Egftnjytyk

Święty Brat Albert CFA Adam Hilary Bernard Chmielowski
Data i miejsce urodzenia	20 sierpnia 1845 Igołomia k. Krakowa
Data i miejsce śmierci	25 grudnia 1916 Kraków
Czczony przez	Kościół katolicki
Beatyfikacja	22 czerwca 1983 Kraków przez Jana Pawła II
Kanonizacja	12 listopada 1989 Rzym przez Jana Pawła II
Wspomnienie	17 czerwca
Patron	Puław, Diecezji Sosnowieckiej

Adam Chmielowski
Leon Wyczółkowski, Brat Albert, 1902
Jastrzębiec
Rodzina	Chmielowscy
Ojciec	Wojciech Chmielowski
Matka	Józefa Borzysławska
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Adam Hilary Bernard Chmielowski (znany również jako święty Albert Chmielowski lub święty Brat Albert; herbu Jastrzębiec; ur. 20 sierpnia 1845 w Igołomi, zm. 25 grudnia 1916 w Krakowie) – polski zakonnik franciszkański^[1], założyciel zgromadzenia albertynów i albertynek, powstaniec, malarz, święty Kościoła katolickiego, znany z pełnego poświęcenia pracy dla biednych i bezdomnych^[2].

Życiorys |

Dzieciństwo i młodość |

Adam Chmielowski urodził się w Igołomi (wówczas powiat miechowski), jako najstarszy syn Józefy Borzysławskiej i Wojciecha Chmielowskiego, później naczelnika carskiej komory celnej w Szczypiornie pod Kaliszem. Przeniesiony później w 1846 ojciec trafił do granicznego miasta Słupca (jako naczelnik komory celnej), później w tym samym roku dołączyła rodzina, w tym i syn. Był pierwszym dzieckiem w rodzinie, miał troje młodszego rodzeństwa (Stanisława, Mariana i Jadwigę). Ochrzczono go 26 sierpnia 1846 bez udziału księdza (tzw. chrzest z wody), a 17 czerwca 1847 roku, w kościele Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny w Warszawie, dopełniono ceremonii chrztu.

25 sierpnia 1853 roku Adam utracił ojca. W 1855 r. otrzymał stypendium rządowe i wyjechał do szkoły w Sankt Petersburgu, gdzie rozpoczął edukację w Korpusie Kadetów. Od 1858 r., po przeprowadzce do Warszawy, kontynuował naukę w Gimnazjum Realnym Jana Pankiewicza. W 1861 r. podjął studia w Instytucie Politechnicznym i Rolniczo-Leśnym w Nowej Aleksandrii (Puławy), gdzie poznał i zaprzyjaźnił się z wybitnym malarzem Maksymilianem Gierymskim.

Po śmierci matki (28 sierpnia 1859 roku) rodzeństwo Adama przekazano pod opiekę siostry ojca – Petroneli Chmielowskiej. Młody Chmielowski kontynuował naukę w Instytucie Politechnicznym w Puławach. W tym okresie włączył się w działalność konspiracyjną.

W 1863 r. przyłączył się do powstania styczniowego. Walczył kolejno w oddziałach Leona Frankowskiego (pod Kurowem) i Mariana Langiewicza. Po wygranej bitwie pod Grochowiskami przeszedł z oddziałem Langiewicza do Galicji. Tu wzięty do niewoli przez Austriaków, został wywieziony do Ołomuńca na terenie ówczesnej monarchii habsburskiej. Wykorzystując sprzyjającą okazję, zbiegł w maju 1863 r., przedostał się do kraju i włączył ponownie do walk powstańczych^[3].

Bojowy szlak Adam Chmielowski zakończył 30 września 1863 r., kiedy to jego powstańczy oddział, dowodzony przez płk. Zygmunta Chmieleńskiego, stoczył przegraną bitwę pod Mełchowem (powiat częstochowski), a on, ciężko ranny w lewą nogę, trafił powtórnie do niewoli. Po wykonanej w prymitywnych warunkach (bez znieczulenia) amputacji kończyny, jego dalsze leczenie odbywało się w szpitalu w Koniecpolu.

