Polski Kontyngent Wojskowy w Afganistanie
.mw-parser-output table.zolnierz-lotnictwo td.naglowek{color:black!important;background:#95a7b9!important}.mw-parser-output table.zolnierz-marynarka td.naglowek{color:white!important;background:#6082B6!important}.mw-parser-output table.zolnierz-lądowe td.naglowek{color:white!important;background:#556B2F!important}.mw-parser-output table.zolnierz-paramilitarny td.naglowek{color:black!important;background:#b6b3c7!important}
| ||
 Operacja Enduring Freedom (2001–2009) NATO ISAF  (2004–2014) NATO NTM-A (2009–2014) NATO Resolute Support (od 2014) | ||
 Afganistan | ||
| Historia | ||
| Państwa wystawiające |  Polska | |
| Państwa mandatowe |  Afganistan Bahrajn (2002–2003) Kirgistan (2001–2003) Kuwejt (2002–2003) Tadżykistan (2001–2003) Uzbekistan (2001–2003) | |
| Decyzja o użyciu | 22 listopada 2001 (M.P. z 2001 r. nr 42, poz. 674) | |
| Rozpoczęcie misji | 16 marca 2002 | |
| Liczba zmian | 10 (OEF) 15 (ISAF) 7(RSM) | |
| Dowódcy | ||
| Pierwszej zmiany | ppłk Marek Mecherzyński | |
| Obecnej zmiany | płk Zbigniew Zalewski | |
| Konflikt zbrojny | ||
Wojna w Afganistanie (od 2001) | ||
| Organizacja | ||
| Typ | inżynieryjny (2002–2007), logistyczny (2014), operacyjny (2007–2014), szkoleniowy (od 2008) | |
| Podporządkowanie | Połączone Siły Zadaniowe Miecz (2002–2007) Dowództwo Regionalne Wschód (2007–2014) | |
| Liczebność | ok. 120 żołnierzy (2002) ok. 180 żołnierzy (2002–2003) ok. 100–150 żołnierzy (2003–2007) ok. 1200 żołnierzy (2007–2008) ok. 1600 żołnierzy (2008–2009) ok. 2000 żołnierzy (2009–2010) ok. 2200 żołnierzy (2010) ok. 2500–2600 żołnierzy (2010–2012) ok. 1800 żołnierzy (2012–2013) ok. 1600 żołnierzy (2013) ok. 1000 żołnierzy (2013–2014) ok. 500 żołnierzy (2014) ok. 120–200 żołnierzy (od 2015) | |
| Skład | Struktura organizacyjna Polskiego Kontyngentu Wojskowego w Afganistanie | |
| Dyslokacja | Ghazni (prowincja) (2007-2014), Paktia (2007–2008), Paktika (2007–2008), Bagram (od 2002), Kabul (od 2004), Kandahar (2007–2009), Mazar-i Szarif (2006–2008) | |
Polski Kontyngent Wojskowy w Afganistanie (PKW Afganistan) – wydzielony komponent Sił Zbrojnych RP, przeznaczony do przywrócenia bezpieczeństwa i odbudowy Afganistanu, działający od 2002. Liczył początkowo ponad 100 żołnierzy, a obecnie ok. 200 (w latach 2010–2011 prawie 2600, przez co jest największym kontyngentem wojskowym w całej historii misji pokojowych i stabilizacyjnych Wojska Polskiego). Jednostka Wojskowa 4814 (PKW ISAF) i JW 5008 (PKW RSM).
W latach 2008–2014 główne siły PKW Afganistan stacjonowały w prowincji Ghazni i w strukturze ISAF występowały jako polsko-amerykańskie Task Force White Eagle (Polskie Siły Zadaniowe, właśc. Siły Zadaniowe Biały Orzeł). Wcześniej, w latach 2002–2007, w ramach OEF, kontyngent działał jako Polish Task Force (Polskie Siły Zadaniowe).
PKW Afganistan na przestrzeni lat nosił następujące oficjalne nazwy:
- 2001–2002: Polski Kontyngent Wojskowy w składzie Sił Sojuszniczych w Islamskim Państwie Afganistanu, Republice Tadżykistanu i Republice Uzbekistanu oraz na Morzu Arabskim i Oceanie Indyjskim (PKW Enduring Freedom),
- 2002–2003: Polski Kontyngent Wojskowy w składzie Sił Sojuszniczych w Islamskim Państwie Afganistanu, Emiracie Bahrajnu, Republice Kirgiskiej, Państwie Kuwejtu, Republice Tadżykistanu i Republice Uzbekistanu oraz na Morzu Arabskim i Oceanie Indyjskim (PKW Enduring Freedom),
- 2004–2014: Polski Kontyngent Wojskowy w Islamskiej Republice Afganistanu (PKW Enduring Freedom, od 2007 PKW ISAF),
- od 2014: Polski Kontyngent Wojskowy w misji Resolute Support Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego w Islamskiej Republice Afganistanu (PKW RSM).
Spis treści
1 Historia
1.1 „Enduring Freedom”
1.2 ISAF
1.3 „Resolute Support”
2 Struktura organizacyjna
3 Straty
4 Odznaczenia za udział w kontyngencie
5 Kontyngent w kulturze masowej
6 Przypisy
7 Bibliografia
8 Zobacz też
Historia |
„Enduring Freedom” |
Po atakach z 11 września i odmowie rządzących Afganistanem Talibów na wydanie podejrzanego o ten zamach Osamy bin Ladena wojska państw NATO pod przewodnictwem Stanów Zjednoczonych po raz pierwszy rozpoczęły działania zgodne z art. V traktatu waszyngtońskiego, dokonując zbrojnej inwazji na ten kraj w celu wyeliminowania Al-Kaidy.
Polska, po prośbie Amerykanów, swój udział w operacji Enduring Freedom (Trwała wolność) potwierdziła 22 listopada 2001[1]. Następnie rozpoczęto 3-miesięczne szkolenie 300-osobowego kontyngentu, z którego 16 marca 2002 do Afganistanu dotarło ok. 100 logistyków, saperów i ochraniających ich komandosów zostało rozlokowanych w Camp White Eagle (Obóz Biały Orzeł) w Bagram w prowincji Parwan (było to Zgrupowanie nr 1, nazwane Polish Task Force – Polskimi Siłami Zadaniowymi) – chemicy zostali w Polsce (lecz w kwietniu 2003 zostali wysłani do Jordanii). Ich zadania polegały na:
- odbudowie infrastruktury bazy, lotniska i miasta,
- rozminowaniu terenu wokół bazy,
- zabezpieczeniu wojsk koalicyjnych na wypadek ataku chemicznego,
- zabezpieczeniu logistycznym wojsk polskich i międzynarodowych.
