Egftnjytyk

Jerzy Stuhr
Jerzy Stuhr (2018)
Imię i nazwisko	Jerzy Oskar Stuhr
Data i miejsce urodzenia	18 kwietnia 1947 Kraków
Zawód	aktor, reżyser, profesor sztuk teatralnych, pisarz, polonista
Współmałżonek	Barbara Stuhr z d. Kóska (od 1971)[1]
Lata aktywności	od 1971
Nagrody Orzeł Najlepsza drugoplanowa rola męska 2005: Persona non grata Nagroda na FPFF w Gdyni Najlepsza pierwszoplanowa rola męska 1979: Amator i Szansa Najlepsza drugoplanowa rola męska 1987: Pociąg do Hollywood Złote Lwy 1997: Historie miłosne Nagroda Specjalna Jury 1994: Spis cudzołożnic 1999: Tydzień z życia mężczyzny 2014: Obywatel Najlepszy scenariusz 1994: Spis cudzołożnic 2007: Korowód
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Jerzy Oskar Stuhr (ur. 18 kwietnia 1947 w Krakowie) – polski aktor filmowy i teatralny, reżyser, pedagog, profesor sztuk teatralnych, pisarz i polonista, laureat Polskiej Nagrody Filmowej za rolę drugoplanową (2006) w filmie Persona non grata (2005) i nagrody specjalnej za osiągnięcia życia (2018).

Życiorys |

Pochodzi z rodziny od pokoleń związanej z Krakowem. Pierwsi jej przedstawiciele – Anna z Thillów oraz Leopold Stuhrowie – przybyli tu z powiatu Mistelbach w Dolnej Austrii w 1879^[2]. Pradziadek artysty, Leopold Stuhr, należał do zamożnego mieszczaństwa. Osiadłszy w Krakowie, kupił kamienicę w Rynku Podgórskim, a następnie założył restaurację ^[3].

Matka Jerzego Stuhra, Maria, była księgową w teatrze Banialuka^[4], ojciec zaś prokuratorem, ale – co nietypowe w okresie Polski Ludowej – nie należał on do PZPR^[5].

Do ukończenia szkoły średniej (III Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Żeromskiego) przyszły artysta mieszkał wraz z rodzicami w Bielsku-Białej. Następnie powrócił do Krakowa, gdzie ukończył polonistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim, a potem Wydział Aktorski Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Krakowie.

Rozpoczął pracę jako aktor w Starym Teatrze. Szerokiej publiczności w Polsce stał się znany w połowie lat siedemdziesiątych jako współprowadzący (wraz z Bogusławem Sobczukiem) programy telewizyjne z cyklu Spotkanie z Balladą. W latach 1990–1996 oraz 2002–2008 był rektorem PWST w Krakowie. W 2006 wszedł w skład rady programowej Fundacji Centrum Twórczości Narodowej. Jest także przewodniczącym rady Fundacji Krakowskiego Hospicjum dla Dzieci im. księdza Józefa Tischnera^[6]. Organizację tę wspiera od 2004.

Tytuł profesora sztuk teatralnych uzyskał w 1994. Był członkiem Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów^[7].

We wrześniu 2011 Jerzy Stuhr trafił na leczenie do szpitala onkologicznego w związku z problemami z gardłem, a lekarze potwierdzili nowotwór krtani^[8]. Aktor miał poważne problemy zdrowotne już wcześniej – przeszedł zawał serca, co zaowocowało napisaniem książki Sercowa choroba, czyli moje życie w sztuce^[6].

Życie prywatne |

W 1971 roku wziął ślub z Barbarą Kóską, późniejszą skrzypaczką, z którą znał się od dzieciństwa^[9]. Są rodzicami aktora Macieja Stuhra (ur. w 1975) oraz artystki malarki Marianny Stuhr (ur. w 1982).

Odznaczenia i nagrody |

Ordery i odznaczenia |

• 
  Order Uśmiechu (2014)^[10] oraz członek Międzynarodowej Kapituły Orderu Uśmiechu (2016)^[11].


• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, 2011 (za wybitne zasługi dla kultury polskiej, za osiągnięcia w twórczości artystycznej oraz działalności pedagogicznej)^[12].


• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, 1997 (w uznaniu wybitnych zasług dla kultury narodowej)^[13]
  


• Złoty Krzyż Zasługi^[14]
  


• 
  Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, 2005^[15]
  


• 
  Odznaka „Honoris Gratia”, 2012^[16]
  


• Krzyż Kawalerski Orderu Zasługi Republiki Włoskiej, 2000^[17]
  

Inne nagrody i wyróżnienia |

• 1979 – Brązowe Lwy Gdańskie 6. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych dla najlepszego aktora


• 1987 – Brązowe Lwy Gdańskie 12. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych za najlepszą rolę drugoplanową


• 1994 ‒ Nagroda Specjalna Jury 19. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych za film Spis cudzołożnic
  


• 1997 – Złote Lwy 22. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych za film Historie miłosne
  


• 2007 ‒ Nagroda za najlepszy scenariusz 32. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych za film Korowód
  


• 2007 – Laur Krakowa XXI wieku
  


• 9 listopada 2007 został doktorem honoris causa Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach^[18], gdzie też jest wykładowcą.


