Jerzy Iwanowski
| ||
 | ||
| Data i miejsce urodzenia | 10 lutego 1878 Lebiodka, gubernia wileńska, Imperium Rosyjskie | |
| Data i miejsce śmierci | 28 marca 1965 Penley, Wielka Brytania | |
Minister przemysłu i handlu | ||
| Okres | od 17 listopada 1918 do 16 stycznia 1919 | |
| Poprzednik | funkcja utworzona | |
| Następca | Kazimierz Hącia | |
| Minister pracy i opieki społecznej | ||
| Okres | od 16 stycznia 1919 do 9 grudnia 1919 | |
| Poprzednik | Bronisław Ziemięcki | |
| Następca | Edward Pepłowski | |
| Odznaczenia | ||
  | ||
Jerzy Iwanowski (ur. 10 lutego 1878 w Lebiodce koło Lidy, zm. 28 marca 1965 w Penley w Wielkiej Brytanii) – polski działacz społeczny i polityk, inżynier, minister spraw zagranicznych Litwy Środkowej (1920–1922) oraz senator III kadencji (1930–1935), założyciel Unii Narodowo-Państwowej w 1922 roku[1].
Spis treści
1 Życiorys
2 Rodzina
3 Odznaczenia
4 Przypisy
5 Bibliografia
Życiorys |
Był synem Leonarda – inżyniera i prezesa Komitetu Technicznego przy Ministerstwie Skarbu w Petersburgu i Jadwigi baronówny von Reichel.
Ukończył V Gimnazjum w Warszawie. W latach 1895–1901 studiował na Wydziale Mechanicznym Petersburskiego Instytutu Technologicznego[2], gdzie uzyskał dyplom inżyniera technologii. W czasie studiów dwukrotnie wydalany z uczelni za przynależność do PPS. Po 1901 działał w PPS w Częstochowie, Zagłębiu Dąbrowskim oraz na warszawskiej Woli. W latach 1901–1903 pracował jako inżynier technologii w rakowskiej Hucie Handtkego.
W latach 1903–1905 więziony w Warszawie i zesłany w głąb Rosji, w latach 1906–1907 w Wilnie. Po opuszczeniu więzienia pracował w petersburskim i moskiewskim oddziałach British Westinghouse Electric Co., angażował się tam w działalność PPS-Frakcji Rewolucyjnej.
W obawie przed represjami wyjechał do Chin, gdzie pracował dla towarzystwa „Siemens-Schuckert” w Mandżurii, później reprezentował tę firmę w Japonii, USA i Rosji. Po wybuchu I wojny światowej organizował m.in. w Szanghaju przerzut polskich jeńców do Legionów. W 1916 przebywał w USA i współpracował z tamtejszym Komitetem Obrony Narodowej, w 1917 działał w Polskiej Organizacji Wojskowej w Moskwie.
W 1918 wrócił do odradzającej się Polski – w rządzie Jędrzeja Moraczewskiego objął 17 listopada 1918 tekę ministra przemysłu i handlu, w rządzie Ignacego Paderewskiego sprawował od 16 stycznia 1919 urząd ministra ochrony pracy i opieki społecznej. W lipcu i sierpniu 1919 kierował polską misją handlową przy rządzie Denikina. W 1920 ochotnik w wojnie polsko-bolszewickiej.
Po zajęciu Litwy Środkowej przez wojska gen. Żeligowskiego (bunt Żeligowskiego), 9 października 1920 był jednym z sygnatariuszy odezwy "Do ludności Litwy Środkowej", którzy jako członkowie Tymczasowej Komisji Rządzącej podpisali ją obok generała[3][4][5]. W strukturze Tymczasowej Komisji Rządzącej 12 października 1920 Jerzy Iwanowski został mianowany przez Naczelnego dowódcę Wojsk Litwy Środkowej gen. Lucjana Żeligowskiego na stanowisko Dyrektora Departamentu Spraw Zagranicznych[6]. Funkcję pełnił do 1922.
