Egftnjytyk

Na tę stronę wskazuje przekierowanie z „B-52”. Zobacz też: The B-52's (grupa rockowa).

Boeing B-52 Stratofortress
Dane podstawowe
Państwo	Stany Zjednoczone
Producent	Boeing
Typ	bombowiec strategiczny
Załoga	5 (2 pilotów, bombardier, nawigator i inżynier pokładowy)
Historia
Data oblotu	15 kwietnia 1952
Lata produkcji	1952–1962
Egzemplarze	744[1]
Dane techniczne
Napęd	8 silników dwuprzepływowych Pratt & Whitney TF33-P-3/103
Ciąg	75,6 kN dla każdego silnika
Wymiary
Rozpiętość	56,4 m
Długość	48,5 m
Wysokość	12,4 m
Powierzchnia nośna	372 m²
Masa
Własna	88 450 kg
Startowa	256 000 kg
Do lądowania	229 000 kg
Uzbrojenia	22 600 kg
Paliwa	181 725 l
Zapas paliwa	181 725 l
Osiągi
Prędkość maks.	1030 km/h (0,84 Ma)
Prędkość przelotowa	943 km/h (0,77 Ma)
Pułap	14 300 m
Zasięg	B-52D – 11861 km, B-52G – 13528 km, B-52H – 16303 km
Rozbieg	2900 m
Doskonałość maks.	21,5
Dane operacyjne
Uzbrojenie
modele do "H" 4 wukaemy kalibru .50 BMG, model "H" działko M61 Vulcan. Obecnie wszystkie używane maszyny pozbawione są uzbrojenia strzeleckiego
Przestrzeń ładunkowa
do 31 500 kg bomb, min pocisków rakietowych w różnych konfiguracjach
Użytkownicy
USAF
Rzuty
Multimedia w Wikimedia Commons

Boeing B-52 Stratofortress – amerykański bombowiec strategiczny dalekiego zasięgu. Oblatany w 1952 roku, stosowany bojowo między innymi w wojnie wietnamskiej i pierwszej wojnie w Zatoce Perskiej.

Rozwój |

B-52 nad oceanem

B-52G w Barksdale Global Power Museum w bazie lotniczej Barksdale

Stratofortressa opracowano jako nowy rdzeń sił Strategic Air Command, w której to roli miał zająć miejsce Convairów B-36 Peacemakerów^[2]. Pierwszy lot prototypu YB-52 odbył się 15 kwietnia 1952; pilotował Tex Johnston^[3]. Pierwsza wersja seryjna B-52A została oblatana w 1954 roku, lecz zbudowano tylko 3 egzemplarze do badań. Pierwsza wersja wielkoseryjna B-52B weszła do służby w 1955^[1]. Oprócz dwóch prototypów XB-52 i YB-52, wyprodukowano do 1962 roku 3 B-52A, 50 B-52B, 35 B-52C, 170 B-52D, 100 B-52E, 89 B-52F, 193 B-52G i 102 B-52H^[1].

W szczytowym okresie służby samolotu, w 1963 roku, lotnictwo strategiczne USA miało 650 B-52, zgrupowanych w 42 dywizjonach na 38 lotniskach^[4]. W latach 60. rakiety międzykontynentalne przejęły główną rolę w amerykańskich siłach jądrowych, a nieustannie ulepszana radziecka obrona przeciwlotnicza postawiła pod znakiem zapytania skuteczność B-52. Tylko częściowym lekarstwem było wyposażenie B-52 w pociski samosterujące, które pozwalały atakować z większych odległości. Z tych powodów z biegiem czasu B-52 zaczęły odgrywać coraz większą rolę jako bombowce konwencjonalne. W 2018 r. w lotnictwie USA nadal służy 75 egzemplarzy wersji B-52H, budowanej między 1960 i 1962^[1]. Wskaźnik dostępnych do użycia maszyn wynosi do 60% tej liczby i jest lepszy od nowszych bombowców B-1 i B-2 (do 40%), niższy jest także koszt godziny lotu^[1]. Amerykańskie siły zbrojne nie zamierzają wycofywać Stratofortressów ze służby liniowej wcześniej niż w latach 40. XXI wieku^[3].

Uzbrojenie |

Bombowiec B-52 jest w stanie przenieść 31 500 kg różnego rodzaju broni konwencjonalnej (bomby, miny, rakiety) oraz bomby jądrowe (B28, B43, B53, B61, B83). Typowy ładunek konwencjonalny to na przykład 51 bomb 500-funtowych (241 kg). B-52 może też przenosić 20 pocisków manewrujących do atakowania z większych odległości (stand-off).

Wcześniejsze wersje B-52 były wyposażone w uzbrojenie strzeleckie: cztery karabiny maszynowe kalibru 12,7 milimetra umieszczone w stanowisku ogonowym. Za pomocą tej broni zestrzelono dwa północnowietnamskie MiG-i 21. Wersja B-52H jest już pozbawiona uzbrojenia obronnego^[3].

