Gwinea







Ten artykuł dotyczy państwa. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

























































































République de Guinée
Republika Gwinei












Flaga Gwinei
Herb Gwinei

Flaga Gwinei
Herb Gwinei


Dewiza: (fr.) Travail, Justice, Solidarité
(Praca, Sprawiedliwość, Solidarność)

Hymn:

Liberté
(Wolność)

Położenie Gwinei

Konstytucja
Konstytucja Gwinei

Język urzędowy
francuski

Stolica
Konakry

Ustrój polityczny
republika

Głowa państwa
prezydent Alpha Condé
Szef rządu
premier Mamady Youla
Powierzchnia
 • całkowita
 • wody śródlądowe
77. na świecie
245 857 km²
~0%
Liczba ludności (2017)
 • całkowita 
 • gęstość zaludnienia
 • narody i grupy etniczne
74. na świecie
12 970 000[1]
51 osób/km²
Mande (50%), Fulani (41%)

PKB (2017)
 • całkowite 
 • na osobę

9,72 mld[1]USD
750[1]USD

PKB (PSN) (2017)
 • całkowite 
 • na osobę

26,5 mld[1]dolarów międzynar.
2041[1]dolarów międzynar.

Jednostka monetarna
frank gwinejski (GNF)

Niepodległość
 od Francji
2 października 1958

Religia dominująca
islam (85%)

Strefa czasowa
UTC ±0

Kod ISO 3166
 GN

Domena internetowa
.gn

Kod samochodowy
 RG

Kod samolotowy
 3X

Kod telefoniczny
 +224

Mapa Gwinei






Commons
Multimedia w Wikimedia Commons






Wikipodróże
Informacje w Wikipodróżach






Wikisłownik
Hasło w Wikisłowniku




Region Gwinei


Gwinea (Guinée, Republika Gwinei – République de Guinée) – państwo w zachodniej Afryce nad Oceanem Atlantyckim, graniczące z Gwineą Bissau, Senegalem, Mali, Liberią, Wybrzeżem Kości Słoniowej i Sierra Leone. Obecnie członek Unii Afrykańskiej i ECOWAS.




Spis treści






  • 1 Historia


  • 2 Geografia


  • 3 Podział administracyjny


  • 4 Gospodarka


    • 4.1 Podstawowe dane gospodarcze




  • 5 Transport


    • 5.1 Infrastruktura kolejowa


    • 5.2 Insfrastruktura drogowa




  • 6 Demografia


    • 6.1 Struktura etniczna


    • 6.2 Religia




  • 7 Przypisy


  • 8 Linki zewnętrzne





Historia |


Na przełomie I i II tysiąclecia północno-wschodnia część kraju wchodziła w skład dawnego państwa Ghana. Od XIII wieku obszar Gwinei znalazł się w centrum Imperium Mali. Przez kraj przebiegały szlaki handlowe, łączące regiony złotonośne z Afryką Północną. W XVI wieku, po rozpadzie Imperium Mali, koczowniczy lud Fulanów zajął wyżyny Futa Dżalon. Fulani na początku XVIII wieku ulegli islamizacji i rozpoczęli dżihad przeciwko sąsiednim ludom Dżalonke, Susu i Fulanami pozostającymi wyznawcami religii tradycyjnych. Po zwycięstwie wojen utworzyli w Gwinei islamskie państwo teokratyczne[2].


W połowie XV wieku na wybrzeże kraju dotarli Portugalczycy a w XVII wieku kupcy francuscy. Na wybrzeżach kraju rozwinął się handel obejmujący głównie niewolników i kość słoniową. Na początku XIX wieku rozpoczęło się osadnictwo francuskiego. W 1849 roku wybrzeże kraju stało się protektoratem Francji (Rivières-du-Sud). Początkowo zajęte obszary Gwinei podlegały gubernatorowi Senegalu. W 1891 roku utworzono Gwineę Francuską która była sukcesywnie powiększana. W 1897 roku Francuzi zakończyli pacyfikację teokratycznego Futa Dżalon i południowej Gwinei. Na początku XX wieku miejsce miały zbrojne wystąpienia antykolonialne. W 1904 roku Gwinea Francuska znalazła się we Francuskiej Afryce Zachodniej. W pierwszej połowie XX wieku rozpowszechniła się gospodarka plantacyjna. Kolonialna administracja przyczyniła się do rozkładu wcześniejszych struktur politycznych[2].