Natomiast do GROM-u należała ochrona polskiej bazy, jak i również kwatery głównej wojsk amerykańskich w Afganistanie oraz dyplomatów. Ponadto komandosi uczestniczyli w patrolach m.in. w dolinie Pandższeru czy okolicach Mazar-i Szarif.
Reszta kontyngentu, czyli Zgrupowanie nr 2, składała się z okrętu ORP Kontradmirał Xawery Czernicki, patrolującego od lipca Zatoki Perskiej, gdzie wraz z przetransportowanymi w kwietniu drogą lotniczą komandosami nadzorował embargo na handel ropą u wybrzeży Iraku i Kuwejtu. Działało tam od kwietnia 2002, wciąż w ramach operacji Trwała Wolność w składzie V Floty USA, a od marca 2003 jako samodzielny kontyngent.
W tym czasie wojska w Afganistanie (100 żołnierzy) kontynuowały swoje zadania, do których w 2006 zostało dodane szkolenie afgańskich sił bezpieczeństwa (Polska wysłała grupę oficerów do Coalition Security Transition Command – Afghanistan, od 2009 działającego jako NATO Training Mission – Afghanistan/Combined Security Transition Command – Afghanistan ). Oprócz tego od 2004 grupa oficerów służyła w dowództwie ISAF w Kabulu, stanowiąc symboliczny wkład Polski w te siły pokojowe NATO – powiększono go dopiero w 2006, wysyłając ok. 50 żołnierzy do Zespołu Odbudowy Prowincji w Mazar-i Szarif.
ISAF |
Konwój z Polskiej Grupy Bojowej
Po redukcji w 2005 i zapowiedzi powrotu PKW Irak do kraju, we wrześniu 2006 oficjalnie ogłoszono rozpoczęcie przygotowań do znaczącego wzmocnienia (maksymalnie do 1200 żołnierzy) oraz modyfikacji charakteru kontyngentu w Afganistanie, który od tamtej pory miał być priorytetowy – zwłaszcza, że od sierpnia 2007 do lutego 2008 dowódca Wielonarodowego Korpusu Północno-Wschodni ze Szczecina, polski generał, miał dowodzić siłami koalicji NATO w tym kraju[2]. Ze względu na zmianę struktury dowodzenia ISAF, w której główną rolę przejęli Amerykanie, ostatecznie nie doszło do skutku. W IV kwartale 2006 rozpoczęły się szkolenia personelu, który zaczęto wysyłać w rejon misji od 23 stycznia 2007 (razem z grupą rekonesansową, zasadniczą część żołnierzy i sprzętu przetransportowano pomiędzy lutym a kwietniem).
30 kwietnia 2007 oficjalnie kontyngent rozpoczął nową zmianę (wraz z nią rozpoczęto nową numerację), której różnice od poprzedniej polegały na:
- powiększeniu PKW o ok. 1000 żołnierzy,
- podporządkowaniu całości PKW dowództwu ISAF NATO,
- utworzeniu ok. 750 osobowej Polskiej Grupy Bojowej, działającej w prowincjach Ghazni, Paktika i Paktija (początkowo batalion manewrowy miał działać tylko z bazy w Ghazni lub Bagram)[3],
- utworzeniu kompanii inżynieryjnej na bazie PSZ w Bagram (gdzie stacjonowało dowództwo PKW),
- utworzeniu Zgrupowania Sił Specjalnych, operującego w prowincji Kandahar,
- wydzieleniu części kadry oficerskiej do dowództw oraz zespołów odbudowy prowincji (PRT) w różnych rejonach kraju,
- uzbrojeniu kontyngentu w nowo zakupione KTO Rosomak (początkowo 24 sztuki).
Zadania PKW polegały na:
- PGB: zapewnienie bezpieczeństwa i wsparcia ludności cywilnej, współpraca z Afgańską Armią Narodową, patrolowanie i kontrolowanie,
- OMLT: szkolenie armii i policji afgańskiej,
- PRT: pomoc w odbudowie infrastruktury kraju,
- kompania inżynieryjna: odbudowa i rozminowanie terenów wokół bazy Bagram.
Już na początku zmiany polskie wojska napotkały liczne problemy – jednym z nich było uszkodzenie sprzętu bojowego podczas transportu, co znacznie opóźniło osiągnięcie pełnej gotowości operacyjnej przez kontyngent[4]. Spowodowało to, że oddziały PGB podejmowały głównie tylko działania defensywne i humanitarne (mimo, że letni okres wojny oznaczał znaczne natężenie ataków, w tym także na polsko-amerykańskie patrole – jeden z nich zakończył się incydentem kosztującym życie cywili, powodującym występowanie tzw. syndromu Nangar Khel)), co związane było także ze znacznym rozproszeniem PKW na terenie Afganistanu. II zmiana, przebiegająca podczas zimy 2007–2008, była spokojniejsza, z wyjątkiem ostatnich dwóch miesięcy przypadających na początek ofensywy rebelianckiej. Podobnie jak poprzednia nie prowadziła zdecydowanych operacji przeciwko wrogowi. Te rozpoczęto podczas III zmiany, jednak i ona nie przejęła inicjatywy w podległym obszarze. Powodem było przeformowanie PKW, przebiegające na przełomie III i IV zmiany, które polegało na:
- skupieniu prawie wszystkich polskich sił w prowincji Ghazni, przez co dowódca kontyngentu miał kontrolę nie tylko narodową (formalną), ale i operacyjną (faktyczną) – była to jedna z większych operacji logistycznych Wojska Polskiego poza granicami kraju,
- powiększeniu PKW do maksymalnie 1600 osób i przeformowaniu go na dwie batalionowe grupy bojowe (Alfa i Bravo),
- utworzeniu Samodzielnej Grupy Powietrznej, złożonej ze śmigłowców Mi-17 i Mi-24, w lipcu przerzuconej do bazy w Bagram,
- dozbrojeniu kontyngentu w 32 pojazdy minoodporne MRAP Cougar (wymienione za HMMWV) i 5 armatohaubic Dana oraz zwiększeniu liczby KTO Rosomak do około 50 sztuk.