• 12 listopada 2008 otrzymał Złotą Kaczkę, zostając wybranym najlepszym aktorem komediowym stulecia.


• Za książkę Stuhrowie. Historie rodzinne, wydaną przez Wydawnictwo Literackie otrzymał przyznawaną przez Śródmiejski Ośrodek Kultury w Krakowie Nagrodę Krakowska Książka Miesiąca.


• 19 maja 2012 ‒ Wielka Nagroda Festiwalu „Dwa Teatry ‒ Sopot 2012” za wybitne kreacje aktorskie w Teatrze Polskiego Radia i Teatrze Telewizji (razem z Anną Seniuk)^[19].


• 12 listopada 2012 – Złote Berło, nagroda Fundacji Kultury Polskiej za „wspaniałe dzieła teatralne i filmowe, przejmujące i porywające kreacje aktorskie oraz refleksyjną i niebanalną memuarystykę”^[20].


• 2012 – Perła Honorowa Polskiej Gospodarki w kategorii kultura^[21]
  


• 20 września 2014 – Nagroda Specjalna Jury 39. Festiwalu Filmowego w Gdyni za film Obywatel
  


• 24 sierpnia 2017 – Mocny Solanin na 9. Solanin Film Festiwal 2017 za "walkę o przyzwoitość, szlachetność i dobro zarówno na scenie, jak i w codziennym życiu."^[22]
  


• 9 marca 2018 - Orzeł 2018 za osiągnięcia życia^[23].

Wybrane role teatralne |

• Kontrabasista w Kontrabasiście Patricka Süskinda
  


• Sekretarz w Życiorysie Krzysztofa Kieślowskiego
  


• Piotr Wierchowieński w Biesach Fiodora Dostojewskiego
  


• Piotr Wysocki w Nocy listopadowej Stanisława Wyspiańskiego
  


• AA w Emigrantach Sławomira Mrożka
  


• Horodniczy w Rewizorze Nikołaja Gogola
  


• Porfiry Pietrowicz w Zbrodni i karze Fiodora Dostojewskiego


• Król Ryszard w Ryszardzie III Williama Shakespeare’a w Teatrze Ludowym w Krakowie
  


