Egftnjytyk

; ;	; République de Guinée; Republika Gwinei;
	; République de Guinée; Republika Gwinei;
; ;	; ;
; Flaga Gwinei;	; Herb Gwinei;
	; Dewiza: (fr.) Travail, Justice, Solidarité ; (Praca, Sprawiedliwość, Solidarność);
	; Hymn: ; Liberté ; (Wolność);
	; ;
; Konstytucja;	; Konstytucja Gwinei;
; Język urzędowy;	; francuski;
; Stolica;	; Konakry;
; Ustrój polityczny;	; republika;
; Głowa państwa;	; prezydent Alpha Condé;
Szef rządu;	; premier Mamady Youla;
Powierzchnia ; • całkowita ; • wody śródlądowe;	; 77. na świecie; 245 857 km² ; ~0%;
Liczba ludności (2017); • całkowita ; • gęstość zaludnienia; • narody i grupy etniczne;	; 74. na świecie; 12 970 000; 51 osób/km²; Mande (50%), Fulani (41%);
; PKB (2017); • całkowite ; • na osobę;	; ; 9,72 mldUSD; 750USD;
; PKB (PSN) (2017); • całkowite ; • na osobę;	; ; 26,5 mlddolarów międzynar.; 2041dolarów międzynar.;
; Jednostka monetarna;	; frank gwinejski (GNF);
; Niepodległość;	od Francji; 2 października 1958;
; Religia dominująca;	; islam (85%);
; Strefa czasowa;	; UTC ±0;
; Kod ISO 3166;	GN;
; Domena internetowa;	; .gn;
; Kod samochodowy;	RG;
; Kod samolotowy;	3X;
; Kod telefoniczny;	+224;
	; ;
; ;	; Multimedia w Wikimedia Commons;
; ;	; Informacje w Wikipodróżach;
; ;	; Hasło w Wikisłowniku;

Ten artykuł dotyczy państwa. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Region Gwinei

Gwinea (Guinée, Republika Gwinei – République de Guinée) – państwo w zachodniej Afryce nad Oceanem Atlantyckim, graniczące z Gwineą Bissau, Senegalem, Mali, Liberią, Wybrzeżem Kości Słoniowej i Sierra Leone. Obecnie członek Unii Afrykańskiej i ECOWAS.

Spis treści

1 Historia

2 Geografia

3 Podział administracyjny

4 Gospodarka
- 4.1 Podstawowe dane gospodarcze

5 Transport
- 5.1 Infrastruktura kolejowa
- 5.2 Insfrastruktura drogowa

6 Demografia
- 6.1 Struktura etniczna
- 6.2 Religia

7 Przypisy

8 Linki zewnętrzne

Historia |

Na przełomie I i II tysiąclecia północno-wschodnia część kraju wchodziła w skład dawnego państwa Ghana. Od XIII wieku obszar Gwinei znalazł się w centrum Imperium Mali. Przez kraj przebiegały szlaki handlowe, łączące regiony złotonośne z Afryką Północną. W XVI wieku, po rozpadzie Imperium Mali, koczowniczy lud Fulanów zajął wyżyny Futa Dżalon. Fulani na początku XVIII wieku ulegli islamizacji i rozpoczęli dżihad przeciwko sąsiednim ludom Dżalonke, Susu i Fulanami pozostającymi wyznawcami religii tradycyjnych. Po zwycięstwie wojen utworzyli w Gwinei islamskie państwo teokratyczne^[2].

W połowie XV wieku na wybrzeże kraju dotarli Portugalczycy a w XVII wieku kupcy francuscy. Na wybrzeżach kraju rozwinął się handel obejmujący głównie niewolników i kość słoniową. Na początku XIX wieku rozpoczęło się osadnictwo francuskiego. W 1849 roku wybrzeże kraju stało się protektoratem Francji (Rivières-du-Sud). Początkowo zajęte obszary Gwinei podlegały gubernatorowi Senegalu. W 1891 roku utworzono Gwineę Francuską która była sukcesywnie powiększana. W 1897 roku Francuzi zakończyli pacyfikację teokratycznego Futa Dżalon i południowej Gwinei. Na początku XX wieku miejsce miały zbrojne wystąpienia antykolonialne. W 1904 roku Gwinea Francuska znalazła się we Francuskiej Afryce Zachodniej. W pierwszej połowie XX wieku rozpowszechniła się gospodarka plantacyjna. Kolonialna administracja przyczyniła się do rozkładu wcześniejszych struktur politycznych^[2].