Prowincja Ghazni
Zwieńczeniem reorganizacji było przejęcie odpowiedzialności za prowincję Ghazni przez nowo sformowane Polskie Siły Zadaniowe (Task Force White Eagle – TF WE), dokonane 30 października 2008. Po tym wydarzeniu TF WE rozpoczęły dozbrajanie żołnierzy, by mogli bezpieczniej patrolować drogi prowincji, na czele z autostradą A1 z Kabulu do Kandaharu, tym bardziej że polskie i afgańskie patrole były coraz częściej atakowane. Innym rodzajem działalności sił amerykańsko-polskich było przywracanie normalności w Ghazni. W tym celu urządzały szury, pomagały w odbudowie infrastruktury czy udzielały podstawowej pomocy humanitarnej. Oprócz pomocy cywilom Polacy szkolili także organizujące się afgańskie siły bezpieczeństwa. W zimie 2008/2009 było to główne spektrum aktywności PKW, gdyż wojska rebelianckie wycofały się do kryjówek, aby przygotować się do wiosennej ofensywy i zakłócenia przebiegu wyborów. Lecz przeciwdziałać im miała już V zmiana polskiego kontyngentu, zorganizowana na bazie 6 Brygady Desantowo-Szturmowej (podczas niej, od 1 kwietnia do 1 października działała 70-osobowa Grupa KAIA pod dowództwem płk. pil. Lesława Dubaja, sprawująca nadzór nad kabulskim lotniskiem).
Ta oficjalnie rozpoczęła działalność w dniu 29 kwietnia 2009[5] i po wstępnym rozpoznaniu rozpoczęła szereg działań połączonych, mających na celu uprzedzenie, a potem zahamowanie uderzenia Talibów poprzez niszczenie ich zgrupowań oraz arsenałów, po to, by zabezpieczyć przebieg wyborów prezydenckich, m.in. w dystryktach Raszidan (operacja Czysta przestrzeń, 21–25 VII), Giro (operacja Orle Pióro, 12-18 VI) i Adżristan (operacja Over the Top, 11 VII 2009 – 20 IV 2010). W wyniku tych działań siłom koalicji udało się odzyskać kontrolę nad częścią prowincji, jednak za cenę 6 poległych żołnierzy. Wiosenno-letnią kampanię formalnie zakończyła rotacja TF WE – 26 października zadania (początkowo poszerzone o ochronę II tury wyborów prezydenckich, do której ostatecznie nie doszło) przejęła VI zmiana[6]. Ta, podobnie jak IV, odbywała się w zimie, czyli okresie spadku aktywności rebeliantów. W związku z tym działania PKW opierały się głównie na operacjach typu cordon & search (otocz i przeszukaj), polegających na wykrywaniu arsenałów partyzanckich i terrorystycznych oraz kontynuowaniu pomocy cywilom oraz szkolenia sił bezpieczeństwa, którym 20 kwietnia 2010 przekazano posterunek w Adżristanie[7]. Ponadto amerykański zespół szkoleniowy przekazał pod ochronę Polaków dwie bazy ogniowe: Vulcan w Ghazni i Band-e Sardeh.
Żołnierze 1 kzmot ZB B strzegący mostu 211
27 kwietnia 2010 rozpoczęła się VII zmiana PKW a IV Task Force White Eagle[8], licząca ok. 2600 polskich żołnierzy w terenie i ok. 400 w odwodzie w Polsce (przybyło głównie oddziałów niekinetycznych, typu OMLT (o 1) i POMLT (o 6) oraz 2 samoloty CASA C-295M, znacząco wzrósł polski wkład w NATO Training Mission – Afghanistan). W związku z nastaniem wiosny i towarzyszącej jej ofensywie rebeliantów, TF WE ponownie rozpoczęło działania wyprzedzające, polegające z początku głównie na ponownej intensyfikacji niszczenia (często silnie bronionych) arsenałów wroga (jak w Moqur) w całej prowincji (w związku z tym polskie oddziały czasowo wróciły do Adżristanu) oraz aresztowań bojowników talibskich, w tym mułły Dałuda, taliba z połączonej listy priorytetowych efektów (Joint Prioritized Effects List), dokonane 26 IX 2010 przez pododdział JW 4101 mający nazwę TF-50, SWW oraz Afgańskie Siły Bezpieczeństwa[9]. Do operacji tego typu dochodziło w ciągu zmiany praktycznie podczas każdego tygodnia. Spotkało się to ze zdecydowaną kontrreakcją talibów, polegająca na zwiększeniu częstotliwości coraz skuteczniejszych ataków na koalicyjne patrole oraz bazy. Walki się nasilały, przez co VII zmiana była najtrudniejszą ze wszystkich (zginęło 6, a zostało rannych ok. 40 Polaków), ale jednocześnie przyniosła najlepsze efekty – wyeliminowano 239, pochwycono 243 partyzantów i przejęto kilka ton materiałów wybuchowych.
VIII zmiana, która 28 października 2010 przejęła odpowiedzialność za prowincję[10], była silniejsza o amerykańską batalionową grupę bojową (na przełomie sierpnia i września do południowo-wschodniej części prowincji Ghazni wkroczył 800-osobowy Task Force Iron Rakkasans ze 101 Dywizji Powietrznodesantowej, który 6 września został podporządkowany Polakom i rozpoczął pełnienie służby w FOB Andar[11]), 30 pojazdów MRAP MaxxPro (dostarczonych we wrześniu 2010) i o trzech medyków sił zbrojnych Ukrainy (od lutego 2011, pracowali w polskim szpitalu do lipca 2013). Dzięki wzmocnieniu siły polsko-afgańsko-amerykańskie, mimo zimy, działały z tą samą aktywnością jak latem, m.in. dokonywano kolejnych aresztowań dowódców rebelianckich w kluczowych dystryktach, jak np. Giro czy Andar. 20 kwietnia 2011 rozpoczęła się kolejna zmiana PKW, podtrzymująca tempo działań poprzedniej i realizująca te same zadania od przejęcia Ghazni przez TF WE – do jej zakończenia wojska koalicyjne wyeliminowały 140 i aresztowały 270 rebeliantów (w tym 6 z JPEL) oraz przechwyciły 8,5 tony materiałów wybuchowych. W przeciwieństwie do poprzednich zmian, walki rozpoczętą 1 maja ofensywą Talibów pod nazwą Badr (jednym z jej celów były wzmożone ataki na nową bazę PKW COP Ariana) polegały w większości na chirurgicznych uderzeniach, przeprowadzanych m.in. przez Zgrupowanie Sił Specjalnych[12].
