Egftnjytyk

Stefan Kirtiklis
Data i miejsce urodzenia	8 stycznia 1890 Kolno, Królestwo Polskie
Data i miejsce śmierci	24 czerwca 1951 Magdalenka, Polska
Wojewoda wileński
Okres	od 20 grudnia 1930 do 20 czerwca 1931
Poprzednik	Władysław Raczkiewicz
Następca	Zygmunt Beczkowicz
Wojewoda pomorski
Okres	od 18 listopada 1931 do 14 lipca 1936
Poprzednik	Wiktor Lamot
Następca	Władysław Raczkiewicz
Wojewoda białostocki
Okres	od 17 lipca 1936 do 9 września 1937
Poprzednik	Stefan Pasławski
Następca	Henryk Ostaszewski

Stefan Kirtiklis Sewer
major
Siły zbrojne	Wojsko Polskie
Odznaczenia

grób Stefana i Janiny Kirtiklisów na cmentarzu Srebrzysko w Gdańsku

Stefan Kirtiklis^[1] ps. Sewer (ur. 8 stycznia 1890 w Kolnie, zm. 24 czerwca 1951 w Magdalence) – uczestnik walk o niepodległość, major żandarmerii Wojska Polskiego, działacz państwowy II Rzeczypospolitej, polityk związany z obozem piłsudczyków.

Życiorys |

W latach 1909–1913 studiował w Brukseli. Od 1905 związany z niepodległościowym ruchem socjalistycznym (PPS i jej Organizacją Bojową oraz PPS-Frakcją Rewolucyjną). Był komendantem Polskiej Organizacji Wojskowej w Łomży i Radomiu oraz Okręgu VI tej organizacji w Kielcach (1 V – 19 X 1916), od 1918 w Wojsku Polskim. Organizator Milicji Ludowej, następnie oficer łącznikowy przy Zarządzie Cywilnym Ziem Wschodnich w Wilnie. W październiku 1920 uczestnik marszu generała Żeligowskiego na Wilno.

W 1924 w 3 Dywizjonie Żandarmerii w Grodnie. Następnie pełnił służbę w Korpusie Ochrony Pogranicza oraz był naczelnikiem Wydziału Bezpieczeństwa Urzędu Wojewódzkiego w Wilnie. Pełniąc służbę na tym stanowisku pozostawał w dyspozycji ministra spraw wewnętrznych oraz na ewidencji Kadry Oficerów Żandarmerii. W latach 1930–1931 wojewoda wileński, następnie od lipca do listopada 1931 wicewojewoda łódzki^[2], 1931–1936 wojewoda pomorski, wreszcie 1936–1937 wojewoda białostocki. 11 września 1937 przeszedł w stan nieczynny, w połowie 1938 na emeryturę, zamieszkał w Wilnie. Związał się z grupą Walerego Sławka.

Po okupacji Wilna przez Armię Czerwoną i aneksji Litwy przez ZSRR, został w październiku 1940 aresztowany przez NKWD i wywieziony do łagru nad Peczorą, gdzie przebywał do marca 1942. Uwolniony po układzie Sikorski-Majski, wraz z Armią Andersa latem 1942 opuścił ZSRR jako uchodźca cywilny. Osiadł w Palestynie. Od 1943 był członkiem zarządu Związku Patriotów Polskich w Palestynie na Bliskim Wschodzie (od marca do maja 1944 współredagował organ prasowy ZPP „Biuletyn Wolnej Polski). Starał się o wyjazd do Moskwy, gdzie został wezwany pod koniec 1944, po czym 30 kwietnia 1945 przybył do Warszawy i objął stanowisko wicedyrektora departamentu w Ministerstwie Aprowizacji i Handlu, później pracował w Ministerstwie Ziem Odzyskanych jako dyrektor departamentu.

Po zwolnieniu z pracy w administracji zamieszkał w 1950 w Magdalence pod Warszawą, gdzie zmarł. Pochowany na gdańskim cmentarzu Srebrzysko (rejon X)^[3].

