Adam Mikołaj Sieniawski









































Adam Mikołaj Sieniawski


Ilustracja
Adam Mikołaj Sieniawski, portret nieznanego malarza z lat 1702-1726

Herb
Leliwa
Rodzina

Sieniawscy
Data urodzenia
ok. 1666
Data i miejsce śmierci
18 lutego 1726
Lwów
Ojciec

Mikołaj Hieronim Sieniawski
Matka
Cecylia Maria z Radziwiłłów
Żona

Elżbieta Lubomirska


Dzieci

Maria Zofia


Odznaczenia

Order Orła Białego

Adam Mikołaj Sieniawski herbu Leliwa (ur. ok. 1666, zm. 18 lutego 1726 we Lwowie) – hetman polny koronny w latach 1702 – 1706, a następnie hetman wielki koronny 1706 – 1726, wojewoda bełski w latach 1692-1710, kasztelan krakowski (1710), starosta lwowski, rohatyński, lubaczowski, stryjski, starosta piaseczyński w 1723 roku[1].


Syn hetmana polnego koronnego Mikołaja Hieronima i Cecylii Marii z Radziwiłłów. Dzieckiem ciężko chorował przez jakiś czas, ojciec ofiarował w 1668 łańcuch złoty dla oo. dominikanów w Podkamieniu[2]. Jako 17 latek brał udział w bitwie pod Wiedniem (1683), dowodząc wystawioną przez swego ojca chorągwią jazdy pancernej. Przeżył wtedy ostatnie wielkie zwycięstwo militarne Rzeczypospolitej, ale także na skutek szerzącej się w polskim obozie zarazy, śmierć ukochanego ojca. Po tej osobistej stracie młodzian przeszedł pod opiekę hetmana wielkiego koronnego Stanisława Jabłonowskiego i walczył pod jego rozkazami (od 1685 już jako rotmistrz chorągwi husarskiej) w kampaniach przeciw Tatarom i Turkom w latach 1691 (mołdawska wyprawa Sobieskiego) i 1698.


W latach 1684–1686 odbył zagraniczną podróż edukacyjną.[3]


W czasie elekcji (1696—1697) stronnik księcia Contiego. Był marszałkiem sejmików województwa ruskiego w 1682 i 1694 roku[4].


Po śmierci Jana III Sobieskiego był przeciwnikiem wyboru na króla elektora saskiego Augusta Wettyna, był uczestnikiem rokoszu łowickiego 1697 roku[5]. Później jednak, w roku 1698 roku pogodził się z nim i przeszedł na jego stronę. Walczył przy królu w bitwie pod Kliszowem. W roku 1702 król August II powierzył mu buławę polną. Już w rok później pacyfikował zrewoltowaną Ukrainę (powstanie pod wodzą Semena Paleja) ramię w ramię z późniejszym przeciwnikiem Józefem Potockim, następnie dowodził częścią wojsk polsko – litewsko – saskich podczas bitwy Warszawskiej 1705 roku. Po śmierci hetmana wielkiego Hieronima Augustyna Lubomirskiego, otrzymawszy po nim godność hetmana wielkiego dowodził wojskiem polskim w kampanii 1706 i lewym skrzydłem armii polsko-rosyjsko-saskiej podczas bitwy kaliskiej.


Po abdykacji Augusta II był faktycznym przywódcą konfederacji przeciw Szwedom i Stanisławowi Leszczyńskiemu. W latach 1707-1709 na jego koszt z misją dyplomatyczną w Rosji przebywał Józef Tausz. W roku 1710 Sieniawski został kasztelanem krakowskim, czyli pierwszym senatorem Rzeczypospolitej. Od tego czasu związany był z Rosją. W okresie konfederacji tarnogrodzkiej był więziony przez konfederatów.


Po zawarciu pokoju w Altranstädt myślał o koronie dla siebie przy pomocy Piotra Wielkiego; zaprzedany zwolennik Rosji. Za jego hetmaństwa została zmniejszona polska armia przez ograniczenie liczby wojska[6], nastąpiło też uszczuplenie władzy hetmańskiej (sejm niemy 1717). Przez żonę Elżbietę z Lubomirskich, głośną polityczkę, sympatyzował z dworem francuskim. W 1717 roku został wyznaczony senatorem rezydentem[7]. Z jego zapisu testamentowego w latach 1733-1734 została zbudowana dzwonnica przy kościele św. Andrzeja i klasztorze Bernardynów we Lwowie[8].


Pozostawił córkę Marię Zofię – chrześnicę cara Piotra Wielkiego, żony Stanisława Ernesta Denhoffa, a zatem księcia Augusta Aleksandra Czartoryskiego.


Odznaczony Orderem Orła Białego[9].



Przypisy |




  1. w tym roku uzyskał dożywocie na starostwie piaseczy ńskim wraz z Elżbietą Lubomirską, Krzysztof Chłapowski, Starostowie niegrodowi w Koronie 1565-1795 Materiały źródłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 291.


  2. Sadok Barącz. Dzieje klasztoru WW. OO. Dominikanów w Podkamieniu, Tarnopol : drukarnia J. Pawłowskiego 1870, s. 92.


  3. Anna Markiewicz. Podróż edukacyjna Adama Mikołaja Sieniawskiego na zachód Europy (1684–1686) [w:] Prace Historyczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2006, Nr 133, s. 43-54.


  4. Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie w skutek fundacyi śp. Aleksandra hr. Stadnickiego. Wyd. staraniem Galicyjskiego Wydziału Krajowego. T. 20. Lauda sejmikowe. T. 1. Lauda wiszeńskie 1572-1648 r., Lwów 1909, s. XXX.


  5. Relatia zjazdu pod Łowiczem, JchMćiow PP. Rokoszowych, zá Vniwersałem I. O. Xćiá I. Mći Kardynáłá, Primasa Regni conwocowánych do Zgody. [kurs.:] Pro Die 18. Februarij. 1698, b.n.s.


  6. Do 18 tysięcy porcji, co oznaczało dwukrotnie mniejszą liczbę wojska, gdyż stanowiska dowódców pochłaniały połowę wydatków.


  7. Volumina Legum, t. VI, Petersburg 1860, s. 149.


  8. Andrzej Betlej, Kościół p.w. św. Andrzeja Apostoła i klasztor OO. Bernardynów [w:] Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa ruskiego, Kraków 2012, cz. I, t. 20, s. 19-20. seria: Materiały do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej.


  9. Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705-2008, 2008, s. 144.



Bibliografia |




  • Andrzej Link-Lenczowski: Sieniawski Adam Mikołaj h. Leliwa (1666–1726). [w:] Polski Słownik Biograficzny. T. XXXVII/1, zeszyt 152. Warszawa — Kraków : Polska Akademia Nauk, Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1996, s. 105—115.

  • Opis historyczny parafii i miasta Staszów do 1918 r.. Staszów: Parafia Rzymsko-Katolicka, 1990.



Linki zewnętrzne |



  • Adam Mikołaj Sieniawski – hetman niezdecydowany

  • Adam Mikołaj sieniawski wobec polityki Augusta II












這個網誌中的熱門文章

12.7 cm/40 Type 89 naval gun

Rikitea

University of Vienna