Następna zmiana, X, została zmniejszona do 2500 żołnierzy (+ 200 w odwodzie). W związku z planowanym na 2012 zakończeniem misji bojowej polskiego kontyngentu, 12 stycznia 2012 rozpoczęła przekazywanie Afgańczykom odpowiedzialności za prowincję Ghazni[13] (Talibowie próbowali temu przeszkodzić, np. 21 grudnia 2011, dokonując najbardziej krwawego zamachu w historii PKW, kosztującego życie 5 żołnierzy) i 7 kwietnia 2012 zakończyła przegrupowanie sił Task Force White Eagle do północnej i wschodniej części prowincji, przekazując jej południową część (z główną bazą FOB Warrior) amerykańskiemu batalionowemu Task Force Ghazni, podległemu Task Force Devil (drugiemu obok podporządkowanemu polskiemu dowództwu TF Black Scarvers sojuszniczemu batalionowi stacjonującemu w prowincji Ghazni)[14]. Żołnierze X zmiany PKW Afganistan wykonali łącznie ponad 4500 operacji kinetycznych i ponad 7200 operacji niekinetycznych. Zajęto przeciwnikowi i zniszczono tony materiałów wybuchowych i amunicji. Pododdziały zgrupowań bojowych zatrzymały 234 (w tym dziewięciu z Joint Prioritized Effects List m.in. mułłę Abdula Wakhila i maulawiego Muhammada Waliego), a zabiły w walce 46 bojowników[15].
Latem 2012 wojska koalicyjne w prowincji Ghazni (w tym XI zmiana PKW) rozpoczęły ofensywę skierowaną przeciwko rebeliantom – uderzyły m.in. w dystryktach Waghez (operacja Strong Protector)[16] i Khugiani (operacja Tiger III)[17]. W przeciwieństwie do operacji z poprzednich lat ich głównym wykonawcą były Afgańskie Siły Bezpieczeństwa, wspierane przez wojska amerykańskie i polskie (jak na razie w obszarze administrowanym przez PKW Afganistan nie doszło do ataku afgańskich policjantów i żołnierzy na żołnierzy Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, tzw. green-on-blue (zieloni na niebieskich). Jest to efekt bardzo dobrego podejścia Polaków do innych kulturowo Afgańczyków[18]). XI zmiana polskiego kontyngentu była ostatnią stabilizacyjną – XII zmiana, rozpoczęta 24 października 2012 i mniejsza o ok. 700 żołnierzy, miała już status szkoleniowo-stabilizacyjny[19] – spektrum działalności PKW pozostało skupione na pomocy miejscowej ludności, doradztwie i szkoleniu policji oraz wojska afgańskiego przy przejmowaniu odpowiedzialności za prowincję m.in. poprzez dokonywanie przez afgańskie siły specjalne i polskie Zgrupowanie Wojsk Specjalnych operacji precyzyjnych, wymierzonych przeciwko dowódcom rebelianckim, takim jak np. Abdul Kabir – najwyżej notowany na JPEL z terytorium Regional Command East, zatrzymany nocą z 2 na 3 stycznia 2013 przez policjantów PRC Ghazni i polskich żołnierzy TF-50 oraz na pomocy ludności cywilnej[20].
KTO Rosomak w wersji M1M – zmodyfikowanej dla potrzeb PKW
9 maja 2013 nastąpiło oficjalne przekazanie Afgańczykom odpowiedzialności za prowincję Ghazni[21]. Rozpoczęło to proces przegrupowywania i wycofywania Polskiego Kontyngentu Wojskowego do kraju: zasadniczy etap przetransportowania większości wyposażenia PKW to lipiec 2013–kwiecień 2014: w pierwszej kolejności będzie sprzęt nowoczesny, który wróci do jednostek wojskowych w Polsce (głównie KTO Rosomak) – reszta pozostanie w Afganistanie, gdzie zostanie zutylizowana (dotyczy sprzętu wyeksploatowanego, którego transport jest nieopłacalny) lub przekazana miejscowym siłom bezpieczeństwa[22]. Przegrupowanie kontyngentu z prowincji Ghazni do Camp White Eagle w Bagram zakończył się formalnie 28 kwietnia 2014, tuż po przeprowadzeniu wyborów prezydenckich, samodzielnie nadzorowanych przez wyszkoloną przez polskich żołnierzy afgańską armię i policję. Okres polskiej obecności w tej prowincji trwał od marca 2007 do kwietnia 2014[22].
Proces wycofywania polskiego kontyngentu z prowincji Ghazni został zakłócony przez atak dokonany przez rebeliantów 28 sierpnia 2013: wybuch ciężarówki wypełnionej 1,5 tony materiałów wybuchowych utworzył wyrwę w ogrodzeniu bazy, przez którą próbowała się wedrzeć się grupa zamachowców-samobójców; drugi samochód, który miał zaatakować z drugiej strony w wyniku szybkiej reakcji polskich żołnierzy został unieszkodliwiony nim zdążył wyrządzić większe szkody. Ponadto baza została ostrzelana z moździerzy. Atak został odparty, zginęło prawie 20 rebeliantów – straty ze strony koalicyjnej wyniosły 10 rannych Polaków (w tym jeden ciężko) i jednego poległego Amerykanina. Był to największy atak na bazę Polskiego Kontyngentu Wojskowego[23].
