Jan Karol Chodkiewicz







Ten artykuł dotyczy hetmana wielkiego litewskiego. Zobacz też: Inne osoby o tym imieniu i nazwisku.





































Jan Karol Chodkiewicz


Ilustracja
anonimowy portret Jana Karola Chodkiewicza z XVII wieku

Herb
Gryf z Mieczem
Rodzina
Chodkiewiczowie
Data urodzenia
 1560
Data i miejsce śmierci
 24 września 1621
Chocim
Ojciec
Jan Hieronimowicz Chodkiewicz
Matka
Krystyna Zborowska
Żona

Zofia Mielecka
Anna Alojza Chodkiewiczowa
Dzieci

z Zofią Mielecką:
Hieronim Chodkiewicz
Anna Scholastyka Chodkiewicz
Kazimierz Chodkiewicz





Commons
Multimedia w Wikimedia Commons






Wikicytaty
Cytaty w Wikicytatach


Jan Karol Chodkiewicz herbu własnego (ur. 1560, zm. 24 września 1621 r. w Chocimiu) – hetman wielki litewski od 1605, hetman polny litewski od 1600, wojewoda wileński od 1616, starosta generalny żmudzki od 1599, w 1596 mianowany podczaszym litewskim[1], hrabia na Szkłowie, Nowej Myszy i Bychowie, pan na Mielcu i Kraśniku (w latach 1593–1611). Jeden z najwybitniejszych europejskich dowódców wojskowych początku XVII w.




Spis treści






  • 1 Życiorys


    • 1.1 Wojny kozackie i mołdawskie


    • 1.2 Wojna inflancka


    • 1.3 Rokosz sandomierski i ponowne walki ze Szwedami


    • 1.4 Wojna moskiewska


    • 1.5 Obrona Chocimia


    • 1.6 Gospodarka i mecenat


    • 1.7 Patron




  • 2 Galeria


  • 3 Zobacz też


  • 4 Przypisy


  • 5 Linki zewnętrzne





Życiorys |


Wnuk Hieronima, kasztelana wileńskiego, syn marszałka wielkiego litewskiego i kasztelana wileńskiego Jana Hieronimowicza oraz wojewodzianki krakowskiej Krystyny Zborowskiej herbu Jastrzębiec.


Zdobywał wykształcenie na Akademii Wileńskiej. W latach 1586–1589 studiował wraz z bratem Aleksandrem filozofię i prawo w jezuickiej akademii w Ingolstadt.


W Jarosławiu 28 listopada 1620 wziął ślub z księżną Anną Alojzą Ostrogską, córką Aleksandra i Anny Zofii Kostczanki, herbu Dąbrowa.



Wojny kozackie i mołdawskie |


Swoją karierę wojskową rozpoczął w 1596 od udziału w tłumieniu powstania Nalewajki, który wraz z wojskiem kozackim pustoszył miasta na wschodnich ziemiach Wielkiego Księstwa Litewskiego. W 1599 został starostą generalnym żmudzkim, rok później wziął udział w zwycięskiej wyprawie hetmana wielkiego koronnego Jana Zamoyskiego na Wołoszczyznę.



Wojna inflancka |


W 1600 został hetmanem polnym litewskim i pod wodzą hetmana wielkiego Krzysztofa "Pioruna" Radziwiłła wziął udział w wojnie inflanckiej. W 1601 dowodził w zwycięskiej bitwie nad armię szwedzką w pod Kokenhausen. W październiku 1602 objął po Zamojskim naczelne dowództwo w Inflantach: odebrał Szwedom Dorpat (9–13 kwietnia 1603) i obronił Rygę. 23 września 1604 odniósł zwycięstwo w bitwie pod Białym Kamieniem, gdzie dowodząc oddziałem w sile 2 tys. ludzi pobił siedmiotysięczną armię szwedzką - straty po stronie szwedzkiej wynosiły 3 tys., przy 150 stratach własnych.