• Volpone w Volpone albo lis Bena Jonsona w Teatrze Telewizji
  

Filmografia |

Filmy fabularne
Rok	Tytuł	Rola	Reżyseria
1971	Trzecia część nocy	laborant	Andrzej Żuławski
1971	Milion za Laurę	syn górala	Hieronim Przybył
1972	Na wylot	brat Malisza	Grzegorz Królikiewicz
1973	Przyjęcie na dziesięć osób plus trzy	gość przed pośredniakiem	Jerzy Gruza
1974	Die Schlüssel	prowadzący juwenalia	Egon Günther
1975	Strach	robotnik	Antoni Krauze
1976	Spokój	Antoni Gralak	Krzysztof Kieślowski
1976	Próba ciśnienia	mężczyzna	Tadeusz Junak
1976	Blizna	asystent	Krzysztof Kieślowski
1977	Wodzirej	Lutek	Feliks Falk
1978	Seans	Tomek	Sławomir Idziak
1978	Bez znieczulenia	Jerzy Porębowicz	Andrzej Wajda
1978	Aktorzy prowincjonalni	recenzent	Agnieszka Holland
1979	Szansa	historyk Ejmont	Feliks Falk
1979	Amator	Filip	Krzysztof Kieślowski
1979	Útközben	aktor	Márta Mészáros
1980	Wizja lokalna 1901	radca Wagner	Filip Bajon
1980	Ćma	„elegancki”	Tomasz Zygadło
1981	Przypadek	działacz ZSMP	Krzysztof Kieślowski
1981	Wojna światów – następne stulecie	prawnik	Piotr Szulkin
1981	Z dalekiego kraju	inżynier	Krzysztof Zanussi
1982	Matka Królów	ubek	Janusz Zaorski
1983	Seksmisja	Maks Paradys	Juliusz Machulski
1983	Wir	fotograf	Henryk Jacek Schoen
1983	Przeznaczenie	naczelny	Jacek Koprowicz
1984	Rok spokojnego słońca	Adzio	Krzysztof Zanussi
1984	O-bi, o-ba	Soft	Piotr Szulkin
1984	Medium	Netz	Jacek Koprowicz
1985	Ga, ga	urzędnik Chudy	Piotr Szulkin
1986	Ucieczka	Czesio	Tomasz Szadkowski
1986	Bohater roku	Lutek	Feliks Falk
1987	Śmierć Johna L.	górnik	Tomasz Zygadło
1987	Pociąg do Hollywood	reżyser	Radosław Piwowarski
1987	Łuk Erosa	docent Ciąglewicz	Jerzy Domaradzki
1987	Kingsajz	nadszyszkownik Kilkujadek	Juliusz Machulski
1988	Obywatel Piszczyk	Piszczyk	Andrzej Kotkowski
1988	Dekalog X	Jerzy	Krzysztof Kieślowski
1989	Deja vu	Pollack	Juliusz Machulski
1990	Życie za życie. Maksymilian Kolbe	włoski prałat	Krzysztof Zanussi
1993	Uprowadzenie Agaty	Ojciec	Marek Piwowski
1993	Trzy kolory. Biały	Jurek	Krzysztof Kieślowski
1994	Spis cudzołożnic	Gustaw	on sam
1996	Matka swojej matki	Roman	Robert Gliński
1997	Kiler	komisarz Ryba	Juliusz Machulski
1997	Historie miłosne	pięć ról: adiunkt, ksiądz, pułkownik Jerzy Matałowski, więzień, petent	on sam
1999	Kiler-ów 2-óch	komisarz Ryba	Juliusz Machulski
1999	Tydzień z życia mężczyzny	Adam	on sam
2000	Duże zwierzę	Marek	on sam
2001	Down House	generał Iwolgin	Roman Kachanov
2003	Show	prezes stacji	Maciej Ślesicki
2003	Pogoda na jutro	Józef Kozioł	on sam
2005	Persona non grata	radca ambasady RP	Krzysztof Zanussi
2005	Doskonałe popołudnie	Andrzej	Przemysław Wojcieszek
2006	Il caimano	Jerzy	Nanni Moretti
2007	Korowód	rektor	on sam
2009	Gwiazda Kopernika	głos niderlandzkiego astrologa	Zdzisław Kudła
2010	Mistyfikacja	Witkacy	Jacek Koprowicz
2010	Io sono con te	mężczyzna	Guido Chiesa
2010	Mundo Invisível. Tributo ao Público de Cinema	on sam	on sam
2011	Habemus papam	Rajski, rzecznik prasowy	Nanni Moretti
2012	L'ultimo papa re	przeor jezuitów	Luca Manfredi
2014	Obywatel	Jan Bratek	on sam
2015	Smok	hejnalista	Tomasz Bagiński
2017	Twój Vincent[24]	listonosz Joseph Roulin (głos)	Dorota Kobiela Hugh Welchman
Seriale telewizyjne
1972	Odejścia, powroty	dyżurny (odc.3)	Wojciech Marczewski
1979	Z biegiem lat, z biegiem dni...	Alfons Fikalski (odc. 1, 5)	Andrzej Wajda

Polski dubbing |

Reżyseria |

 Z tym tematem związana jest kategoria: Filmy w reżyserii Jerzego Stuhra.

• 1994: Spis cudzołożnic
  


• 1997: Historie miłosne
  


• 1999: Tydzień z życia mężczyzny
  


• 2000: Duże zwierzę
  


• 2003: Pogoda na jutro
  


• 2007: Korowód
  


• 2011: Mundo Invisível. Tributo ao Público de Cinema
  


• 2014: Obywatel
  

Pozostała twórczość |

Publikacje książkowe |

• 
  Sercowa choroba, czyli moje życie w sztuce. Czytelnik, Warszawa 1992


• 
  Ucieczka do przodu! Jerzy Stuhr od A do Z w wywiadach Marii Malatyńskiej. Znak, Kraków 2007


• 
  Stuhrowie. Historie rodzinne. Wydawnictwo Literackie, Kraków 2008


• 
  Tak sobie myślę…. Wydawnictwo Literackie, Kraków 2012


• 
  Obywatel Stuhr. Z Jerzym i Maciejem rozmawia Ewa Winnicka. Znak, Kraków 2014


• 
  Kto tam zerka na Kacperka? (wspólnie z Marianną Bończą-Stuhr). Wydawnictwo Literackie, Kraków 2014


• 
  Ja kontra bas. Wydawnictwo Literackie, Kraków 2015

Współpraca radiowa |

Współpracował z RMF FM przy kampanii „Prawda czy fałsz?” oraz czytał Przygody dobrego wojaka Szwejka. Został członkiem rady programowej radia RMF Classic.

Przypisy |

Bibliografia |

• 
  Jerzy Stuhr w bazie IMDb (ang.)
  

Linki zewnętrzne |

• 
  Jerzy Stuhr w bazie Filmweb
  


• 
  Jerzy Stuhr w bazie filmpolski.pl
  


• 
  Jerzy Stuhr w bazie e-teatr.pl
  


• Giuseppe Sedia, An Interview with Jerzy Stuhr, in “The Krakow Post”, March 26th 2012.


• 
  Jerzy Stuhr na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”


• Jerzy Stuhr o swoich rolach, wirtualny album