Po 1945 roku powstały afrykańskie organizacje polityczne, walczące o prawa tubylców. Formacje te były podzielone według kryteriów etnicznych i terytorialnych. W 1947 roku z gwinejskiego oddziału Afrykańskiego Zjednoczenia Demokratycznego powstała Demokratyczna Partia Gwinei (PDG). Na czele partii stanął działacz związkowy Ahmed Sekou Touré. PDG opowiadała się za całkowitą likwidacją kolonializmu, ale również przeciwko utrzymaniu tradycyjnych struktur społecznych (instytucja wodzostwa, kastowość). W 1946 roku kolonia uzyskała status zamorskiego Francji, rok później wprowadzono ograniczony samorząd. Wybory do gwinejskiej Rady Ustawodawczej wygrała PDG. W referendum z 1958 roku ludność Gwinei opowiedziała się za pełną niezależnością[2].


Kraj uzyskał niepodległość 2 października 1958. Pierwszym prezydentem niepodległego państwa został Sékou Touré (1958–72 także szef rządu). Francuzi wycofali swoje wsparcie gospodarcze, przez co Sékou Touré zwrócił się o pomoc do sąsiedniej Ghany oraz Związku Radzieckiego[2]. Wprowadzono jednopartyjne rządy PDG. Rząd realizował lewicowe reformy (w tym nacjonalizację niektórych gałęzi gospodarki, banków zagranicznych, ziemi, wprowadzenie bezpłatnego szkolnictwa i częściowo opieki medycznej). Przeprowadzono reorganizację administracji państwowej i afrykanizację kadr. Gwinea aktywnie uczestniczyła w ruchu państw niezaangażowanych. Od lat 60. doszło do zacieśnienia stosunków z krajami kapitalistycznymi i do ponownego zbliżenia się z Francją. Wraz z pogarszaniem się sytuacji gospodarczej, na emigracji powstawać zaczęła opozycja. W latach 70. prezydent stopniowo rezygnował z lewicowych reform[2].


W 1984 roku zmarł Sékou Touré, a w wyniku zamachu stanu władzę objął Lansana Conté. Rząd wojskowy rozwiązał Zgromadzenie Ludowe i PDG. Nawiązano bliską współprace z Francją. Pod koniec lat 80. ruszyła demokratyzacja. W 1990 przyjęto nową konstytucję a rok później wprowadzono system wielopartyjny. Pomimo demokratycznej konstytucji wojsko funkcję głowy państwa powierzyło Tymczasowej Radzie Odnowy Narodowej, na czele której stanął Conté. W 1993 zalegalizowano nową partię — Partię Jedności i Postępu (PUP), której przywódcą został Conté. Wybory prezydenckie w 1993 roku wygrał Conté (co zakwestionowała opozycja) a reelekcję uzyskał w 1998 i 2003 roku[2]. W 1995 roku prezydencka partia, zwyciężyła w wyborach parlamentarnych (ten wynik również został zakwestionowany przez opozycjonistów), a po ich ogłoszeniu wybuchły antyrządowe zamieszki[2].


Gwinea uległa destabilizacji na skutek przeniesienia się na obszar kraju walk domowych między zbrojnymi ugrupowaniami z Sierra Leone, Liberii i Wybrzeża Kości Słoniowej. Destabilizacja kraju, pogłębiała się w 2006 i 2007 doprowadzając w 2008 roku do wojskowego zamachu stanu[2].



Geografia |



 Osobny artykuł: Geografia Gwinei.