W 1605 odniósł kolejne zwycięstwo nad Szwedami w bitwie pod Kircholmem. Jego czterotysięczny oddział pobił czternastotysięczny korpus szwedzki, 9 tys. żołnierzy przeciwnika poniosło śmierć; zdobyto 60 nieprzyjacielskich sztandarów i 12 dział. Zwycięstwo to rozsławiło imię Chodkiewicza w całym ówczesnym świecie. Gratulacje przysłali mu m.in. papież Paweł V, cesarz Rudolf II Habsburg, król Anglii Jakub I Stuart, sułtan Ahmed I i szach perski Abbas I Wielki. Sejmiki ziemskie Rzeczypospolitej uchwalały vota, żądając od króla Zygmunta III wynagrodzenia trudów wielkiego wodza. Wkrótce też król przyznał mu buławę wielką litewską (choć jest możliwe, że otrzymał ją jeszcze przed tym zwycięstwem) i liczne nadania ziemskie.


W czasie wojny o Inflanty Chodkiewicz dał się poznać jako znakomity strateg i mistrz taktyki, szczególnie umiejętnie potrafiący operować formacjami husarii, rzucając je na wroga w przełomowym momencie bitwy.



Rokosz sandomierski i ponowne walki ze Szwedami |


W 1607, odwołany z inflanckiego teatru działań, zajął się tłumieniem rokoszu sandomierskiego. W Wielkim Księstwie Litewskim jego wojsko zniosło oddziały rokoszan, sformowane przez wroga Chodkiewiczów, kasztelana wileńskiego Janusza Radziwiłła. 6 lipca 1607, dowodząc prawym skrzydłem królewskim pokonał rokoszan w bitwie pod Guzowem. W 1608 doprowadził do podpisania zawieszenia broni ze Szwedami. Jednak już wkrótce, gdy Szwedzi zerwali rozejm i wznowili walkę (1609) został zmuszony ponownie odbijać z rąk szwedzkich Parnawę (z braku piechoty, w trzaskającym mrozie własnym przykładem skłonił husarię do szturmu na zamek) i Dyjament.



Wojna moskiewska |


W czasie wojny polsko-rosyjskiej stanął na czele wyprawy na Moskwę. 10 września 1611 pospieszył z nieudaną odsieczą oblężonej polskiej załodze moskiewskiego Kremla, ścierając się z powstańcami rosyjskimi. Druga próba odsieczy w 1612 też nie zakończyła się powodzeniem. W latach 1613–1615 przeprowadzał działania osłonowe Smoleńska, dzięki czemu to miasto pozostało w granicach Rzeczypospolitej. W 1617 został wodzem naczelnym wyprawy królewicza Władysława, która zamierzała odbić Moskwę.


11 października 1617 Chodkiewicz zdobył Dorohobuż, na leże zimowe zapadł w Wiaźmie. W Tuszynie jego wojska zasiliło 20 000 kozaków pod wodzą hetmana Piotra Konaszewicza-Sahajdacznego. Jednak pomimo ponawianych prób zdobycia stolicy Rosji wyprawa zakończyła się niepowodzeniem (nieudany nocny szturm 10/11 października 1618).



Obrona Chocimia |


Był także dowódcą połączonych wojsk polskich i litewskich w czasie obrony Chocimia przed Turkami w roku 1621. Zmarł w oblężonym przez Turków obozie pod Chocimiem.



Gospodarka i mecenat |


Był świetnym administratorem odziedziczonych lub powierzonych sobie dóbr. Wznosił liczne zamki, obwarowywał miasta, fundował kościoły i klasztory. W Kretyndze zbudował kościół i klasztor bernardynów, w 1602 ufortyfikował Lachowicze. Zbudował warownię w Bychowie. W Krożach ufundował w 1614 kościół i kolegium jezuickie, w Nieświeżu kościół jezuicki św. Michała, w Szkudach zbudował kościół św. Trójcy i szkołę dla jezuitów.



Patron |


Do 1939 roku imię hetmana nosił 26 Pułk Ułanów Wielkopolskich w Baranowiczach, a w latach 1994–2000 14 Brygada Pancerna Ziemi Przemyskiej w Przemyślu.

W Boguszowicach dzielnicy Rybnika działa 17 Męska Drużyna Harcerska im. Jana Karola Chodkiewicza.



Galeria |






  • Marcello Bacciarelli, Portret Jana Karola Chodkiewicza, 1781







  • Jan Karol Chodkiewicz







  • Jan Karol Chodkiewicz pod Kircholmem 1605







  • Józef Brandt, Bitwa pod Chocimiem, 1867; Jan Karol Chodkiewicz w centrum obrazu, w czerwonym stroju







  • Jan Karol Chodkiewicz







  • Jan Karol Chodkiewicz







  • Polska pd-wsch w poł. XVII w.







