Grabów (powiat łęczycki)
| |||||
| |||||
Państwo | Polska | ||||
Województwo | łódzkie | ||||
Powiat | łęczycki | ||||
Gmina | Grabów | ||||
Liczba ludności (2011) | 1164 | ||||
Strefa numeracyjna | (+48) 63 | ||||
Kod pocztowy | 99-150 | ||||
Tablice rejestracyjne | ELE | ||||
SIMC | 0284003 | ||||
Położenie na mapie gminy Grabów Grabów | |||||
Położenie na mapie Polski Grabów | |||||
Położenie na mapie województwa łódzkiego Grabów | |||||
Położenie na mapie powiatu łęczyckiego Grabów | |||||
52°07′42″N 19°00′34″E/52,128333 19,009444 | |||||
Strona internetowa miejscowości |
Grabów (dawniej Grabowo) – dawne miasto, obecnie wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie łęczyckim, w gminie Grabów, w Kotlinie Kolskiej. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa konińskiego. Miejscowość jest siedzibą gminy Grabów.
Grabów uzyskał lokację miejską w 1372 roku, zdegradowany w 1870 roku[1]. Miasto królewskie lokowane położone było w XVI wieku w województwie łęczyckim[2].
Spis treści
1 Położenie
2 Historia
3 Zabytki
3.1 Kościół
3.2 Rynek
3.3 Synagoga
3.4 Cmentarz ewangelicki
3.5 Cmentarz żydowski
4 Ciekawostki
5 Przypisy
6 Linki zewnętrzne
Położenie |
Wieś położona ok. 13 km na północny zachód od Łęczycy, w zachodniej części powiatu łęczyckiego, przy lokalnej drodze z Łęczycy do Koła i Dąbia.
Historia |
Wieś wzmiankowana po raz pierwszy w 1232 r. jako uposażenie kościoła w Dobrowie. W końcu XIII wieku wieś podupadła. Ponownie występuje w źródłach historycznych w połowie XIV wieku, już jako własność szlachecka. W roku 1372 królowa regentka Elżbieta, na prośbę kasztelana łęczyckiego Mikołaja, pozwoliła na przekształcenie wsi w miasto. Pomyślny rozwój miasta przerwany został w pierwszej połowie XVI wieku. W tym okresie Grabów nazywany był niekiedy wsią. W 1552 r. król Zygmunt August wydał miastu przywilej na trzy jarmarki w ciągu roku i potwierdził prawo do odbywania targów. Nadal było to miasto niewielkie, w 1572 r. pracowało tu tylko 12 rzemieślników. W końcowym okresie XVIII wieku miejscowość zatraciła miejski charakter. Nowy przywilej lokacyjny Grabów uzyskał od władz pruskich w 1800 r. W pierwszej połowie XIX wieku powoli wzrastała liczba mieszkańców miasta. W 1809 r. żyło tu 350, a w 1857 r. już 918 osób. 29 października 1863 r. pod Grabowem wojska rosyjskie stoczyły bitwę z oddziałem powstańczym. W 1870 r. miejscowość utraciła prawa miejskie. W lutym 1941 r. hitlerowcy utworzyli we wsi getto dla Żydów z niedalekiej Łęczycy. Podczas jego likwidacji, w kwietniu 1942 r. wywieziono stąd 1200 osób do obozu zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem. Obecnie Grabów jest dużą wsią, posiadającą podstawowe placówki usługowe i handlowe.
Zabytki |
Kościół |
Kościół w Grabowie wzniesiono w 1838 r. w stylu klasycystycznym i stanowi siedzibę rzymskokatolickiej parafii pw. św Stanisława.
Rynek |
Centrum wsi stanowi obszerny, wydłużony plac. Zachowały się przy nim liczne domy z początku XIX wieku. Budynki murowane, z sienią przechodnią, kryte są dachami naczółkowymi lub dwuspadowymi. Domy drewniane, o konstrukcji zrębowej, przykrywają najczęściej dachy czterospadowe. Ozdobą niektórych domów jest ciekawe zdobnictwo ciesielskie, m.in. ponacinane belki ścian frontowych i rzeźbione drzwi i okiennice.
Synagoga |
Synagoga w Grabowie pochodzi z 1881 r. i jest to jedna z dwóch synagog jakie zachowały się w powiecie łęczyckim. Choć współcześnie obiekt ten nie pełni funkcji sakralnych to częściowo zachował swój pierwotny wystrój zewnętrzny.
Cmentarz ewangelicki |
Założony w I poł. XX w. cmentarz ewangelicki w Grabowie zlokalizowany jest przy drodze wylotowej z miejscowości w kierunku Opiesina. Jest to pozostałość po Olędrach, osadnictwu których kres położyła II wojna światowa. Nekropolia znajduje się w bardzo złym stanie technicznym, zachowało się na niej parę zrujnowanych nagrobków[3][4][5].
Cmentarz żydowski |
Pochodząca z pocz. XIX w. nekropolia została zdewastowana w okresie II wojny światowej i obecnie nie ma na niej żadnych macew a jedynie pamiątkowy obelisk.
Ciekawostki |
- Z Grabowa pochodzi odmiana cebuli o nazwie Grabowska.
- Grabów znany jest z uprawy cebuli, która jest w tej miejscowości główną rośliną hodowlaną.
- Co roku w Grabowie w pierwszy wtorek po Niedzieli Wielkanocnej odbywają się rozgrywki w palanta, znane jako Dzień Palanta.
- Co roku we wrześniu w Grabowie odbywa się festyn Dni Cebuli.
- Przez Grabów uciekał Mordechaj Podchlebnik uciekinier obozu Kulmhof
Przypisy |
↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 32-33.
↑ Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 181.
↑ Bartosz Bijak: Grabów, gm. Grabów, pow. Łęczycki. www.cmentarzeewangelickie-lodzkie.pl, 2010. [dostęp 2018-10-14].
↑ Urząd Gminy Grabów: Zabytki. www.gminagrabow.pl. [dostęp 2018-10-14].
↑ Barbara Sobińska: Relacja z warsztatów Sceny Młodych - Nowa Róża 2009. poolspodium.org, 2009-10-13. [dostęp 2018-10-14].
Linki zewnętrzne |
- Strona Grabowa
Historia Żydów w Grabowie na portalu Wirtualny Sztetl
Grabów 1 (6) w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. II: Derenek – Gżack. Warszawa 1881.
|
|
|