W 1922 przeniesiony do rezerwy w stopniu podpułkownika wojsk samochodowych ze starszeństwem z 1 czerwca 1919[7][8] i przydzielony do 7 Dywizjonu Samochodowego jako oddziału macierzystego[9]. W 1923 był oficerem rezerwowym 3 Dywizjonu Samochodowego w garnizonie Grodno[10][11].
Od 1926 działał w loży masońskiej „Machnicki”, był członkiem YMCA i Rotary Club w Warszawie.
W Senacie II kadencji (1928–1930) był zastępcą senatora BBWR. W latach 1930–1935 był senatorem z województwa łódzkiego. Był przewodniczącym Rady Wojewódzkiej BBWR w Łodzi.
W czasie II wojny światowej walczył w stopniu podpułkownika w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie. Po wojnie na emigracji w Londynie. Od 1948 do 1956 i w latach 1957–1965 przewodniczący Rady Naczelnej Ligi Niepodległości Polski. Był członkiem Tymczasowej Rady Jedności Narodowej.
Rodzina |
Braćmi Jerzego Iwanowskiego byli Wacław Iwanowski – białoruski społecznik i polityk, Tadas Ivanauskas – profesor biologii Uniwersytetu Kowieńskiego, działacz społeczny na Litwie i założyciel lokalnego ogrodu zoologicznego oraz wileński adwokat Stanisław Iwanowski. Miał córki: Wandę, żonę Stanisława Leopolda, po wojnie związaną z malarzem Kajetanem Sosnowskim, Jadwigę za Włodzimierzem Lewandowskim oraz syna Macieja zmarłego w 1936 roku.
Odznaczenia |
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1928)[12]
Krzyż Walecznych (1922)[13]
Przypisy |
↑ Deklaracja programowa. [Inc.:] Polska jako naród ani na chwilę nie przestawała istnieć [...] : 28 czerwca 1922 r. / [Unia Narodowo-Państwowa]
↑ Księga pamiątkowa inżynierów technologów Polaków wychowańców Instytutu Technologicznego w Petersburgu : (w rocznicę stulecia uczelni), Warszawa , 1933, s. 89.
↑ Do ludności Litwy Środkowej. „Dziennik Urzędowy Tymczasowej Komisji Rządzącej”, s. 1-2, Nr 1 z 17 listopada 1920. Tymczasowa Komisja Rządząca.
↑ Odezwa rządu Litwy środkowej. „Kurjer Warszawski”, s. 1-2, Nr 296 z 25 października 1920.
↑ Joanna Gierowska-Kałłaur. Straż Kresowa wobec kwestii białoruskiej. Deklaracje i praktyka. „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej”. XLIV, s. 32, 2009. ISSN 1230-5057.
↑ Dekret no 2 Naczelnego dowódcy Wojsk Litwy Środkowej. „Dziennik Urzędowy Tymczasowej Komisji Rządzącej”, s. 2, Nr 1 z 17 listopada 1920. Tymczasowa Komisja Rządząca.
↑ Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923, s. 1021.
↑ Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924, s. 933.
↑ Alfabetyczny spis oficerów rezerwy. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922, s. 100. [dostęp 2015-04-13].
↑ Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923, s. 1008.
↑ Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924, s. 919.
↑ Odznaczenie orderem „Polonia Restituta”. „Gazeta Lwowska”, s. 8, Nr 260 z 11 listopada 1928.
↑ Rozporządzenie Kierownika M.S.Wojsk. L. 1633.22 G. M. I. z 1922 r. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 8, s. 251)
Bibliografia |
Andrzej Krzysztof Kunert (red. naukowa): Posłowie i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939. Słownik biograficzny. Tom II,, Wydawnictwo Sejmowe Warszawa 2000
Kto był kim w II Rzeczypospolitej, pod red. prof. Jacka. M. Majchrowskiego, Warszawa 1994, wyd I
Jerzy Turonek, Wacław Iwanowski i odrodzenie Białorusi, Warszawa 1992
| ||||||||
| ||||||||
| ||||
| ||||||
Kontrola autorytatywna (osoba):
ISNI: 0000 0004 0900 7233
VIAF: 302348377
NLP: A21016069
- WorldCat
