Powstanie Bar-Kochby




























Powstanie Bar-Kochby


Ilustracja
Mapa Judei
Czas

132–135
Przyczyna
chęć zrzucenia rzymskiego zwierzchnictwa przez mieszkańców Judei
Wynik
stłumienie powstania
Strony konfliktu




Judejczycy

Cesarstwo Rzymskie

Dowódcy





Szymon Bar-Kochba

Tinnejusz Rufus,
Publiusz Marcellus,
Juliusz Sewerus

Siły




~ 80 tys.
~ 200 tys.

brak współrzędnych

Powstanie Bar-Kochby – zbrojne wystąpienie Żydów w latach 132–135 n.e., skierowane przeciwko Cesarstwu Rzymskiemu, mające na celu zrzucenie rzymskiego zwierzchnictwa nad prowincją Judei[1]. Drugie spośród powstań Żydów przeciwko Rzymianom (po tzw. wojnie żydowskiej).




Spis treści






  • 1 Źródła dotyczące powstania


  • 2 Przyczyny


  • 3 Przebieg


  • 4 Skutki powstania


  • 5 Numizmatyka powstańcza


  • 6 Zobacz też


  • 7 Przypisy


  • 8 Bibliografia


  • 9 Linki zewnętrzne





Źródła dotyczące powstania |


Najważniejszymi źródłami historycznymi dla powstania Bar Kochby są przede wszystkim relacje Kasjusza Diona, Euzebiusza z Cezarei, Justyna Męczennika, Historia Augusta (w biografii Hadriana), także źródła talmudyczne. Wgląd w wydarzenia dają także wykopaliska archeologiczne, w tym odkrycia qumrańskie i numizmatyczne[2].



Przyczyny |


W 129 roku cesarz rzymski Hadrian wydał zarządzenie, aby na miejscu zburzonej Świątyni Jerozolimskiej zbudować świątynię Jowisza Kapitolińskiego. Miasto Jerozolima miało być przy tym całkowicie przebudowane na wzór hellenistyczny i służyć jako kolonia rzymska. Ponadto zabroniono Żydom pod karą śmierci ceremonii obrzezania, którą cesarz postrzegał jako formę samookaleczenia tego samego rodzaju co kastracja[3].


W 132 roku wybuchło kolejne powstanie żydowskie. Przyjmuje się, że jego główną przyczyną był między innymi brak zgody na budowę świątyni Jowisza w miejscu świątyni jerozolimskiej oraz chęć zapobieżenia przekształceniu Jerozolimy w kolonię rzymską[4].



Przebieg |


Wodzem powstania, z tytułem „księcia Izraela” (hebr. nasi ha-Jisrael), został Szymon ben Koziba (inaczej Szymon Bar-Kochba), a arcykapłanem jego wuj Eleazar syn Charsoma. Obaj przywódcy wywodzili się z rodu Hasmoneuszy[5].


W wyniku walk Żydzi wyzwolili cały obszar prowincji wraz z Jerozolimą i ruinami Świątyni, w których wznowiono służbę ofiarniczą. W sumie powstańcy zdobyli ok. 50 twierdz oraz ok. 1000 miast i wsi.


Powstańcy prześladowali i zabijali chrześcijan za odmowę wyparcia się wiary w Jezusa Chrystusa i uznanie Szymona ben Koziby za Mesjasza[6].


Cesarz Hadrian wezwał z Brytanii generała Juliusza Sewera oraz Kwintusa Lolliusza Urbikusa, a do stłumienia powstania ściągnięto prawdopodobnie Legion XXII z Egiptu[7] i – być może – Legion IX z odległej północy (z Brytanii lub Dolnej Germanii), na co jednak brak dowodów[8]. W 135 roku Rzymianie wkroczyli do Judei, rozpoczynając walki z żydowskimi powstańcami. Stosowali zwykłą dla Rzymian taktykę dzielenia, izolowania i likwidowania kolejnych enklaw powstańczych.


Latem 135 roku zdobyli Jerozolimę. Jako ostatni punkt oporu w Galilei padła kwatera główna powstańców Bethar, na południowy zachód od Jerozolimy (siedziba Sanhedrynu i zarazem miejsce przebywania Szymona Bar-Kochby)[9]. Zamordowani zostali niemal wszyscy obrońcy, a pozostałych przy życiu sprzedano jako niewolników.