  • Jan Karol Chodkiewicz. Wiek ok. 30 lat.







  • Śmierć Jana Karola Chodkiewicza







  • Jan Karol Chodkiewicz z buławą







  • Jan Karol Chodkiewicz na koniu







  • Jan Karol Chodkiewicz jako Wielki Hetman Litewski







  • Pomnik Jana Karola Chodkiewicza w Komorowie






Zobacz też |



 Wykaz literatury uzupełniającej: Jan Karol Chodkiewicz.


Przypisy |




  1. ↑ Urzędnicy centralni i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego XIV–XVIII wieku: spisy, opracowali Henryk Lulewicz i Andrzej Rachuba, Kórnik 1994, s. 144.



Linki zewnętrzne |



  • Gryf zbroyny Iasnie Wielmoznemu Panu Ie.o M. P. Ianowi Karolowi Chodkiewiczowi Hrabi na Szkłowie, Myszy, y Bychowie, Woiewodzie Wilenskiemu, Nawyzszemu Hetmanowi W. X. L. Gubernatorowi Iflantskiemu P. memu Mośćiwemu, y Patronowi. Przez Naniższego Sługę Jozefa Karcana opisany. Roku 1617. April. Dnia 15. – Karcan Józef

  • Historya Jana Karola Chodkiewicza Woiewody Wilenskiego, Hetmana Wielkiego W.X.L. Tom I

  • Historya Jana Karola Chodkiewicza Woiewody Wilenskiego, Hetmana Wielkiego W.X.L. Tom II

  • Pamiątka rycerstwa sarmackiego i senatorów obojga narodów przy żałosnej śmierci wielkiego senatora męstwem i dzielnością po septemtrionie wsławionego, Jaśnie Wielmożnego Pana Jana Karola Chodkiewicza

  • Jan Karol Chodkiewicz y Jan Weyher, Wielmożni, Waleczni, Poboźni, Woiewodowie pamiecią pogrzebną wspomnieni – Birkowski, Fabian (1566–1636)

  • Korrespondencye Jana Karola Chodkiewicza poprzedzone opisem rękopismów z archiwum radziwiłłowskiego, znajdujących się w Bibliotece Ordynacyi Krasińskich połączonej z Muzeum Konstantego Świdzińskiego

  • Kazanie na pogrzebie Iasnie Wielmoznego Pana P.Iana Karola Chodkiewicza Hrabie ze Szkłowa y Myssy, na Bychowie, Woiewody Wileńskiego, Korony Polskiey przeciw Osman Sułtanowi, a W.X.L. Hetmana Naywyżsego, Gubernatora Ziemie Inflantskiey, Derpskiego, Lubossańskiego, Wielońskiego etc.etc. Starosty – Czarliński, Bonawentura

  • Legenda czy prawda o grobie hetmana Karola Chodkiewicza w Jarosławiu w świetle historycznych badań.

  • Żywot J. K. Chodkiewicza: wojewody wileńskiego, hetmana wielkiego W. Ks. Lit, Tomy 1–2













p • d • e

Hetmani wielcy litewscy

Konstanty Ostrogski * • Semen Holszański • Stanisław Kieżgajło • Stanisław Kiszka • Konstanty Ostrogski * • Jerzy Radziwiłł • Mikołaj Radziwiłł Rudy • Grzegorz Chodkiewicz • Krzysztof Radziwiłł Piorun • Jan Karol Chodkiewicz • Lew Sapieha • Krzysztof Radziwiłł • Janusz Kiszka • Janusz Radziwiłł • Paweł Jan Sapieha • Michał Kazimierz Pac • Kazimierz Jan Sapieha • Michał Serwacy Wiśniowiecki • Jan Kazimierz Sapieha • Grzegorz Antoni Ogiński • Ludwik Konstanty Pociej • Michał Serwacy Wiśniowiecki • Michał Kazimierz Radziwiłł Rybeńko • Michał Józef Massalski • Michał Kazimierz Ogiński • Szymon Kossakowski
 Bulawa.PNG