Ostatnia, XV zmiana PKW ISAF przejęła służbę 5 czerwca 2014 – miała ona charakter logistyczny, a jej działalność skupiona była na zabezpieczeniu i przetransportowaniu pozostałego w Afganistanie sprzętu i wyposażenia[24]. Ze zmianą zadań zmieniła się struktura organizacyjna kontyngentu: zlikwidowana została Samodzielna Grupa Powietrzno-Szturmowa i istniejący w XIV zmianie Taktyczny Zespół Bojowy, w maju 2014 do kraju wycofano wystawiony przez JWK Task Force 50 (w skład którego od lutego wchodziło kilkunastu komandosów z Chorwacji) – jedyny element bojowy XV zmiany stanowił pluton zmotoryzowany; zakończyły działalność elementy niekinetyczne: szkoleniowe i odbudowy prowincji. Do 14 listopada 2014 prawie całe wyposażenie PKW zostało przetransportowane do Polski, kończącym tym samym rozpoczęty w lipcu 2012 proces wycofywania sprzętu z Afganistanu, cztery dni później powróciła do kraju pierwsza grupa żołnierzy.
4 grudnia 2014 oficjalnie zakończono XV zmianę PKW ISAF, 28 grudnia 2014 formalnie zakończono misję Międzynarodowych Sił Wsparcia Bezpieczeństwa[25]. Następujące zmiany PKW Afganistan zostały wyróżnione przez Ministra Obrony Narodowej tytułem honorowym „Przodujący Oddział Wojska Polskiego”: VIII w 2011, IX w 2012, XI w 2013, XIII w 2014, XIV i XV w 2015.
„Resolute Support” |
Z zakończeniem funkcjonowania ISAF została powołana nowa misja szkoleniowa Resolute Support. Powołana została na podstawie porozumień ze szczytu NATO w Chicago w maju 2014 w celu kontynuacji wsparcia afgańskich sił bezpieczeństwa po wycofaniu kontyngentów ISAF. Do jej zadań należy szkolenie i doradztwo afgańskiej armii i policji na poziomie operacyjnym i strategicznym bez udziału w walkach z rebeliantami. Polski rząd zdecydował o kontynuowaniu obecności wojskowej w Afganistanie po zakończeniu XV zmiany PKW ISAF i na mocy Postanowienia Prezydenta RP utworzony został Polski Kontyngent Wojskowy w misji Resolute Support, w skład I zmiany wchodziło ok. 120 żołnierzy: doradcy wojskowi, pluton ochrony, łącznościowcy i logistycy[26].
Struktura organizacyjna |
Czas trwania zmian, ich dowódcy, liczebność i jednostki je wystawiające:
| Zmiana | Początek | Koniec | Dowódca | Wystawiająca | Liczebność | Typ |
|---|---|---|---|---|---|---|
| I OEF | 16.03.2002 | 10.2002 | ppłk Marek Mecherzyński | 1 BSap | ok. 120 (od lipca 180)[27] | inżynieryjno-saperska |
| II OEF | 10.2002 | 04.2003 | ppłk Adam Słodczyk | ok. 180[28] | ||
| III OEF | 04.2003 | 10.2003 | ppłk Henryk Łukasiewicz | ok. 100[28] | ||
| IV OEF | 10.2003 | 04.2004 | ppłk Krzysztof Klupa | |||
| V OEF | 04.2004 | 07.10.2004 | ||||
| VI OEF | 07.10.2004 | 03.2005 | ppłk Lesław Kruczyński | |||
| VII OEF | 03.2005 | 05.10.2005 | ppłk Piotr Bednarczyk | |||
| VIII OEF | 05.10.2005 | 10.04.2006 | ppłk Dariusz Tulin | |||
| IX OEF | 10.04.2006 | 09.10.2006 | ppłk Bogdan Papierski | 2 BSap | ||
| X OEF | 09.10.2006 | 25.04.2007 | ppłk Piotr Sołomonow | 5 pinż | ok. 150[29] | |
| I ISAF | 25.04.2007 | 31.10.2007 | gen. dyw. Marek Tomaszycki | 10 BKPanc | ok. 1200[30] | stabilizacyjno-szkoleniowa |
| II ISAF | 31.10.2007 | 15.05.2008 | gen. bryg. Jerzy Biziewski | 17 BZ | ||
| III ISAF | 15.05.2008 | 30.10.2008 | gen. bryg. Grzegorz Buszka | 12 BZ | ||
| IV ISAF | 30.10.2008 | 29.04.2009 | płk Rajmund Andrzejczak | 12 DZ | ok. 1600[31] | |
| V ISAF | 29.04.2009 | 26.10.2009 | 6 BDSz | ok. 2000[32] | ||
| VI ISAF | 26.10.2009 | 20.04.2010 | gen. bryg. Janusz Bronowicz | 21 BSP | ok. 2200 (do marca – 2000)[33] | |
| VII ISAF | 27.04.2010 | 28.10.2010 | gen. bryg. Andrzej Przekwas | 1 DZ | ok. 2600[34] | |
| VIII ISAF | 28.10.2010 | 20.04.2011 | gen. bryg. Andrzej Reudowicz | 10 BKPanc | ||
| IX ISAF | 20.04.2011 | 26.10.2011 | gen. bryg. Sławomir Wojciechowski | 17 BZ | ||
| X ISAF | 26.10.2011 | 18.04.2012 | gen. bryg. Piotr Błazeusz | 15 BZ | ok. 2500[35] | |
| XI ISAF | 18.04.2012 | 24.10.2012 | gen. bryg. Bogdan Tworkowski | 6 BPD | ||
| XII ISAF | 24.10.2012 | 08.05.2013 | gen. bryg. Andrzej Tuz | 12 BZ | ok. 1800[36] | szkoleniowo-stabilizacyjna |
| XIII ISAF | 08.05.2013 | 26.11.2013 | gen. bryg. Marek Sokołowski | 25 BKPow | ok. 1600[37] | |
| XIV ISAF | 26.11.2013 | 05.06.2014 | gen. bryg. Cezary Podlasiński | 10 BKPanc | ok. 1000[38] | doradczo-szkoleniowa |
| XV ISAF | 05.06.2014 | 04.12.2014 | płk Adam Słodczyk | 10 BLog | ok. 500[39] | logistyczna |
| I RSM | 04.12.2014 | 12.06.2015 | płk Wojciech Marchwica | 21 BSP | ok. 120[26] | doradcza |
| II RSM | 13.06.2015 | 02.12.2015 | płk Adam Luzyńczyk | 10 BKPanc | ok. 200 | |
| III RSM | 02.12.2015 | 01.06.2016 | płk Dariusz Kosowski | 20 BZ | ||
| IV RSM | 01.06.2016 | 01.12.2016 | płk Zbigniew Zalewski | 8 pplot | ||
| V RSM | 01.12.2016 | ? | płk Marek Rakowski | 1 BPanc[40] | ? | ? |
| VI RSM | 08.06.2017 | ? | płk Piotr Fajkowski | 15 BZ[41] | ? | doradczo-szkoleniowy |
| VII RSM | ? | ? | ? | 10 BKPanc | ok. 230[42] | doradczo-szkoleniowy |
Straty |
Według oficjalnych danych MON w działaniach bojowych PKW Afganistan poszkodowanych zostało 869 żołnierzy i pracowników wojska, z czego 361 rannych[43].