Zastosowanie |

Zastosowanie bojowe |

B-52 zrzucający ładunek bomb Mk 117

B-52 znajdowały się w inwentarzu USAF-u przez większość zimnej wojny. Wojna wietnamska wymusiła przystosowanie Stratofortressów do roli bombowca konwencjonalnego. W czasie ośmiu lat tego konfliktu B-52 wykonały ponad 126 tysięcy samolotolotów bojowych i zrzuciły 2,63 miliona ton bomb^[5].

W trakcie operacji „Pustynna Burza” w Iraku w 1991 roku Stratofortressy zrzuciły około trzydziestu procent (pod względem łącznego wagomiaru) bomb zrzuconych przez całą koalicję (w toku działań bojowych stracono jedną maszynę, lecz nie w wyniku działań nieprzyjaciela)^[6]. Zastosowano je bojowo również w operacji bombardowania Jugosławii przez NATO w 1999 („Allied Force”), w operacji w Afganistanie („Enduring Freedom”, 2001), a także w drugiej wojnie irackiej („Iraqi Freedom”) w 2003 roku^[7]. B-52 zwalczały także cele związane z tzw. Państwem Islamskim w Iraku i Syrii w ramach operacji Inherent Resolve od 2016 roku^[1].

Obecnie (2018) B-52 są zgrupowane w dwóch stałych bazach: Minot AFB w Dakocie Północnej (5. Skrzydło Bombowe) i Barksdale AFB w Luizjanie (2. Skrzydło Bombowe)^[1]. Ponadto często działają tymczasowo z różnych baz sił powietrznych Stanów Zjednoczonych na całym świecie.

Zastosowanie niebojowe |

Dwie maszyny (NB-52A i NB-52B) uczestniczyły w amerykańskim programie eksperymentalnym X-15, jako nosiciele samolotów rakietowych X-15. Jedna z tych maszyn, nosząca przezwisko „Balls 8”, służyła w NASA aż do 17 grudnia 2004 roku i brała udział także w takich programach jak X-24, HiMAT, X-38 i X-43^[8].

Straty i wypadki |

Zmodyfikowany B-52 przenoszący dwa D-21

Podczas walk powietrznych nad Wietnamem 17 samolotów B-52 zostało strąconych przez wojska Północnego Wietnamu za pomocą rakiet S-75.

Najbardziej znanym wypadkiem lotniczym z udziałem samolotu B-52 jest zdarzenie z 17 stycznia 1966 roku – katastrofa lotnicza pod Palomares. B-52 w czasie tankowania w powietrzu zderzył się z cysterną KC-135 w wyniku czego obydwa samoloty zostały zniszczone. Bombowiec przenosił na pokładzie cztery bomby termojądrowe, które po katastrofie opadły w rejon hiszpańskiego wybrzeża Morza Śródziemnego w pobliżu wioski Palomares, wywołując skażenie radioaktywne^[9].

Dwa lata później, 21 stycznia 1968, w pobliżu bazy Thule (obecnie Qaanaaq) na Grenlandii rozbił się kolejny B-52 z sześcioma bombami Mark 28 na pokładzie. Tym razem załoga (sześciu z siedmiu się uratowało) nie pozbyła się bomb przed wypadkiem, toteż w wyniku roztrzaskania się samolotu przy prędkości 560 węzłów (1000 km/h), doszło do wybuchu klasycznych (trotylowych) ładunków we wszystkich bombach oraz pożaru szczątków i 130 tys. litrów paliwa lotniczego, a znaczna część plutonu z bomb przedostała się do otoczenia. Był to prawdopodobnie najpoważniejszy wypadek B-52 w ogóle, a na pewno najpoważniejsza katastrofa w historii wyspy spowodowana jej strategicznym położeniem. Mimo dużych nakładów finansowych na dezaktywację usunięcie wszystkich skutków wypadku w trudnej arktycznej okolicy nie było do końca możliwe.

Po katastrofie na Grenlandii Amerykanie zaprzestali 24-godzinnego dyżurowania w powietrzu z bombami na pokładzie, co praktykowane było od kryzysu kubańskiego w 1962 roku, tym bardziej że do mniej spektakularnych niż w Thule i w Palomares wypadków dochodziło częściej. Wiele z nich (prawdopodobnie większość) dotknęło B-47 Stratojetów (np. w 1956 roku pilot B-47 w brytyjskiej bazie Lakenheath stracił panowanie nad maszyną i roztrzaskał się o magazyn bomb atomowych, w którym znajdowały się m.in. trzy bomby Mark 6 – wszystko stanęło w ogniu; w bagnach w stanie Georgia w USA leży po dziś dzień nie odnaleziona bomba wodorowa, zgubiona przez B-47; inny B-47 utonął w 1958 gdzieś w Atlantyku u wybrzeży Maroka razem ze swoim jądrowym ładunkiem, itp.), mimo że loty z bombami atomowymi powierzano także innym typom bombowców, tylko B-47 i B-52 ulegały tak poważnym wypadkom.

