Zbójnicy







Władysław Skoczylas Pochód zbójników, drzeworyt, 1916


Zbójnik, zbójnicy – tradycyjne określenie członków góralskich band rozbójniczych, działających na terenach Karpat, przez folklor uznanych za bohaterów ludowych[1].


Termin zbójnika jest mniej negatywny niż pokrewne: rabuś, bandyta, rozbójnik. Czasem zbójnik może być przedstawiany jednocześnie jako pozytywny bohater (czego przykładem jest legenda Janosika, którego pierwowzorem był Juraj Jánošík).W ludowych opowieściach zbójnicy byli obrońcami wyzyskiwanych górali. Działalność zbójnika określana jest terminem: zbójnictwo. Dzisiaj mylnie określa się tym terminem obrabowywanie bogatych i obdarowywanie biednych.


Zbójnicy z reguły działali w grupach liczących od kilku do kilkunastu osób, nazywanych "towarzystwami", "kompaniami", "bursami" lub "kupami zbójnickimi"[2]. Na czele tak zorganizowanych grup stali przywódcy, których nazywano hetmanami, harnasiami, kapitanami, starszymi, a w Karpatach Wschodnich watażkami[2].
Słynni przywódcy zbójniccy z terenów Karpat Zachodnich: Juraj Jánošík, Ondraszek, Marcin Portasz, Sebastian Bury. W Karpatach zbójnictwo rozpowszechniło się w połowie XVI wieku, a zaczęło zanikać w początkach XIX wieku ze względu na poprawę ekonomicznej sytuacji chłopów. "Złoty" okres zbójnictwa przypada na XVII-XVIII wiek.[3].


W Karpatach Wschodnich zbójnicy nazywani byli opryszkami, zaś na terenach południowokarpackich i bałkańskich Imperium Osmańskiego hajdukami[4].


Zbójnicy byli bohaterami wielu polskich utworów literackich [np. Karpaccy górale (1843) Józefa Korzeniowskiego, Na przełęczy (1889-1890) Stanisława Witkiewicza, Ballada o Janosiku i Szalamonównie Jadwidze (1904), Turniej Janosikowy (1904), Jak Janosik tańczył z cesarzową (1909) - Kazimierza Tetmajera][5].




Spis treści






  • 1 Kultura


  • 2 Zobacz też


  • 3 Linki zewnętrzne


  • 4 Przypisy





Kultura |


Do tamtych wydarzeń nawiązują liczne nazwy geograficzne:




  • Jaskinia Zbójecka w Łopieniu (Grota Zbójnicka w Łopieniu)

  • Zbójnicka Góra

  • Zbójnicka Jama

  • Zbójnicka Turnia


a także nazwy współczesne (zwykle związane z turystyką):



  • Placek zbójnicki

  • Schronisko Zbójnickie

  • Szlak Zbójników Beskidzkich

  • Szlak Zbójników Karpackich


oraz nazwa tańca zbójnickiego


Niektórzy zbójnicy mieli ogromny wpływ na opowiadania i legendy ludowe. Istnieje też wiele innych mniej ważnych miejsc związanych ze zbójnictwem np. Zbójnicki Skok.



Zobacz też |



  • Tołhaj

  • Zbójnictwo



Linki zewnętrzne |



  • Zbójnicy

  • Zbójnictwo



Przypisy |




  1. ↑ Bohdan Baranowski, Ludzie gościńca w XVII-XVIII w., Łódź 1986, s.191.


  2. ↑ ab Janicka-Krzywda Urszula: Poczet harnasi karpackich. Warszawa-Kraków: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1988. ISBN 83-7005-204-5.


  3. ↑ http://web.archive.org/web/20081203034255/http://www.ppwsz.edu.pl/_files/07_02_13_Mity_i_rzeczywistosc.pdf


  4. ↑ Janicka-Krzywda Urszula: Niespokojne Karpaty czyli rzecz o zbójnictwie. Warszawa-Kraków: Wydawnictwo PTTK "Kraj", 1986. ISBN 83-7005-112-X.


  5. ↑ ZdzisławZ. Piasecki ZdzisławZ., Zbójnictwo karpackie w literaturze polskiej. Próba syntetycznego oglądu., „Rocznik Podhalański”, t. VII, Zakopane: Muzeum Tatrzańskie, 1997, ISSN 0208-4155 .








-

這個網誌中的熱門文章

12.7 cm/40 Type 89 naval gun

圖片
12.7 cm/40 Type 89 naval gun Type 89 gun mounted on Chitose Type Naval gun anti-aircraft gun Place of origin Japan Service history In service 1932–45 Used by Imperial Japanese Navy Wars World War II Production history Designed 1928–32 Produced 1932–45 No.  built ~1500 Variants Type 88 Specifications Mass 3,100 kilograms (6,834 lb) Barrel length 5,080 millimeters (16 ft 8 in) (bore length) Shell Fixed Shell weight 20.9–23.45 kilograms (46.1–51.7 lb) Caliber 12.7-centimeter (5.0 in) Breech horizontal breech block Elevation -8° to +90° [1] Rate of fire 8-14 rounds per minute Muzzle velocity 720–725 meters per second (2,360–2,380 ft/s) Maximum firing range 9,440 meters (30,970 ft) at 90° (AA ceiling) 14,800 meters (48,600 ft) at 45° The 12.7 cm/40 Type 89 naval gun was a Japanese anti-aircraft (AA) gun introduced before World War II. It was the Imperial Japanese Navy's standard heavy AA...
閱讀完整內容

Rikitea

圖片
Town in French Polynesia, France Rikitea Town Rikitea Location in French Polynesia Coordinates: 23°7′13″S 134°58′9″W  /  23.12028°S 134.96917°W  / -23.12028; -134.96917 Coordinates: 23°7′13″S 134°58′9″W  /  23.12028°S 134.96917°W  / -23.12028; -134.96917 Country   France Overseas collectivity   French Polynesia Territory Gambier Islands Island Mangareva Rikitea is a small town on Mangareva, which is part of the Gambier Islands in French Polynesia. A majority of the islanders live in Rikitea. [1] [2] The island was a protectorate of France in 1871 and was annexed in 1881. [3] Contents 1 History 2 Geography 3 Economy 4 Landmarks 5 Transportation 6 References 7 Bibliography 8 External links History The town's history dates to the era when the island was first settled with people from the Marquesas Islands in 1100 AD. Captain James Wilson of the London Missionary Society arrived in 1797 on Du...
閱讀完整內容

University of Vienna

圖片
"Vienna University" redirects here. For Vienna University of Economics and Business, see Vienna University of Economics and Business. University of Vienna Universität Wien Type Public Established 1365 Budget € 544 million [1] Rector Heinz Engl Academic staff 6,765 Administrative staff 3,106 Students 94,000 [2] Postgraduates 16,490 Doctoral students 8,945 Location Main building, Vienna , Austria 48°12′47″N 16°21′35″E  /  48.21306°N 16.35972°E  / 48.21306; 16.35972 Coordinates: 48°12′47″N 16°21′35″E  /  48.21306°N 16.35972°E  / 48.21306; 16.35972 Campus Urban Colors Blue and White           Affiliations Campus Europae, EUA, UNICA Website www.univie.ac.at/en Data as of 2016 [update] The University of Vienna (German: Universität Wien ) is a public university located in Vienna, Austria. It was founded by Duke Rudolph IV in 1365 and is one of the oldest universities in the Ge...
閱讀完整內容