Powierzchnia:


  • całkowita: 245 857 km²

    • lądowa: 245 857 km²

    • wody: 0 km²



Długość granic:


  • całkowita: 3399 km

    • z poszczególnymi krajami:


    • Wybrzeże Kości Słoniowej 610 km


    • Gwinea Bissau 386 km


    • Liberia 563 km


    • Mali 858 km


    • Senegal 330 km


    • Sierra Leone 652 km



Linia brzegowa: 320 km
Liczba mieszkańców: 7466 tys.



Podział administracyjny |


Gwinea dzieli się na siedem regionów i 33 prefektury. Stolica, Konakry, jest specjalnym regionem administracyjnym.




































































 Region
 Powierzchnia
(km²)
 Ludność
 Stolica
Mapa regionów Gwinei
1
Region Boké
 31 186
 760 119
Boké
2
Region Konakry
 450
 1 092 436
Konakry
3
Region Faranah
 35 581
 602 485
Faranah
4
Region Kankan
 72 145
 1 011 644
Kankan
5
Region Kindia
 28 873
 928 312
Kindia
6
Region Labé
 22 869
 799 545
Labé
7
Region Mamou
 17 074
 612 218
Mamou
8
Region Nzérékoré
 37 658
 1 348 787
Nzérékoré


Gospodarka |


Mimo bogatych złóż surowców, jest to jedno z najuboższych państw świata. Podstawą gospodarki jest rolnictwo; uprawy kawy, ryżu, manioku, prosa, sorga, bananów. W Gwinei znajduje się 30% wszystkich światowych złóż boksytów, a kraj jest drugim eksporterem tego surowca. Inne surowce to rudy żelaza, tytanu, niklu, diamenty i złoto, których eksploatacja jest rozwijana. Istnieje niewielki przemysł skórzano-obuwniczy, drzewny i spożywczy.


ONZ zalicza Gwineę do grupy najsłabiej rozwiniętych państw świata (tzw. LDC – Least Developed Countries) [3][4].



Podstawowe dane gospodarcze |



  • PKB: 10,6 mld USD (dane z 2010 r.)[5]

  • PKB na mieszkańca: 1000 USD (dane z 2010 r.)

  • Wzrost PKB: 3% (2010 r.)

  • Udział w PKB poszczególnych dziedzin gospodarki: rolnictwo – 25,8%; przemysł – 45,7%; usługi – 28,5%



Transport |




Sieć kolejowa w Gwinei



Infrastruktura kolejowa |


Długość linii kolejowych



  • O szerokości 1435mm: 238 km

  • O szerokości 1000mm: 947 km[3]


Główne trasy kolejowe:




  • Port Kamsar – Sangarédi


  • Konakry – Kankan


W kraju nie funkcjonują połączenia pasażerskie, w transporcie kolejowym dominuje wywóz surowców z kopalni do portów morskich.



Insfrastruktura drogowa |



  • Drogi utwardzone: 4342 km

  • Drogi nieutwardzone: 40006 km[3]



Demografia |


Średni roczny przyrost naturalny wynosi 29‰ (1985-1990). Przeciętna długość trwania życia wynosi 44 lata, a średnia gęstość zaludnienia 25 mieszkańców na km². Najgęściej zaludniony jest obszar masywu Futa Dżalon. W miastach mieszka 26% ludności. Główne miasta to: Konakry, Kankan, Kindia i Labé.



Struktura etniczna |





































































Grupa etniczna[6]
 Język
 Liczebność w tys.
 Procent ludności
Fulani Język ful 5 442 41,4%

Maninka (4 grupy – Mande)		 Język maninka 3 773 28,7%

Susu (Mande)		 Język susu 1 503 11,43%
Kissi Język kissi 596 4,53%

Kpelle (Mande)		 Język kpelle 590 4,49%

Toma (Mande)		 Język toma 270 2,05%

Kono (Mande)		 Język kono 173 1,32%

Jalunka (Mande)		 Język jalunka 122 0,93%

Kuranko (Mande)		 Język kuranko 115 0,87%

Mano (Mande)		 Język mano 109 0,83%


Religia |


Struktura religijna kraju w 2010 roku według Pew Research Center[7][8]:



 Osobne artykuły: Podział administracyjny Kościoła katolickiego w Gwinei i Świadkowie Jehowy w Gwinei.



