Iwaniska


















































Iwaniska






Herb
Herb Iwanisk


Iwaniska – centrum miejscowości
Iwaniska – centrum miejscowości

Państwo

 Polska

Województwo

świętokrzyskie

Powiat

opatowski

Gmina

Iwaniska

Liczba ludności (2011 (NSP))
1322[1]

Strefa numeracyjna
(+48) 15

Kod pocztowy
27-570

Tablice rejestracyjne
TOP

SIMC
0793673


Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego


Mapa lokalizacyjna województwa świętokrzyskiego

Iwaniska

Iwaniska






Położenie na mapie Polski


Mapa lokalizacyjna Polski

Iwaniska

Iwaniska





Ziemia50°43′54″N 21°16′30″E/50,731667 21,275000

Iwaniska – dawne miasto, obecnie osada[2] w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie opatowskim. Siedziba gminy Iwaniska. W latach 1403–1869 miasto.


Iwaniska uzyskały lokację miejską w 1403 roku, zdegradowane w 1869 roku[3]. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie tarnobrzeskim.




Spis treści






  • 1 Położenie


  • 2 Historia


  • 3 Urodzeni w Iwaniskach


  • 4 Zabytki


  • 5 Zobacz też


  • 6 Przypisy


  • 7 Bibliografia


  • 8 Linki zewnętrzne





Położenie |


Iwaniska znajdują się 13 km na południowy zachód od Opatowa. Miejscowość położona jest nad rzeką Koprzywianką, na południowo-wschodnim krańcu Gór Świętokrzyskich. Na południe i południowy zachód od miejscowości rozciąga się Pasmo Iwaniskie tych gór.


Przez Iwaniska przebiega droga wojewódzka nr 757 z Opatowa do Stopnicy, a swój początek ma tu droga wojewódzka nr 758 do Koprzywnicy.


Około 2 km na południowy wschód od Iwanisk znajduje się miejscowość Ujazd z ruinami zamku Krzyżtopór.



Historia |




Kościół św. Katarzyny


Pierwsza osada powstała tu na przełomie XIII i XIV w. W 1403 r. rodzina Zborowskich na gruntach wsi Onispówka założyła miasto. W tym samym roku okoliczna szlachta wystawiła tu kościół. Początkowo był on kościołem filialnym parafii w Ujeździe. Dopiero po zniszczeniu tamtejszego kościoła, kościół iwaniski stał się parafialnym. Początkowo miasto nosiło nazwę Unieszów lub Uneszów. Od połowy XV w. używana już była współczesna nazwa Iwaniska. W czasie reformacji miasto było ośrodkiem kalwinizmu. W 1552 r. odbył się tu kalwiński synod, z udziałem m.in. Jana Łaskiego. Kolejni właściciele wyjednali dla Iwanisk przywileje na odbywanie targów, a także 13 jarmarków rocznie. Miasto było ważnym ośrodkiem rzemieślniczym. Rozwijały się tu między innymi tak rzadkie specjalności jak złotnictwo, ludwisarstwo i mosiężnictwo. W 1578 r. w mieście było 44 rzemieślników, 19 gorzelników oraz 15 komorników.


W 1629 roku właścicielem miasta położonego w powiecie sandomierskim województwa sandomierskiego był Krzysztof Ossoliński[4].




Widok na kościół św. Katarzyny


W 1656 r. Iwaniska zostały splądrowane, a następnie doszczętnie spalone przez oddział kozaków Jerzego Rakoczego. Po tej klęsce miastu nie udało się już odzyskać dawnego znaczenia. W latach 1662–1663 Iwaniska miały zaledwie 50 domów i 416 mieszkańców. W 1674 r. liczba mieszkańców była jeszcze mniejsza i wynosiła 311 osób.


Iwaniska od Ossolińskich, przechodząc przez różne ręce stały się własnością rodziny Sołtyków. Według spisu z 1827 r. w mieście było 167 domów i 1088 mieszkańców. W 1869 r., po powstaniu styczniowym, Iwaniska utraciły prawa miejskie.


W 1914 r. doprowadzono do wsi linię wąskotorową z Bogorii. Stanowiła ona część Jędrzejowskiej Kolei Dojazdowej. W 1959 r. została ona zlikwidowana jako nierentowna.



Urodzeni w Iwaniskach |




  • Andrzej Poniedzielski (1954) – poeta, autor tekstów piosenek, humorysta i twórca scenariuszy.

  • Piotr Kaczorowski (1829-1891) – malarz polski. W roku 1845 wstąpił do szkoły sztuk pięknych w Warszawie, po czym wrócił w strony rodzinne i począł samodzielnie malować. Ponownie wraca do Warszawy w r. 1858 by poświęcić się restauracji obrazów religijnych i rodzajowych[5].


  • Sławomir Berdychowski (1968-2016) żołnierz, pułkownik Wojsk Specjalnych



Zabytki |




Brama główna cmentarza wojennego w Iwaniskach na którym spoczywa ponad 4 000 żołnierzy armii radzieckiej poległych w walkach na przyczółku baranowsko-sandomierskim w latach 1944-1945.



  • Neogotycki kościół parafialny pw. św. Katarzyny z początku XX wieku (wzniesiony na miejscu kościoła modrzewiowego ufundowanego przez Władysława Morsztyna w 1718 r., który spłonął w 1898 r.).

Wpisany do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: A-13 z 27.11.2007)[6].



  • Cmentarz wojenny w Iwaniskach z okresu I i II wojny światowej (nr rej.: A.511 z 14.06.1988)[6].

  • Stary cmentarz przykościelny z XV w., a także nowszy cmentarz z początku XIX wieku z kaplicą grobową rodziny Łempickich z 1833 r.



Zobacz też |



  • Cmentarz żydowski w Iwaniskach

  • Iwaniska (stacja kolejowa)

  • Parafia św. Katarzyny w Iwaniskach

  • Przyczółek baranowsko-sandomierski



Przypisy |




  1. Bank danych lokalnych GUS. Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-04-09].


  2. TERYT


  3. Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 34-35.


  4. Własność ziemska w powiecie sandomierskim w roku 1629, w:Przegląd Nauk Historycznych 2012, r. XI, Nr 2, s. 49.


  5. Encyklopedia powszechna z mapami i ilustracjami Orgelbranda t.8 repozytorium cyfrowe Cybra.


  6. ab Narodowy Instytut Dziedzictwa: Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie. 2018-09-30. s. 36. [dostęp 2015-11-23].



Bibliografia |



  • Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Warszawa 1880.


  • Miasta polskie w Tysiącleciu, przewodn. kom. red. Stanisław Pazyra, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków, 1965-1967.

  • Jarosław Swajdo, Przewodnik Świętokrzyskie, Wydawnictwo BOSZ, Olszanica 2008.



Linki zewnętrzne |



  • Oficjalna strona Gminy Iwaniska


  • Historia Żydów w Iwaniskach na portalu Wirtualny Sztetl


  • Iwaniska w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. III: Haag – Kępy. Warszawa 1882.


  • Iwaniska w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo. Warszawa 1900.


  • Iwaniska w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska. Warszawa 1902.







這個網誌中的熱門文章

12.7 cm/40 Type 89 naval gun

Rikitea

University of Vienna