Egftnjytyk

Archozauromorfy
Archosauromorpha
von Huene, 1946
Okres istnienia: 251–dziś mln lat temu PreЄ Є O S D C P T J K Pg N Q
Aligator, krokodyl i gawial – współcześni przedstawiciele archozauromorfów
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Podgromada	diapsydy
Infragromada	archozauromorfy
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Krokodyle i ptaki są jedynymi żyjącymi dziś archozauromorfami (być może z wyjątkiem żółwi)

Archozauromorfy (Archosauromorpha) – infragromada gadów z podgromady Diapsida. Definiowana jako klad obejmujący archozaury oraz wszystkich przedstawicieli kladu Sauria bliżej spokrewnionych z nimi niż z lepidozaurami^[1][2], jako klad obejmujący ostatniego wspólnego przodka rodzajów Prolacerta, Trilophosaurus i Hyperodapedon oraz archozaurów i wszystkich jego potomków^[3] lub jako klad obejmujący rodzaj Protorosaurus i wszystkich przedstawicieli kladu Sauria bliżej spokrewnionych z rodzajem Protorosaurus niż z lepidozaurami^[4].

Archozauromorfy pojawiły się po raz pierwszy pod koniec permu, a rozpowszechniły w triasie. Archosauromorpha obejmuje rzędy Prolacertiformes (grupa ta jest prawdopodobnie nie jest monofiletyczna^{[4][5][6][7][8][9][10]}), rynchozaurów, Trilophosauria oraz takson o nieokreślonej randze – Archosauriformes. Pomimo niewielkich różnic w budowie anatomicznej, na podstawie których Trilophosauria klasyfikowano niegdyś do Euryapsyda, Prolacertifomes zaliczano do lepidozaurów i uznawano za możliwych przodków współczesnych jaszczurek, a rynchozaury uznawano za lepidozaury spokrewnione ze sfenodontami, obecnie – ze względu na liczne podobieństwa w budowie szkieletu i czaszki – uważa się, że grupy te mają wspólnego przodka i tworzą klad. Dyskusyjna jest przynależność Choristodera do archozauromorfów. Część naukowców zalicza też do archozauromorfów grupy Ichthyopterygia i Thalattosauria, zauropterygi^[11][12], rodzinę Drepanosauridae^[4][13][14] i żółwie^[15][16][17]; jednak pozycja filogenetyczna tych grup i ich ewentualna przynależność do archozauromorfów pozostają przedmiotem sporów.

Rynchozaury, Trilophosauria i Prolacertiformes wymarły pod koniec triasu, Choristodera przetrwały jako mała grupa aż do miocenu, zaś Archosauriformes stały się jedną z głównych grup i dały początek archozaurom.

Taksonomia |

Klasyfikacja |

• 
  Podgromada Diapsida
  
  • 
    Infragromada ARCHOSAUROMORPHA
    
    
    
    • ?Rząd Choristodera
      
    
    
    • Rząd Prolacertiformes (prawdopodobnie takson parafiletyczny lub polifiletyczny)
    
    
    • Rząd Rhynchosauria
      
    
    
    • Rząd Trilophosauria
      
    
    
    • Takson Archosauriformes
      
      
      
      • Rodzina Euparkeriidae
        
      
      
      • Rodzina Erythrosuchidae
        
      
      
      • Rodzina Proterochampsidae
        
      
      
      • Rodzina Proterosuchidae
        
      
      
      • Takson Archosauria
        
        
        
        • Takson Crurotarsi
          
          
          
          • Rodzina Ornithosuchidae
            
          
          
          • Rząd Aetosauria
            
          
          
          • Rząd Phytosauria
            
          
          
          • Rząd Rauisuchia (być może takson parafiletyczny)
          
          
          • Nadrząd Crocodylomorpha
            
            • Rząd Crocodilia
              
            
            
          
          
          
          
        
        
        • Takson Avemetatarsalia / Ornithodira
          
          
          
          • Rząd Pterosauria
            
          
          
          • Nadrząd Dinosauria
            
            
            
            • Rząd Ornithischia
              
            
            
            • Rząd Saurischia
              
            
            
            
            
          
          
          
          
        
        
        
        
      
      
      
      
    
    
    
    
  
  

Filogeneza |

Kladogram Archosauromorpha (drzewo zgodności wygenerowane na podstawie 12 najbardziej oszczędnych drzew metodą 50% majority rule consensus) według Bickelmann, Müllera i Reisza (2009)^[8]:

Kladogram Archosauromorpha sensu Dilkes (1998) według Gottmann-Quesady i Sandera (2009)^[9]:

Alternatywny kladogram według Gottmann-Quesady i Sandera (2009), uzyskany gdy w analizie nie uwzględniono rodzaju Megalancosaurus (Champsosaurus znalazł się w rezultacie poza Sauria)^[9]:

Przypisy |