  • islam – 84,4%


  • katolicyzm – 7,5%


  • protestantyzm – 3,4%

  • tradycyjne religie plemienne – 2,7%

  • brak religii – 1,8%

  • inne religie – 0,2%.



Przypisy |




  1. ↑ abcde Dane dotyczące PKB na podstawie szacunków Międzynarodowego Funduszu Walutowego na rok 2017: International Monetary Fund: World Economic Outlook Database, April 2018 (ang.). [dostęp 2018-05-02].


  2. ↑ abcdefgh Gwinea. Historia (pol.). encyklopedia.pwn.pl.


  3. ↑ abc CIA – The World Factbook


  4. ↑ List of Least Developed Countries (as of May 2016), http://web.archive.org/web/20170623015529/http://www.un.org/en/development/desa/policy/cdp/ldc/ldc_list.pdf, (01.07.2017).


  5. ↑ Guinea Economy 2011 (ang.). [dostęp 2011-06-14].


  6. ↑ Country: Guinea – People Groups (ang.). Joshua Project, 2017. [dostęp 25 października 2017].


  7. ↑ Religious Composition by Country, in Percentages. The Pew Research Center. [dostęp 2014-06-30].


  8. ↑ Christian Population as Percentages of Total Population by Country. The Pew Research Center. [dostęp 2014-06-30].



Linki zewnętrzne |




  • Oficjalna strona rządu Gwinei (fr.)