Życie prywatne |

W 1918 wziął ślub z poznaną w czasach działalności w PPS Janiną z Szymańskich, późniejszą posłanką na Sejm z ramienia BBWR i członkinią władz Związku Pracy Obywatelskiej Kobiet. Mieli dwie córki: Annę Barbarę i Marię Magdalenę^[4].

Awanse służbowe |

• 
  kapitan – zweryfikowany ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 1 lokatą w korpusie oficerów zawodowych żandarmerii


• 
  major – 3 maja 1926 ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1925 i 1 lokatą w korpusie oficerów zawodowych żandarmerii

Ordery i odznaczenia |

• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari


• 
  Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski^[5]
  


• 
  Krzyż Walecznych (1921)^[6]
  


• 
  Krzyż Zasługi Wojsk Litwy Środkowej^[7]
  

Przypisy |

Bibliografia |

• 
  Kirtiklis Stefan w: Przybyszewski, Kazimierz, Toruński Słownik Biograficzny, t. 1. – Toruń 1998 Wyd. ToMiTo i UMK.


• 
  Kirtiklis Stefan Seweryn w: Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej (redakcja naukowa Jacek M. Majchrowski przy współpracy Grzegorza Mazura i Kamila Stepana), Warszawa 1994, wyd. BGW, ​ISBN 83-7066-569-1​ s. 169;


• 
  Rocznik Oficerski 1924, s. 961, 966,


• 
  Rocznik Oficerski 1924, s. 672, 675,


• 
  Ludwik Hass, Masoneria polska XX wieku: losy, loże, ludzie, Wydawnictwo „Kopia”, Warszawa 1996, s. 196–197 (nota biograficzna z informacją o przynależności do loży)


• 
  Jacek Pietrzak. Działalność komunistów wśród polskiego wychodźstwa na Wschodzie w świetle materiałów kontrwywiadu Polskich Sił Zbrojnych (1944 r.). „Dzieje Najnowsze”. T. 38/3, s. 125, 126, 127, 133, 2006. 
  

p • d • e Wojewodowie wileńscy (II Rzeczpospolita) Władysław Raczkiewicz 18 V 1926 – 20 VI 1931 Stefan Kirtiklis 20 XII 1930 – 20 VI 1931 Zygmunt Beczkowicz 20 VI 1931 – 27 I 1933 Marian Styczniakowski 27 I 1933 – 16 II 1933 (p.o.) Władysław Jaszczołt 16 II 1933 – 13 X 1935 Marian Styczniakowski 14 X 1935 – 4 XII 1935 (p.o.) Ludwik Bociański 4 XII 1935 – 19 V 1939 Artur Maruszewski 19 V 1939 – 18 IX 1939

p • d • e Wojewodowie pomorscy (II Rzeczpospolita) Stefan Łaszewski 19 X 1919 - 2 VII 1920 Jan Brejski 2 VII 1920 - 16 V 1924 Stanisław Wachowiak 16 V 1924 - 12 X 1926 Kazimierz Młodzianowski 12 X 1926 - 4 VII 1928 Wiktor Lamot 12 VII 1929 - 18 XI 1931 (od 28 VIII 1928 p.o.) Stefan Kirtiklis 18 XI 1931 - 14 VII 1936 Władysław Raczkiewicz 16 VII 1936 - 30 IX 1939

p • d • e Wojewodowie białostoccy (II Rzeczpospolita) Stefan Bądzyński 1 II 1920 – 18 X 1920 Stefan Popielawski 3 XI 1920 – 12 VII 1924 Marian Rembowski 12 VIII 1924 – 24 XI 1927 Karol Kirst 24 XI 1927 – 10 VII 1930 Marian Zyndram-Kościałkowski VII 1930 – 8 III 1934 Stanisław Michałowski 8 III 1934 – 29 IX 1934 (p.o.) Stefan Pasławski 29 IX 1934 – 14 VII 1936 Stefan Kirtiklis 17 VII 1936 – 9 IX 1937 Henryk Ostaszewski 22 XII 1937 – 10 IX 1939 (od 9 XI 1937 p.o.)