Po 1945 roku powstały afrykańskie organizacje polityczne, walczące o prawa tubylców. Formacje te były podzielone według kryteriów etnicznych i terytorialnych. W 1947 roku z gwinejskiego oddziału Afrykańskiego Zjednoczenia Demokratycznego powstała Demokratyczna Partia Gwinei (PDG). Na czele partii stanął działacz związkowy Ahmed Sekou Touré. PDG opowiadała się za całkowitą likwidacją kolonializmu, ale również przeciwko utrzymaniu tradycyjnych struktur społecznych (instytucja wodzostwa, kastowość). W 1946 roku kolonia uzyskała status zamorskiego Francji, rok później wprowadzono ograniczony samorząd. Wybory do gwinejskiej Rady Ustawodawczej wygrała PDG. W referendum z 1958 roku ludność Gwinei opowiedziała się za pełną niezależnością^[2].

Kraj uzyskał niepodległość 2 października 1958. Pierwszym prezydentem niepodległego państwa został Sékou Touré (1958–72 także szef rządu). Francuzi wycofali swoje wsparcie gospodarcze, przez co Sékou Touré zwrócił się o pomoc do sąsiedniej Ghany oraz Związku Radzieckiego^[2]. Wprowadzono jednopartyjne rządy PDG. Rząd realizował lewicowe reformy (w tym nacjonalizację niektórych gałęzi gospodarki, banków zagranicznych, ziemi, wprowadzenie bezpłatnego szkolnictwa i częściowo opieki medycznej). Przeprowadzono reorganizację administracji państwowej i afrykanizację kadr. Gwinea aktywnie uczestniczyła w ruchu państw niezaangażowanych. Od lat 60. doszło do zacieśnienia stosunków z krajami kapitalistycznymi i do ponownego zbliżenia się z Francją. Wraz z pogarszaniem się sytuacji gospodarczej, na emigracji powstawać zaczęła opozycja. W latach 70. prezydent stopniowo rezygnował z lewicowych reform^[2].

W 1984 roku zmarł Sékou Touré, a w wyniku zamachu stanu władzę objął Lansana Conté. Rząd wojskowy rozwiązał Zgromadzenie Ludowe i PDG. Nawiązano bliską współprace z Francją. Pod koniec lat 80. ruszyła demokratyzacja. W 1990 przyjęto nową konstytucję a rok później wprowadzono system wielopartyjny. Pomimo demokratycznej konstytucji wojsko funkcję głowy państwa powierzyło Tymczasowej Radzie Odnowy Narodowej, na czele której stanął Conté. W 1993 zalegalizowano nową partię — Partię Jedności i Postępu (PUP), której przywódcą został Conté. Wybory prezydenckie w 1993 roku wygrał Conté (co zakwestionowała opozycja) a reelekcję uzyskał w 1998 i 2003 roku^[2]. W 1995 roku prezydencka partia, zwyciężyła w wyborach parlamentarnych (ten wynik również został zakwestionowany przez opozycjonistów), a po ich ogłoszeniu wybuchły antyrządowe zamieszki^[2].

Gwinea uległa destabilizacji na skutek przeniesienia się na obszar kraju walk domowych między zbrojnymi ugrupowaniami z Sierra Leone, Liberii i Wybrzeża Kości Słoniowej. Destabilizacja kraju, pogłębiała się w 2006 i 2007 doprowadzając w 2008 roku do wojskowego zamachu stanu^[2].

Geografia |

Osobny artykuł: Geografia Gwinei.

Powierzchnia:

całkowita: 245 857 km²
- lądowa: 245 857 km²
- wody: 0 km²

Długość granic:

całkowita: 3399 km
- z poszczególnymi krajami:
- Wybrzeże Kości Słoniowej 610 km
- Gwinea Bissau 386 km
- Liberia 563 km
- Mali 858 km
- Senegal 330 km
- Sierra Leone 652 km

Linia brzegowa: 320 km
Liczba mieszkańców: 7466 tys.

Podział administracyjny |

Gwinea dzieli się na siedem regionów i 33 prefektury. Stolica, Konakry, jest specjalnym regionem administracyjnym.

	Region	Powierzchnia (km²)	Ludność	Stolica
1	Region Boké	31 186	760 119	Boké
2	Region Konakry	450	1 092 436	Konakry
3	Region Faranah	35 581	602 485	Faranah
4	Region Kankan	72 145	1 011 644	Kankan
5	Region Kindia	28 873	928 312	Kindia
6	Region Labé	22 869	799 545	Labé
7	Region Mamou	17 074	612 218	Mamou
8	Region Nzérékoré	37 658	1 348 787	Nzérékoré

Gospodarka |

Mimo bogatych złóż surowców, jest to jedno z najuboższych państw świata. Podstawą gospodarki jest rolnictwo; uprawy kawy, ryżu, manioku, prosa, sorga, bananów. W Gwinei znajduje się 30% wszystkich światowych złóż boksytów, a kraj jest drugim eksporterem tego surowca. Inne surowce to rudy żelaza, tytanu, niklu, diamenty i złoto, których eksploatacja jest rozwijana. Istnieje niewielki przemysł skórzano-obuwniczy, drzewny i spożywczy.

ONZ zalicza Gwineę do grupy najsłabiej rozwiniętych państw świata (tzw. LDC – Least Developed Countries) ^[3]^[4].