  • CIA World Factbook

  • Strona stałej misji Gwinei przy ONZ w Genewie

  • Archiwalna strona MSZ Gwinei











































p • d • e

Dawne kolonie i protektoraty Francji
Ameryka


  • Nowa Francja

    • Akadia

    • Luizjana

    • Quebec

    • Nowa Szkocja



  • Saint-Domingue

  • Saint Lucia

  • Dominika
Afryka

  • Algieria Francuska


  • Francuska Afryka Równikowa

    • Czad

    • Gabon

    • Kongo Środkowe

    • Ubangi-Szari




  • Francuska Afryka Zachodnia

    • Dahomej

    • Górna Wolta

    • Gwinea

    • Mauretania

    • Niger

    • Senegal

    • Sudan Francuski

    • Wybrzeże Kości Słoniowej



  • Komory

  • Madagaskar

  • Maroko Francuskie

  • Mauritius

  • Seszele

  • Somali Francuskie

  • Tunezja
Azja


  • Indie Francuskie

    • Pondicherry

    • Karikal

    • Yanaon

    • Mahé

    • Chandernagore




  • Indochiny Francuskie

    • Tonkin

    • Kochinchina

    • Annam

    • Laos

    • Kambodża




  • terytoria mandatowe: Syria i Liban
Australia i Oceania

  • Nowe Hebrydy
    • kondominium


  • Francuska kolonizacja Ameryki Północnej

  • Historia Kanady Francuskiej







Członkostwo w organizacjach międzynarodowych





p • d • e

Unia Afrykańska


  • Algieria

  • Angola

  • Benin

  • Botswana

  • Burkina Faso

  • Burundi

  • Czad

  • Demokratyczna Republika Konga

  • Dżibuti

  • Egipt

  • Erytrea

  • Eswatini

  • Etiopia

  • Gabon

  • Gambia

  • Ghana

  • Gwinea

  • Gwinea Bissau

  • Gwinea Równikowa

  • Kamerun

  • Kenia

  • Komory

  • Kongo

  • Lesotho

  • Liberia

  • Libia

  • Madagaskar

  • Malawi

  • Mali

  • Maroko

  • Mauretania

  • Mauritius

  • Mozambik

  • Namibia

  • Niger

  • Nigeria

  • Południowa Afryka

  • Republika Środkowoafrykańska

  • Republika Zielonego Przylądka

  • Rwanda

  • Sahara Zachodnia

  • Senegal

  • Seszele

  • Sierra Leone

  • Somalia

  • Sudan

  • Sudan Południowy

  • Tanzania

  • Togo

  • Tunezja

  • Uganda

  • Wybrzeże Kości Słoniowej

  • Wyspy Świętego Tomasza i Książęca

  • Zambia

  • Zimbabwe







p • d • e

Wspólnota Gospodarcza Państw Afryki Zachodniej (ECOWAS)


  • Benin

  • Burkina Faso

  • Gambia

  • Ghana

  • Gwinea

  • Gwinea Bissau

  • Liberia

  • Mali

  • Niger

  • Nigeria

  • Republika Zielonego Przylądka

  • Senegal

  • Sierra Leone

  • Togo

  • Wybrzeże Kości Słoniowej










p • d • e

Światowa Organizacja Handlu (WTO)