Zagrożony nasilającymi się represjami wobec powstańców, dzięki staraniu rodziny wydostał się z niewoli i w maju 1864 r. trafił do Paryża. Tu dzięki pomocy finansowej od Komitetu Polsko-Francuskiego mógł poddać się dalszemu leczeniu i otrzymał protezę gutaperkową, najlepszą w tym czasie. Po ogłoszeniu amnestii w 1865 r. powrócił do Warszawy.

Działalność malarska |

Twórczość Alberta Chmielowskiego

Ecce Homo, 1879, Sanktuarium Ecce Homo św. Brata Alberta w Krakowie

Cmentarz włoski o zmroku, Galeria Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach

Opuszczona plebania, 1888, Muzeum Narodowe w Warszawie

Adam rozpoczął studia malarskie w Warszawie. Musiał je jednak przerwać z powodu sprzeciwu rady opiekuńczej, od której był zależny od śmierci obojga rodziców. Wyjechał na studia politechniczne do Gandawy. Po roku rozpoczął naukę na akademii sztuk pięknych w Monachium (w maju 1870 r. zgłosił się do Akademii - Naturklasse)^[4]. Tam zaprzyjaźnił się z wieloma sławnymi artystami (Stanisławem Witkiewiczem, Józefem Chełmońskim, Aleksandrem Gierymskim, Leonem Wyczółkowskim i innymi). Wiele malował i wysyłał swoje obrazy na wystawy do Polski. Z tego okresu życia pochodzą pierwsze obrazy o tematyce religijnej, na przykład Wizja św. Małgorzaty oraz najsłynniejszy religijny obraz Chmielowskiego Ecce Homo, który obecnie znajduje się w Krakowie w prezbiterium kaplicy sióstr Albertynek pw. Ecce Homo.

Dorobek Adama Chmielowskiego to 61 obrazów olejnych, 22 akwarele i 15 rysunków. Do najbardziej znanych prac należą m.in. Po pojedynku, Dziewczynka z pieskiem, Cmentarz, Dama z listem, Powstaniec na koniu, Wizja św. Małgorzaty, Zachód słońca, Amazonka.

Działalność zakonna |

Wraz z namalowaniem obrazu Ecce Homo we wnętrzu Adama Chmielowskiego nastąpił przełom. 24 września 1880 roku wstąpił do Zakonu Ojców Jezuitów w Starej Wsi. Po roku zrezygnował z powodu depresji i silnego załamania nerwowego. Spokój odnalazł dopiero w regule Zakonu św. Franciszka z Asyżu. W roku 1884 osiadł w Krakowie, przy ulicy Basztowej 4, gdzie dalej malował, ale zaangażował się coraz bardziej w opiekę nad nędzarzami i bezdomnymi. Po pewnym czasie porzucił całkowicie malarstwo, poświęcając się pomocy ubogim. Mieszkał w ogrzewalni miejskiej przy ul. Skawińskiej na Kazimierzu razem z bezdomnymi, alkoholikami i nędzarzami. Sprzeciwiał się jałmużnie, której nie uznawał za prawdziwą pomoc, ale nierozwiązującym problemu biedy doraźnym zabiegiem uspokajającym sumienie bogatszych.

25 sierpnia 1887 roku w Kaplicy Loretańskiej kościoła Ojców Kapucynów w Krakowie Adam Chmielowski przywdział szary habit III Zakonu św. Franciszka i od tej pory znany jest jako brat Albert. Śluby zakonne złożył rok później, 25 sierpnia 1888. Dał początek założonemu przez siebie Zgromadzeniu Braci Albertynów. W 1891 roku założył Zgromadzenie Sióstr Albertynek. W Krakowie prowadził przytułek, w którym mieszkał razem z ubogimi. Z czasem powstawały nowe ośrodki m.in. we Lwowie, Tarnowie, Zakopanem.

Ostatnie chwile |

Grób brata Alberta na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie

Po zachorowaniu na raka żołądka, 23 grudnia 1916 roku przyjął sakrament namaszczenia chorych z rąk prepozyta kanoników regularnych laterańskich, ks. Józefa Górnego. W południe 25 grudnia 1916 roku zmarł w opinii świętości. Miał wtedy 71 lat. Pochowany został na Cmentarzu Rakowickim. Grób (obecnie pusty) znajduje się nadal w narożu kwatery XIa^[5]. Bezpośrednią przyczyną jego śmierci był rak żołądka.