| Lp. | Data | Miejsce | Przyczyna | Ofiara | Jednostka | Przypis |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 14.08.2007 | Gardez | wrogi ostrzał | ppor. Łukasz Kurowski | 10 BKPanc | [44] |
| 2 | 26.02.2008 | Szarana | wybuch miny-pułapki | st. kpr. Szymon Słowik | 16 bpd | [45] |
| 3 | st. szer. Hubert Kowalewski | 10 BKPanc | ||||
| 4 | 08.04.2008 | Ghazni | wybuch miny-pułapki? | st. szer. Grzegorz Politowski | 5 pinż | [46] |
| 5 | 21.06.2008 | Wazacha | wybuch miny-pułapki? | ppor. Robert Marczewski | 6 bdsz | [47] |
| 6 | 20.08.2008 | Ghazni | wybuch miny-pułapki? | st. kpr. Waldemar Sujdak | 2 BSap | [48] |
| 7 | st. szer. Paweł Szwed | |||||
| 8 | st. szer. Paweł Brodzikowski | |||||
| 9 | 10.02.2009 | Ghazni | wypadek drogowy | chor. Andrzej Rozmiarek | 12 BZ | [49] |
| 10 | 10.08.2009 | Usman Khel | kontakt ogniowy | por. Daniel Ambroziński | 25 BKPow | [50] |
| 11 | 04.09.2009 | Giro | wybuch miny-pułapki | plut. Marcin Poręba | 5 pinż | [51] |
| 12 | 22.05.2009 (ranny) 09.09.2009 (śmierć) | Ghazni Lublin | wybuch miny-pułapki nieodzyskanie przytomności | st. szer. Artur Pyc | 18 bdsz | [52] |
| 13 | 10.09.2009 | Andar | kontakt ogniowy | st. szer. Piotr Marciniak | 6 BDSz | [53] |
| 14 | 09.10.2009 | Giro | wybuch miny-pułapki | st. szer. Szymon Graczyk | 5 pinż | [54][55] |
| 15 | st. szer. Radosław Szyszkiewicz | |||||
| 16 | 19.12.2009 | Ghazni | kontakt ogniowy | st. szer. Michał Kołek | POLUKRBAT | [56] |
| 17 | 12.06.2010 | Ghazni | wybuch miny-pułapki | kpr. Miłosz Górka | 25 BKPow | [57] |
| 18 | 15.06.2010 | Gelan | wrogi ostrzał | st. szer. Grzegorz Bukowski | OS ŻW Mińsk Maz. | [58] |
| 19 | 26.06.2010 | prowincja Ghazni | wybuch miny-pułapki | plut. Paweł Stypuła | 2 BSap | [59] |
| 20 | 06.08.2010 | Gelan | wybuch miny-pułapki | st. szer. Dariusz Tylenda | 15 pplot | [60] |
| 21 | 27.09.2010 | prowincja Ghazni | wybuch miny-pułapki | sierż. Kazimierz Kasprzak | [61] | |
| 22 | 14.10.2010 | Gelan | wrogi ostrzał | st. szer. Adam Szada-Borzyszkowski | 1 bkpow | [62] |
| 23 | 22.01.2011 | Qarabagh | wybuch miny-pułapki | st. szer. Marcin Pastusiak | OS ŻW Mińsk Maz. | [63] |
| 24 | Marcin Knap | Pogotowie Ratunkowe w Lublinie | ||||
| 25 | 03.04.2011 | Ghazni | nieustalona | mł. chor. Bartosz Spychała | 1 psk | [64] |
| 26 | 09.10.2009 (ranny) 20.04.2011 (śmierć) | Wardak Warszawa | wybuch miny-pułapki niewydolność oddechowa | st. szer. Paweł Staniaszek | 2 BSap | [55][65] |
| 27 | 02.06.2011 | Ghazni | wrogi ostrzał | st. kpr. Jarosław Maćkowiak | 17 BZ | [66] |
| 28 | 28.07.2011 | Ghazni | wybuch miny-pułapki | st. szer. Paweł Poświat | [67] | |
| 29 | 18.08.2011 | prowincja Ghazni | wybuch miny-pułapki | st. szer. Szymon Sitarczuk | 1 BSap | [68] |
| 30 | 04.10.2011 | prowincja Ghazni | wybuch miny-pułapki | st. szer. Rafał Nowakowski | 17 BZ | [69] |
| 31 | 23.10.2011 | Ghazni | wybuch miny-pułapki | st. szer. Mariusz Deptuła | 15 BZ | [70] |
| 32 | 21.12.2011 | Ghazni | wybuch miny-pułapki | st. kpr. Piotr Ciesielski | 20 BZ | [71] |
| 33 | st. szer. Łukasz Krawiec | |||||
| 34 | st. szer. Marcin Szczurowski | |||||
| 35 | st. szer. Marek Tomala | |||||
| 36 | szer. Krystian Banach | |||||
| 37 | 22.12.2011 | Ghazni | wstrząs septyczny | sierż. Zbigniew Biskup | 25 BKPow | [72][73] |
| 38 | 23.01.2013 | prowincja Ghazni | wrogi ostrzał | kpt. Krzysztof Woźniak | JW Grom | [74] |
| 39 | 20.03.2013 | prowincja Ghazni | wybuch miny-pułapki | st. szer. Paweł Ordyński | 12 BZ | [75] |
| 40 | 10.06.2013 | prowincja Ghazni | wybuch miny | plut. Jan Kiepura | 21 BSP | [76][77] |
| 41 | 22.12.2012 (ranny) 03.08.2013 (śmierć) | prowincja Ghazni Warszawa | wrogi ostrzał nieodzyskanie przytomności | st. kpr. Łukasz Sroczyński | 12 BZ | [78] |
| 42 | 23.08.2013 | prowincja Ghazni | wybuch miny-pułapki | chor. Mirosław Łucki | JW Komandosów | [79][80] |
| 43 | 28.08.2013 (ranny) 02.09.2013 (śmierć) | Ghazni Ramstein | kontakt ogniowy – | (oficjalnie nie podano na prośbę rodziny zmarłego) | 25 BKPow | [81] |
| 44 | 16.09.2014 | Kabul | wybuch miny-pułapki | plut. Rafał Celebudzki | MNC NE | [82] |
Odznaczenia za udział w kontyngencie |
Baretka pamiątkowego odznaczenia Gwiazdy Afganistanu ustanowionego 14 czerwca 2007
Baretka medalu NATO za ISAF
Baretka medalu NATO za ISAF (wzór: od 2011)
Baretka medalu NATO za Resolute Support
Kontyngent w kulturze masowej |
Główny bohater serialu Naznaczony, kreowany przez Piotra Adamczyka Tadeusz Kral, 7 lat przed prezentowanymi w nim wydarzeniami (czyli w 2002), służył jako porucznik w Afganistanie, w prowincji Ghazni (w której polscy żołnierze rozpoczęli stacjonowanie dopiero 5 lat później), gdzie wskutek jego błędu Amerykanie dokonali masakry ludności cywilnej[83].