  • – hetman najwyższy litewski








p • d • e

Hetmani polni litewscy

Jerzy Radziwiłł • Andrzej Niemirowicz • Grzegorz Chodkiewicz • Roman Sanguszko • Krzysztof Radziwiłł Piorun • Jan Karol Chodkiewicz • Krzysztof Radziwiłł • Janusz Kiszka • Janusz Radziwiłł • Wincenty Gosiewski • Michał Kazimierz Pac • Władysław Wołłowicz • Michał Kazimierz Radziwiłł • Kazimierz Jan Sapieha • Jan Jacek Ogiński • Józef Bogusław Słuszka • Michał Serwacy Wiśniowiecki • Grzegorz Antoni Ogiński • Michał Serwacy Wiśniowiecki • Ludwik Konstanty Pociej • Stanisław Ernest Denhoff • Jerzy Hieronim Kryszpin-Kirszensztein • Michał Kazimierz Radziwiłł Rybeńko • Michał Józef Massalski • Aleksander Michał Sapieha • Józef Sylwester Sosnowski • Ludwik Tyszkiewicz • Szymon Kossakowski • Józef Zabiełło








-

這個網誌中的熱門文章

12.7 cm/40 Type 89 naval gun

圖片
12.7 cm/40 Type 89 naval gun Type 89 gun mounted on Chitose Type Naval gun anti-aircraft gun Place of origin Japan Service history In service 1932–45 Used by Imperial Japanese Navy Wars World War II Production history Designed 1928–32 Produced 1932–45 No.  built ~1500 Variants Type 88 Specifications Mass 3,100 kilograms (6,834 lb) Barrel length 5,080 millimeters (16 ft 8 in) (bore length) Shell Fixed Shell weight 20.9–23.45 kilograms (46.1–51.7 lb) Caliber 12.7-centimeter (5.0 in) Breech horizontal breech block Elevation -8° to +90° [1] Rate of fire 8-14 rounds per minute Muzzle velocity 720–725 meters per second (2,360–2,380 ft/s) Maximum firing range 9,440 meters (30,970 ft) at 90° (AA ceiling) 14,800 meters (48,600 ft) at 45° The 12.7 cm/40 Type 89 naval gun was a Japanese anti-aircraft (AA) gun introduced before World War II. It was the Imperial Japanese Navy's standard heavy AA...
閱讀完整內容

Rikitea

圖片
Town in French Polynesia, France Rikitea Town Rikitea Location in French Polynesia Coordinates: 23°7′13″S 134°58′9″W  /  23.12028°S 134.96917°W  / -23.12028; -134.96917 Coordinates: 23°7′13″S 134°58′9″W  /  23.12028°S 134.96917°W  / -23.12028; -134.96917 Country   France Overseas collectivity   French Polynesia Territory Gambier Islands Island Mangareva Rikitea is a small town on Mangareva, which is part of the Gambier Islands in French Polynesia. A majority of the islanders live in Rikitea. [1] [2] The island was a protectorate of France in 1871 and was annexed in 1881. [3] Contents 1 History 2 Geography 3 Economy 4 Landmarks 5 Transportation 6 References 7 Bibliography 8 External links History The town's history dates to the era when the island was first settled with people from the Marquesas Islands in 1100 AD. Captain James Wilson of the London Missionary Society arrived in 1797 on Du...
閱讀完整內容

University of Vienna

圖片
"Vienna University" redirects here. For Vienna University of Economics and Business, see Vienna University of Economics and Business. University of Vienna Universität Wien Type Public Established 1365 Budget € 544 million [1] Rector Heinz Engl Academic staff 6,765 Administrative staff 3,106 Students 94,000 [2] Postgraduates 16,490 Doctoral students 8,945 Location Main building, Vienna , Austria 48°12′47″N 16°21′35″E  /  48.21306°N 16.35972°E  / 48.21306; 16.35972 Coordinates: 48°12′47″N 16°21′35″E  /  48.21306°N 16.35972°E  / 48.21306; 16.35972 Campus Urban Colors Blue and White           Affiliations Campus Europae, EUA, UNICA Website www.univie.ac.at/en Data as of 2016 [update] The University of Vienna (German: Universität Wien ) is a public university located in Vienna, Austria. It was founded by Duke Rudolph IV in 1365 and is one of the oldest universities in the Ge...
閱讀完整內容