„Za wybitne zasługi w działalności niepodległościowej i na polu pracy społecznej” Prezydent Ignacy Mościcki 10 listopada 1938 roku nadał mu pośmiertnie Wielką Wstęgę Orderu Odrodzenia Polski^[6].

Kult |

Kościół parafialny pw. św. Alberta Chmielowskiego w Posadzie

Płaskorzeźby Alberta Chmielowskiego i Marianny Fiszer z Kościoła św. Leonarda w Słupcy.

Tablica poświęcona pamięci Adama Chmielowskiego na ścianie budynku przy ul. Książęcej 6 w Warszawie

Beatyfikacja i kanonizacja |

W dniu 15 września 1932 przeprowadzona została ekshumacja szczątków i ponowne złożenie ich w metalowej trumnie. Po zakończeniu wojny, w 1946 roku, kardynał Adam Sapieha rozpoczął proces informacyjny trwający do 1950 roku. W trakcie procesu 31 maja 1949 ponownie ekshumowano szczątki Brata Alberta i złożono je w kościele Ojców Karmelitów Bosych. Dnia 15 września 1967 kardynał Karol Wojtyła rozpoczął proces apostolski, a w styczniu 1977 papież Paweł VI wydał dekret o heroiczności cnót przyszłego świętego. W dniu 22 czerwca 1983 roku, podczas mszy św. na krakowskich Błoniach papież św. Jan Paweł II ogłosił Brata Alberta Chmielowskiego błogosławionym, a następnie 12 listopada 1989 roku, podczas kanonizacji w Rzymie – świętym^[7]. Jego doczesne szczątki znajdują się obecnie pod ołtarzem w Sanktuarium Ecce Homo św. Brata Alberta na Prądniku Czerwonym w Krakowie.

Dzień obchodów |

W kalendarzu liturgicznym dla diecezji polskich obowiązkowe wspomnienie liturgiczne św. Alberta Chmielowskiego, zakonnika, przypada 17 czerwca (w diecezji sosnowieckiej, której jest on głównym patronem, obchód ten ma rangę uroczystości).

Patronat |

• Patron Gimnazjum nr 13 im. Adama Chmielowskiego – św. Brata Alberta w Krakowie


• Patron Gimnazjum im. Adama Chmielowskiego św. Brata Alberta w Żabnicy (k.Żywca)


• W 1981 roku powstało Towarzystwo Pomocy im. św. Brata Alberta powołane do opieki szczególnie nad osobami bezdomnymi oraz zagrożonymi wykluczeniem społecznym.


• W 1987 roku powstała Fundacja im. Brata Alberta.


• Od 1999 roku święty Brat Albert Chmielowski jest patronem miasta Puławy.


• Jest też głównym patronem Diecezji Sosnowieckiej (od jej ustanowienia w roku 1992).


• Św. Brat Albert jest także patronem Gimnazjum im. św. Brata Alberta w Gdowie.


• Patron Szkoły Podstawowej im św. Brata Alberta w Narolu
  


• Patron Gimnazjum im św. Brata Alberta w Igołomi
  


• Patron Zespołu Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Sierockiem
  


• W 1994 roku powstało Stowarzyszenie im. św. Brata Alberta w Słupcy (stowarzyszenie prawne, organizacja pozarządowa)


• Patron Gimnazjum Niepublicznego im. św. Brata Alberta w Podłężu


• Patron Gimnazjum im. św. Brata Alberta w Gdowie


• Patron Szkoły Podstawowej w Czechówce^[8]
  


• Patron jednej z drużyn ZHR: 7 Lubelskiej Drużyny Harcerzy „Grot” im. Św. Brata Alberta


• Patron Kręgu Wędrowników 1. Hufca Radomskiego Skautów Europy
  

 Zobacz też kategorie: Parafie pod wezwaniem św. Alberta, Świątynie pod wezwaniem św. Alberta.

• 
  Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustanowił rok 2017 m.in. Rokiem Adama Chmielowskiego^[9].