  • Albania

  • Angola

  • Antigua i Barbuda

  • Arabia Saudyjska

  • Argentyna

  • Armenia

  • Australia

  • Bahrajn

  • Bangladesz

  • Barbados

  • Belize

  • Benin

  • Boliwia

  • Botswana

  • Brazylia

  • Brunei

  • Burkina Faso

  • Burundi

  • Chile

  • Chiny

  • Czad

  • Czarnogóra

  • Demokratyczna Republika Konga

  • Dominika

  • Dominikana

  • Dżibuti

  • Egipt

  • Ekwador

  • Eswatini

  • Fidżi

  • Filipiny

  • Gabon

  • Gambia

  • Ghana

  • Grenada

  • Gruzja

  • Gujana

  • Gwatemala

  • Gwinea

  • Gwinea Bissau

  • Haiti

  • Honduras

  • Hongkong

  • Indie

  • Indonezja

  • Islandia

  • Izrael

  • Jamajka

  • Japonia

  • Jordania

  • Kambodża

  • Kamerun

  • Kanada

  • Katar

  • Kazachstan

  • Kenia

  • Kirgistan

  • Kolumbia

  • Kongo

  • Korea Południowa

  • Kostaryka

  • Kuba

  • Kuwejt

  • Lesotho

  • Liechtenstein

  • Macedonia

  • Madagaskar

  • Makau

  • Malawi

  • Malediwy

  • Malezja

  • Mali

  • Maroko

  • Mauretania

  • Mauritius

  • Meksyk

  • Mjanma

  • Mołdawia

  • Mongolia

  • Mozambik

  • Namibia

  • Nepal

  • Niger

  • Nigeria

  • Nikaragua

  • Norwegia

  • Nowa Zelandia

  • Oman

  • Pakistan

  • Panama

  • Papua-Nowa Gwinea

  • Paragwaj

  • Peru

  • Południowa Afryka

  • Republika Środkowoafrykańska

  • Republika Zielonego Przylądka

  • Rwanda

  • Rosja

  • Saint Kitts i Nevis

  • Saint Lucia

  • Saint Vincent i Grenadyny

  • Salwador

  • Senegal

  • Sierra Leone

  • Singapur

  • Sri Lanka

  • Stany Zjednoczone

  • Surinam

  • Szwajcaria

  • Tanzania

  • Tajlandia

  • Tajwan

  • Togo

  • Tonga

  • Trynidad i Tobago

  • Tunezja

  • Turcja

  • Uganda

  • Ukraina

  • Urugwaj

  • Wenezuela

  • Wietnam

  • Wybrzeże Kości Słoniowej

  • Wyspy Salomona

  • Zambia

  • Zimbabwe

  • Zjednoczone Emiraty Arabskie


  • Unia Europejska, w tym poszczególne państwa członkowskie: Austria

  • Belgia

  • Bułgaria

  • Chorwacja

  • Cypr

  • Czechy

  • Dania

  • Estonia

  • Finlandia

  • Francja

  • Grecja

  • Hiszpania

  • Holandia

  • Irlandia

  • Litwa

  • Luksemburg

  • Łotwa

  • Malta

  • Niemcy

  • Polska

  • Portugalia

  • Rumunia

  • Słowacja

  • Słowenia

  • Szwecja

  • Węgry

  • Wielka Brytania

  • Włochy


 Mapa członków WTO









-

這個網誌中的熱門文章

12.7 cm/40 Type 89 naval gun

圖片
12.7 cm/40 Type 89 naval gun Type 89 gun mounted on Chitose Type Naval gun anti-aircraft gun Place of origin Japan Service history In service 1932–45 Used by Imperial Japanese Navy Wars World War II Production history Designed 1928–32 Produced 1932–45 No.  built ~1500 Variants Type 88 Specifications Mass 3,100 kilograms (6,834 lb) Barrel length 5,080 millimeters (16 ft 8 in) (bore length) Shell Fixed Shell weight 20.9–23.45 kilograms (46.1–51.7 lb) Caliber 12.7-centimeter (5.0 in) Breech horizontal breech block Elevation -8° to +90° [1] Rate of fire 8-14 rounds per minute Muzzle velocity 720–725 meters per second (2,360–2,380 ft/s) Maximum firing range 9,440 meters (30,970 ft) at 90° (AA ceiling) 14,800 meters (48,600 ft) at 45° The 12.7 cm/40 Type 89 naval gun was a Japanese anti-aircraft (AA) gun introduced before World War II. It was the Imperial Japanese Navy's standard heavy AA
閱讀完整內容

Shark

圖片
For other uses, see Shark (disambiguation). Sharks Temporal range: Ludfordian-Present, 425–0 Ma PreЄ Є O S D C P T J K Pg N [1] Clockwise from top left: spiny dogfish, Japanese sawshark, whale shark, great white shark, horn shark, frilled shark, scalloped hammerhead and Australian angelshark representing the orders Squaliformes, Pristiophoriformes, Orectolobiformes, Lamniformes, Heterodontiformes, Hexanchiformes, Carcharhiniformes and Squatiniformes respectively. Scientific classification Kingdom: Animalia Phylum: Chordata Class: Chondrichthyes Subclass: Elasmobranchii Infraclass: Euselachii Superorder: Selachimorpha Orders Carcharhiniformes Heterodontiformes Hexanchiformes Lamniformes Orectolobiformes Pristiophoriformes Squaliformes Squatiniformes † Cladoselachiformes † Hybodontiformes † Symmoriida † Xenacanthida (Xenacantiformes) † Elegestolepis † = extinct Synonyms Pleurotremata Sharks
閱讀完整內容

Wiciokrzew

圖片
Wiciokrzew, suchodrzew Morfologia (wiciokrzew pospolity) Systematyka [1] Domena eukarionty Królestwo rośliny Klad rośliny naczyniowe Klad rośliny nasienne Klasa okrytonasienne Klad astrowe Rząd szczeciowce Rodzina przewiertniowate Rodzaj wiciokrzew Nazwa systematyczna Lonicera L. Sp. Pl. 173. 1 Mai 1753 Typ nomenklatoryczny Lonicera caprifolium L. [2] Multimedia w Wikimedia Commons Hasło w Wikisłowniku Kwiaty suchodrzewu pospolitego Owoce suchodrzewu pospolitego Kwiaty wiciokrzewu pomorskiego Kwiaty wiciokrzewu przewiercienia Wiciokrzew , suchodrzew ( Lonicera L.) – rodzaj roślin wieloletnich należący do rodziny przewiertniowatych ( Caprifoliaceae ). Rośliny zielne i pnące nazywane są wiciokrzewami, natomiast krzewy i niewielkie drzewa – suchodrzewami. Rodzaj liczy około 180 gatunków szeroko rozprzestrzenionych na całej półkuli północnej [3] [4]
閱讀完整內容