Podstawowe dane gospodarcze |

PKB: 10,6 mld USD (dane z 2010 r.)^[5]

PKB na mieszkańca: 1000 USD (dane z 2010 r.)

Wzrost PKB: 3% (2010 r.)

Udział w PKB poszczególnych dziedzin gospodarki: rolnictwo – 25,8%; przemysł – 45,7%; usługi – 28,5%

Transport |

Sieć kolejowa w Gwinei

Infrastruktura kolejowa |

Długość linii kolejowych

O szerokości 1435mm: 238 km

O szerokości 1000mm: 947 km^[3]

Główne trasy kolejowe:

Port Kamsar – Sangarédi

Konakry – Kankan

W kraju nie funkcjonują połączenia pasażerskie, w transporcie kolejowym dominuje wywóz surowców z kopalni do portów morskich.

Insfrastruktura drogowa |

Drogi utwardzone: 4342 km

Drogi nieutwardzone: 40006 km^[3]

Demografia |

Średni roczny przyrost naturalny wynosi 29‰ (1985-1990). Przeciętna długość trwania życia wynosi 44 lata, a średnia gęstość zaludnienia 25 mieszkańców na km². Najgęściej zaludniony jest obszar masywu Futa Dżalon. W miastach mieszka 26% ludności. Główne miasta to: Konakry, Kankan, Kindia i Labé.

Struktura etniczna |

Grupa etniczna^[6]	Język	Liczebność w tys.	Procent ludności
Fulani	Język ful	5 442	41,4%
Maninka (4 grupy – Mande)	Język maninka	3 773	28,7%
Susu (Mande)	Język susu	1 503	11,43%
Kissi	Język kissi	596	4,53%
Kpelle (Mande)	Język kpelle	590	4,49%
Toma (Mande)	Język toma	270	2,05%
Kono (Mande)	Język kono	173	1,32%
Jalunka (Mande)	Język jalunka	122	0,93%
Kuranko (Mande)	Język kuranko	115	0,87%
Mano (Mande)	Język mano	109	0,83%

Religia |

Struktura religijna kraju w 2010 roku według Pew Research Center^[7]^[8]:

Osobne artykuły: Podział administracyjny Kościoła katolickiego w Gwinei i Świadkowie Jehowy w Gwinei.

islam – 84,4%

katolicyzm – 7,5%

protestantyzm – 3,4%

tradycyjne religie plemienne – 2,7%

brak religii – 1,8%

inne religie – 0,2%.

Przypisy |

↑ ^a^b^c^d^e Dane dotyczące PKB na podstawie szacunków Międzynarodowego Funduszu Walutowego na rok 2017: International Monetary Fund: World Economic Outlook Database, April 2018 (ang.). [dostęp 2018-05-02].

↑ ^a^b^c^d^e^f^g^h Gwinea. Historia (pol.). encyklopedia.pwn.pl.

↑ ^a^b^c CIA – The World Factbook

↑ List of Least Developed Countries (as of May 2016), http://web.archive.org/web/20170623015529/http://www.un.org/en/development/desa/policy/cdp/ldc/ldc_list.pdf, (01.07.2017).

↑ Guinea Economy 2011 (ang.). [dostęp 2011-06-14].

↑ Country: Guinea – People Groups (ang.). Joshua Project, 2017. [dostęp 25 października 2017].

↑ Religious Composition by Country, in Percentages. The Pew Research Center. [dostęp 2014-06-30].

↑ Christian Population as Percentages of Total Population by Country. The Pew Research Center. [dostęp 2014-06-30].

Linki zewnętrzne |

Oficjalna strona rządu Gwinei (fr.)

CIA World Factbook

Strona stałej misji Gwinei przy ONZ w Genewie

Archiwalna strona MSZ Gwinei

[IMF-1] Dane dotyczące PKB na podstawie szacunków Międzynarodowego Funduszu Walutowego na rok 2017: International Monetary Fund: World Economic Outlook Database, April 2018 (ang.). [dostęp 2018-05-02].

[PWN-2] ↑ ^a^b^c^d^e^f^g^h Gwinea. Historia (pol.). encyklopedia.pwn.pl.

[autonazwa1-3] CIA – The World Factbook

[4] List of Least Developed Countries (as of May 2016), http://web.archive.org/web/20170623015529/http://www.un.org/en/development/desa/policy/cdp/ldc/ldc_list.pdf, (01.07.2017).

[5] Guinea Economy 2011 (ang.). [dostęp 2011-06-14].

[6] Country: Guinea – People Groups (ang.). Joshua Project, 2017. [dostęp 25 października 2017].

[7] Religious Composition by Country, in Percentages. The Pew Research Center. [dostęp 2014-06-30].

[8] Christian Population as Percentages of Total Population by Country. The Pew Research Center. [dostęp 2014-06-30].

[9] upowana przez Maroko.

[10] uznana niepodległość od Somalii ogłoszona 18 maja 1991

搜尋此網誌