Brat Albert według Leona Wyczółkowskiego |

Brat Albert jako artysta był otoczony wieloma znanymi malarzami, m.in. był bliskim przyjacielem Leona Wyczółkowskiego. Podczas rozpoczętego procesu beatyfikacyjnego Wyczółkowski otrzymał zlecenie namalowania obrazu świętego. Obraz nie został dokończony, o czym świadczy lewa ręka świętego na obrazie. Obraz znajduje się w domu generalnym braci albertynów w Krakowie.

Brat Albert w literaturze |

• 
  Stefan Żeromski, pisząc powieść Walka z szatanem, inspirował się założeniem przez Brata Alberta pustelni dla sióstr albertynek na zakopiańskich Kalatówkach
  


• Brat Albert jest bohaterem dramatu Karola Wojtyły – Brat naszego Boga
  


• 
  Beata Obertyńska – wiersz Brat Albert
  


• 
  Marek Sołtysik – Znak miłości. Opowieść o św. Bracie Albercie (2005)


• 
  Adam Bunsch – Gołębie Brata Alberta (1943) później wydane pod tytułem Przyszedł na ziemię Święty (1947)


• 
  Maryla Wolska – wiersz Brat Albert (tom Dzbanek malin, Medyka 1929)

Filatelistyka |

• Pierwszy raz Brat Albert ukazany został na znaczku pocztowym Poczty Polskiej w 1947. Projektanci St. Żechowski i J. Wilczyk wykorzystali fragment obrazu Leona Wyczółkowskiego Brat Albert z 1902. Wydrukowano 226050 sztuk, techniką rotograwiury w Drukarni Narodowej w Krakowie. Oficjalna nazwa znaczka to Na pomoc zimową. Wydrukowany nominał: 2,00 zł + 18,00 zł. Znaczek pozostawał w obiegu do 15 stycznia 1949^[10].


• Kolejny znaczek z Bratem Albertem wyemitowano w Polsce 29 marca 1991. Zaprojektował go Michał Piekarski. Znaczek o nominale 2000 zł, którego wydrukowano 4800000 sztuk, pozostawał w obiegu do 31 grudnia 1993^[11].


• W 2000 postać Brata Alberta pojawiła się na znaczku serii Kraków - Europejskie Miasto Kultury roku 2000. Poczta Polska wyemitowała znaczek o nominale 1,55 zł 26 kwietnia 2000 w ilości 600.000 sztuk. Jego projektantem był Maciej Jędrysik^[12].


• Z okazji Roku Adama Chmielowskiego wyemitowano znaczek z fragmentem płaskorzeźby z kościoła pw. św. Brata Alberta w Gdańsku-Przymorzu, autorstwa Marcina Sobczaka i Adama Piaska. Projektantami znaczka byli Andrzej i Teresa Sowińscy. Wydrukowano 360.000 sztuk. Nominał 2,60 zł^[13].

Zobacz też |

	Portal: Święci
	Portal: Zakony
	Portal: Katolicyzm

• Święci i błogosławieni Kościoła katolickiego


• Polscy święci i błogosławieni


• Modlitwa za wstawiennictwem świętych


• kult świętych


• 
  parafie i świątynie pod wezwaniem św. Alberta
  


• Towarzystwo Pomocy im. św. Brata Alberta (TPBA)

Przypisy |

Bibliografia |

• 
  Maria Winowska, Opowieść o człowieku który wybrał większą wolność. Nakładem ss. albertynek, Drukarnia Narodowa, Kraków 1992


• 
  Zbigniew Mikołejko – Żywoty świętych poprawione (2001, 2004)


• 
  Michał Rożek – Święty Brat Albert (Wydawnictwo WAM, Kraków 2005)


• 
  Święty Albert Chmielowski, zakonnik – materiały na brewiarz.katolik.pl [08.06.2009]


• 
  Ks. Konstanty Michalski i Feliks Kopera: Chmielowski Adam. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 3: Brożek Jan – Chwalczewski Franciszek. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1937, s. 338–340. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ​ISBN 83-04-03291-0​.


• Natalia Budzyńska, Brat Albert. Biografia (Wydawnictwo Znak, Kraków 2017)

Linki zewnętrzne |

• Św. Brat Albert (pol.). W: Towarzystwo Pomocy im. św. Brata Alberta [on-line]. bratalbert.org.pl. [dostęp 2017-05-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-07-15)].