W 2012 stacja Canal+ Polska wyemitowała pierwszą polską produkcję filmową o polskim kontyngencie w Afganistanie – serial wojenny Misja Afganistan, powstały we współpracy z Siłami Zbrojnymi, którego bohaterami są żołnierze II plutonu 1 kompanii piechoty zmechanizowanej z Wędrzyna
W powieści www.1939.com.pl, fikcyjny 1 Samodzielny Batalion Rozpoznawczy ppłk. Jerzego Grobickiego miał zostać wysłany do Afganistanu, lecz wskutek działania amerykańskiej maszyny przenosi się w czasie do początku kampanii wrześniowej. Patrol żołnierzy polskiego kontyngentu został ukazany w epilogu powieści Andrzeja Sapkowskiego pt. Żmija. Fabularyzowane lecz oparte na rzeczywistych wydarzeniach losy żołnierzy kontyngentu przedstawił Marcin Ogdowski w powieściach Ostatni świadek i (Nie)potrzebni – autor założył także wielokrotnie nagradzany blog Z Afganistanu.pl, na podstawie którego napisał reportaż wojenny zAfganistanu.pl. Alfabet polskiej misji.
Przypisy |
↑ M.P. z 2001 r. nr 42, poz. 674
↑ Polacy będą dowodzić w Afganistanie. Rzeczpospolita. [dostęp 14 listopada 2010].
↑ Dowódcy: I zmiana: ppłk Adam Stręk, II zmiana: ppłk Piotr Zieja, III zmiana: ppłk Marcin Szymański
↑ Gotowość w Afganistanie. PKW Afganistan. [dostęp 9 września 2009].
↑ Zmiana warty w Ghazni.. PKW Afganistan. [dostęp 2 czerwca 2010].
↑ Nowa zmiana, te same cele.. PKW Afganistan. [dostęp 2 czerwca 2010].
↑ Polacy przekazali Ajiristan.. PKW Afganistan. [dostęp 2 czerwca 2010].
↑ VII zmiana wystartowała.. PKW Afganistan. [dostęp 2 czerwca 2010].
↑ Przywódca talibów w rękach polskich żołnierzy.. PKW Afganistan. [dostęp 16 października 2010].
↑ VII zmiana zakończyła misję. PKW Afganistan. [dostęp 28 października 2010].
↑ Task Force Iron Soldiers relocate to Ghazni Province; kill insurgents, recover weapons. (ang.). RC-East. [dostęp 16 października 2010].
↑ Podsumowanie IX zmiany PKW Afganistan.. PKW Afganistan. [dostęp 27 października 2011].
↑ Transition w Ghazni.. PKW Afganistan. [dostęp 13 stycznia 2012].
↑ Komunikat Dowództwa Operacyjnego Sił Zbrojnych.. PKW Afganistan. [dostęp 7 kwietnia 2012].
↑ Podsumowanie X zmiany PKW Afganistan.. wojsko-polskie.pl. [dostęp 30 czerwca 2012].
↑ SILNY OBROŃCA w Waghez.. PKW Afganistan. [dostęp 20 lipca 2012].
↑ operacja TIGER III zakończona.. PKW Afganistan. [dostęp 20 lipca 2012].
↑ Ghazni bez ataków green-on-blue.. Altair. [dostęp 24 października 2012].
↑ To była trudna, ale dobrze wypełniona misja.. PKW Afganistan. [dostęp 24 października 2012].
↑ Kolejny terrorysta z TOP listy zatrzymany przez polskich żołnierzy.. PKW Afganistan. [dostęp 18 stycznia 2013].
↑ Żołnierze XIII zmiany będą doradzać w Ghazni.. PKW Afganistan. [dostęp 10 czerwca 2013].
↑ ab Rosomaki wracają z Afganistanu.. PKW Afganistan. [dostęp 20 września 2014].
↑ Atak rebeliantów na bazę Ghazni.. Polska Zbrojna. [dostęp 20 września 2014].
↑ Nowa XV zmiana w Bagram.. PKW Afganistan. [dostęp 20 września 2014].
↑ Misja ISAF przeszła do historii. DO RSZ. [dostęp 9 marca 2015].
↑ ab Pożegnanie I zmiany Resolute Support Mission. Wojsko Polskie. [dostęp 9 marca 2015].