24 czerwca 1994 roku doszło do katastrofy B-52H w bazie lotniczej Fairchild^[10] w stanie Waszyngton. Podczas lotu ćwiczebnego w ramach przygotowań do pokazów lotniczych pilot wykonał ostry skręt na małej wysokości, znacznie przekraczając dozwolone przechylenie samolotu wynoszące 45°. W pewnym momencie przechył zaczął się pogłębiać w sposób niekontrolowany aż do 90°, co spowodowało utratę panowania nad samolotem, gwałtowne jego opadanie i rozbicie o ziemię^[11].

Wycofywanie ze służby |

30 lipca 2008 roku rozpoczął się proces stopniowego wycofywania części B-52 ze służby. Tego dnia B-52H o numerze ogonowym LA1023 z bazy Minot AFB odstawiony został do rezerwy po 45 latach służby, co zapoczątkowało proces wycofywania osiemnastu maszyn tego typu, po dwie co dwa tygodnie^[12].

Przypisy |

Bibliografia |

• Łukasz Golowanow: Sześćdziesiąte urodziny „Stratofortecy”. Konflikty.pl, 2012-04-14. [dostęp 17 października 2016].


• Jon Lake: B-52 Stratofortress Units in Combat 1955–73. Oxford: Osprey Publishing, 2004. (ang.)

p • d • e  Amerykańskie samoloty i śmigłowce wojskowe z okresu po 1945 roku Samoloty myśliwskie F-4 F-5 F-8 F-9 F-11 F-14 F-15 F-15E F-16 F/A-18 F/A-18E/F F-22 F-35 F-80 F-82 F-84 F-84F F-86 F-89 F-94 F-100 F-101 F-102 F-104 F-105 F-106 F-111 FH-1 FJ F2H F3D F3H F4D F6U F7U F8F F9F Samoloty bombowe B-1 B-2 B-36 B-45 B-47 B-50 B-52 B-57 B-58 B-66 F-117 P6M Samoloty szturmowe A-1 (AD) A-2 (AJ) A-3 A-4 A-5 A-6 A-7 A-10 A-26 A-37 AC-47 AC-119 AC-130 AM AV-8B Samoloty patrolowe i zwalczania okrętów podwodnych AF-2/3 P-2 P-3 P-8 P4M P5M S-2 S-3 Samoloty rozpoznawcze walki radioelektronicznej i dowodzenia E-1 E-2 E-3 E-4 E-6 EA-6B E-8 RF-61C EC-121 MC-12W SR-71 RC-135 U-2 Samoloty obserwacyjne O-1 O-2 OV-1 OV-10 Samoloty szkolno-treningowe TT T-6 T-28 T-33 T-34 T-37 T-38 T-43 Samoloty transportowe C-2 C-5 C-7 C-8 C-9 C-17 C-20A/B/C/D/E C-20F/G/H/J C-23 C-32 C-37B C-74 C-97 C-118 C-119 C-123 C-124 C-130 C-131 C-133 C-135 C-140 C-141 Śmigłowce i pionowzloty AH-1 AH-64 CH-34 CH-37 CH-46 CH-47 CH-53 CH-53E CH-54 HH-43 MH-6 MH-53 OH-6 OH-58 SH-2 SH-2G SH-3 SH-60 UH-1 UH-19 UH-60 V-22 Bezzałogowe AQM-91 BQM-74 D-21 FQM-151 Q-2 MQM-105 ScanEagle MQ-1/RQ-1 RQ-2 RQ-3 RQ-4 RQ-5 RQ-6 RQ-7 RQ-8A MQ-4C MQ-9 RQ-21 RQ-170 Konstrukcje doświadczalne i prototypy A-12 A2D AH-56 Avenger Compound Seasprite 533 Bird of Prey Charger CL-760 F5D F2Y F-20 F-107 Jet Mentor N-102 NH-3A RAH-66 S-67 S-92 S-97 S-71 S-72 Sioux Scout KingCobra Skyrocket Skystreak Tacit Blue T-46 X-21 X-49 XB-46 XB-48 XC-99 XB-51 XB-70 XCG-20 XC-120 XF10F XF-85 XF-87 XF-88 XF-90 XF-91 XF-92 XF-103 XF-108 XF-109 XH-51A Compound XH-59 XP-79 XT-30 YA-9 YAH-63 YAL-1 YB-35 YB-49 YC-125 YF-12 YF-17 YF-23 YF-93 YF-95 YF-96 VZ-2

p • d • e Amerykański system odstraszania nuklearnego Pociski balistyczne ICBM Atlas Titan I Titan II Minuteman I Minuteman II Minuteman III Peacekeeper Midgetman Minuteman IV SLBM Polaris A-1 Polaris A-2 Polaris A-3 Poseidon C-3 Trident I C-4 Trident II D-5 Trident E-6 MRBM Thor Jupiter Pershing II SRBM Redstone Lance Pershing I Okręty podwodne George Washington Ethan Allen Lafayette James Madison Benjamin Franklin Trident Samoloty bombowe B-36 Peacemaker B-47 Stratojet B-52 Stratofortress B-1 Lancer B-2 Spirit Pociski manewrujące Regulus ALCM TLAM-N Amerykańskie i radzieckie morskie systemy balistyczne