Skutki powstania |


Ogółem podczas walk Rzymianie zburzyli 50 twierdz oraz 985 miast i wsi. Zginęło ok. 580 tysięcy Żydów[10].
Wzgórze Świątynne w Jerozolimie zostało zaorane. Stanęła tam świątynia Jowisza i posąg Hadriana. Miasto nazwano Colonia Aelia Capitolina i uczyniono z niej kolonię dla wysłużonych żołnierzy syryjskich i fenickich. Zakazano praktyk judaizmu. Nazwę kraju zmieniono z Judei na Syria Palestina (Syria palestyńska, inaczej filistyńska - od starożytnych wrogów Żydów, Filistynów)[11]. Na terenie dawnej Jerozolimy wybudowano świątynie ku czci Jowisza, Serapisa, Dionizosa oraz Kastora i Polluksa. Żydom zabroniono mieszkać, wkraczać i zbliżać się do miasta. Żydom wolno było tylko patrzeć na Jerozolimę z daleka (de loginquo eam oculis tantum videre permissum est[12]) a na teren świątyni mogli wejść tylko 9 dnia miesiąca aw, aby przy Ścianie Płaczu opłakiwać swoje nieszczęście[13].


Na przestrzeni kilku wieków (155–617) wybuchały kolejne powstania żydowskie. W większości wypadków były jednak szybko tłumione.



Numizmatyka powstańcza |




Srebrna tetradrachma z roku ok. 133. Awers: Świątynia Jerozolimska. Rewers: tekst „Pierwszy rok po wyzwoleniu Izraela”.


W trakcie powstania Bar Kochby rebelianci sięgnęli po najważniejszy środek propagandowy i emitowali własne monety wybijane na monetach, które były aktualnie w obiegu na terenie Judei i w regionie. Wynikało to z problemów związanych z działaniami wojennymi oraz brakiem kruszcu. Monety zawierały następujące inskrypcje:



  • Rok pierwszy odkupienia Izraela

  • Rok drugi wolności Izraela

  • Wolność Jerozolimy


Na monetach wyemitowanych w pierwszym roku powstania znalazły się także inne inskrypcje:



  • Szymon, książę Izraela

  • Eleazar kapłan

  • Jerozolima

  • Szymon


Ponadto na monetach pojawiły się następujące wyobrażenia: fasada świątyni jerozolimskiej, gałązki palmy, mirt i wierzba. Także naczynia i instrumenty świątynne: dzban i amfora oraz harfa i lira. Pojawiły się również monety-hybrydy: jedna strona wyobraża rok pierwszy, natomiast po drugiej stronie - rok drugi, trzeci, a nawet czwarty. Niektóre monety z czasów powstania Bar Kochby znajdują się w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie[14].



Zobacz też |



  • Wojny żydowskie

  • historia Izraela



Przypisy |




  1. Powstanie Bar-Kochba (ang.)


  2. Jerzy Ciecieląg, Powstanie Bar Kochby 132–135 po Chr., Inforteditions, Zabrze 2008, s. 7 - 11.


  3. Paul Johnson Historia Żydów, ss. 150-151


  4. Jerzy Ciecieląg, Powstanie Bar Kochby 132–135 po Chr., Inforteditions, Zabrze 2008, s. 195.


  5. Paul Johnson Historia Żydów, s. 151


  6. Justyn Męczennik 'Apologia' I, 31


  7. Legion XXII Deiotariana (ang.)


  8. Legion IX Hiszpański (ang.)


  9. Paul Johnson Historia Żydów, ss. 151-152


  10. The "Five Good Emperors" („Pięciu Dobrych Cesarzy” – Hadrian) (ang.). [zarchiwizowane z tego adresu].


  11. Maria Jaczynowska Historia starożytnego Rzymu, s. 205


  12. Tertulian, Adversus Iudeos


  13. Jerzy Ciecieląg, Powstanie Bar Kochby 132–135 po Chr., Inforteditions, Zabrze 2008, s. 206.


  14. Jerzy Ciecieląg, Powstanie Bar Kochby 132–135 po Chr., Inforteditions, Zabrze 2008, s. 137, 224-231.



Bibliografia |



  • Paul Johnson, Historia Żydów, Wyd. Platan, 1996 ​ISBN 978-83-85222-25-5

  • Maria Jaczynowska, Historia starożytnego Rzymu, PWN, Warszawa 1986 ​ISBN 83-01-00268-9

  • JerzyJ. Ciecieląg JerzyJ., Powstanie Bar Kochby 132–135 po Chr., Zabrze: Inforteditions, 2008, ISBN 978-83-89943-32-3, OCLC 316508022 .



Linki zewnętrzne |


  • Bogaty skarb z czasów powstania Bar-Kochby




這個網誌中的熱門文章

12.7 cm/40 Type 89 naval gun

Rikitea

University of Vienna