↑ Polskie mundury w Bazie Bagram. Rzeczpospolita. [dostęp 9 stycznia 2010]. + Zgrupowanie nr 2 ([1])
↑ ab W cieniu Iraku. Rzeczpospolita. [dostęp 9 stycznia 2010].
↑ ISAF X materiał informacyjny. DO. [dostęp 9 stycznia 2010].
↑ ISAF placemat. ISAF. [dostęp 9 stycznia 2010].
↑ ISAF placemat. ISAF. [dostęp 12 stycznia 2010].
↑ ISAF placemat. ISAF. [dostęp 12 stycznia 2010].
↑ ISAF placemat. ISAF. [dostęp 15 marca 2010].
↑ ISAF placemat. ISAF. [dostęp 24 czerwca 2011].
↑ ISAF placemat. ISAF. [dostęp 11 marca 2012].
↑ Generał Tuz zostanie dowódcą na misji. Polska Zbrojna. [dostęp 30 czerwca 2012].
↑ XIII zmiana gotowa. Polska Zbrojna. [dostęp 12 maja 2013].
↑ Z podniesionym czołem. PKW Afganistan. [dostęp 5 czerwca 2014].
↑ Pożegnanie XV zmiany PKW Afganistan. BBN. [dostęp 5 czerwca 2014].
↑ V zmiana PKW RSM w Afganistanie. polska-zbrojna.pl, 2016-12-07.
↑ Nowe zmiany PKW. altair.com.pl, 2017-05-15.
↑ Pożegnanie żołnierzy VII zmiany PKW Afganistan. altair.com.pl, 2017-10-25.
↑ Podsumowanie polskiego udziału w misji ISAF. [dostęp 28 kwietnia 2015].
↑ Śmierć polskiego żołnierza. [dostęp 22 sierpnia 2010].
↑ Dwóch polskich żołnierzy w Afganistanie. [dostęp 22 sierpnia 2010].
↑ Polski żołnierz zginął w Afganistanie. [dostęp 22 sierpnia 2010].
↑ Polski żołnierz zginął w Afganistanie. [dostęp 22 sierpnia 2010].
↑ Tragiczny wypadek. [dostęp 22 sierpnia 2010].
↑ Wypadek drogowy w Afganistanie. [dostęp 22 sierpnia 2010].
↑ Atak na polskich żołnierzy. [dostęp 22 sierpnia 2010].
↑ Atak na polski konwój w Afganistanie. [dostęp 22 sierpnia 2010].
↑ Nie żyje żołnierz ranny w Afganistanie. [dostęp 22 sierpnia 2010].
↑ Polski żołnierz zginął w Afganistanie. [dostęp 22 sierpnia 2010].
↑ Dwaj polscy żołnierze zginęli w Afganistanie (pol.). [dostęp 22 sierpnia 2010].
↑ ab Zmarł żołnierz 2. Mazowieckiej Brygady Saperów. [dostęp 21 kwietnia 2011].
↑ Polski żołnierz zginął w Afganistanie. [dostęp 22 sierpnia 2010].
↑ Polski żołnierz zginął w Afganistanie, ośmiu rannych. [dostęp 22 sierpnia 2010].
↑ Atak na polską bazę. [dostęp 22 sierpnia 2010].
↑ Polski saper poległ w Afganistanie. [dostęp 22 sierpnia 2010].
↑ Atak na polskich żołnierzy. [dostęp 22 sierpnia 2010].
↑ Polski żołnierz zginął w Afganistanie. [dostęp 27 września 2010].
↑ Atak na polski patrol. Zginął żołnierz. tvn24.pl.
↑ Dwóch Polaków zginęło w Afganistanie. [dostęp 22 stycznia 2011].
↑ Komunikat Dowództwa Operacyjnego Sił Zbrojnych. [dostęp 3 kwietnia 2011].
↑ Saper, który nie dał się minie. [dostęp 24 kwietnia 2011].
↑ Atak na polski patrol w Afganistanie. [dostęp 2 czerwca 2011].
↑ Polski żołnierz zginął w Afganistanie. [dostęp 28 lipca 2011].
↑ W Afganistanie zginął polski saper. [dostęp 18 sierpnia 2011].
↑ Polski żołnierz zginął w Afganistanie. [dostęp 4 października 2011].
↑ Polski żołnierz zginął w Afganistanie. [dostęp 23 października 2011].
↑ Atak na polski patrol w Afganistanie. [dostęp 21 grudnia 2011].
↑ Komunikat Dowództwa Operacyjnego Sił Zbrojnych (pol.). [dostęp 22 grudnia 2011].
↑ Sierżant Zbigniew Biskup. [dostęp 1 listopada 2012].
↑ Zginął polski żołnierz w Afganistanie. [dostęp 23 stycznia 2013].
↑ Polski żołnierz zginął w Afganistanie. [dostęp 20 marca 2013].
↑ Afganistan. Mina-pułapka zabiła polskiego żołnierza (pol.). [dostęp 10 czerwca 2013].
↑ W Afganistanie zginął polski żołnierz. [dostęp 10 czerwca 2013].
↑ Zmarł żołnierz ranny w ubiegłym roku w Afganistanie. [dostęp 4 sierpnia 2013].
↑ Polski żołnierz zginął w Afganistanie. [dostęp 24 sierpnia 2013].
↑ W Afganistanie zginął polski komandos, www.polska-zbrojna.pl [dostęp 2017-11-26] .
↑ Zmarł polski żołnierz ranny w ataku talibów na bazę w Ghazni. [dostęp 2 września 2013].
↑ Zmarł polski żołnierz ranny w ataku talibów na bazę w Ghazni. [dostęp 20 września 2013].
↑ Tadeusz porucznikiem w Afganistanie. Plejada. [dostęp 19 lutego 2011].
Bibliografia |
- Oficjalna strona PKW Afganistan (pol.). [dostęp 21 maja 2010].
Bogusław Winid. Udział Polski w działaniach stabilizacyjnych w Afganistanie. „Polski Przegląd Dyplomatyczny 1/2007”. Warszawa: Polski Instytut Spraw Mie̜dzynarodowych. ISSN 1642-4069.
Zobacz też |
2 Armia Wojska Polskiego (1968) w Operacji Dunaj – największy udział polskich sił zbrojnych w operacji zagranicznej po II wojnie światowej.
