Pławno (województwo łódzkie)

























































Pławno






Herb

Herb Pławna


Dwór w Pławnie
Dwór w Pławnie

Państwo

 Polska

Województwo

łódzkie

Powiat

radomszczański

Gmina

Gidle

Sołectwo
Pławno

Liczba ludności (2011)
1147[1]

Strefa numeracyjna
(+48) 34

Kod pocztowy
97-540

Tablice rejestracyjne
ERA

SIMC
0131647


Położenie na mapie gminy Gidle


Mapa lokalizacyjna gminy Gidle

Pławno

Pławno






Położenie na mapie Polski


Mapa lokalizacyjna Polski

Pławno

Pławno






Położenie na mapie województwa łódzkiego


Mapa lokalizacyjna województwa łódzkiego

Pławno

Pławno






Położenie na mapie powiatu radomszczańskiego


Mapa lokalizacyjna powiatu radomszczańskiego

Pławno

Pławno





50°58′40″N 19°27′20″E/50,977778 19,455556

Strona internetowa miejscowości

Pławno – dawne miasto, obecnie wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie radomszczańskim, w gminie Gidle[2].


Pławno uzyskało lokację miejską w 1554 roku, zdegradowane w 1870 roku[3]. Do 1954 roku istniała gmina Pławno. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie częstochowskim.




Spis treści






  • 1 Historia


  • 2 Zabytki


  • 3 Zobacz też


  • 4 Przypisy


  • 5 Linki zewnętrzne





Historia |


Pławno liczy około 1200 mieszkańców i leży bezpośrednio nad rzeką Wartą. W 1262 roku pojawiła się pierwsza wzmianka o Pławnie. Zaraz po pojawieniu się tej wzmianki ówczesny książę Polski Bolesław V Wstydliwy oddał Pławno, wraz z innymi miejscowościami – Rybnem i Mykanowem, klasztorowi klarysek w Zawichoście. Papież Urban IV potwierdził to w swej bulli w dniu 29 lutego 1262 roku. W połowie wieku XIV, kiedy to Pławno było niszczone przez najazdy Tatarów i Jaćwingów, klaryski oddają miejscowość na rzecz kapituły wrocławskiej. Ówczesnym biskupem diecezji wrocławskiej był Wincenty z Przerębskich. W rękach tej rodziny Pławno było aż do pierwszych lat XVIII wieku, kiedy to ów ród przestał istnieć. W roku 1544, na prośbę Stanisława Przerębskiego, stolnika, podkomorzego ziemi sieradzkiej, na sejmie w Piotrkowie król Zygmunt I Stary nadał Pławnu prawa miejskie. Po Przerębskich właścicielami dóbr byli Karśniccy, Buczyńscy, Gruszeccy[4].


Pławno było miastem przez ponad 325 lat, czyli do roku 1870, kiedy to władze carskie (postanowieniem z 23 stycznia?/4 lutego 1870[5]) za udział 26 mieszkańców w powstaniu styczniowym 1863 roku pozbawiły Pławno praw miejskich.


Główną siłą rozwoju Pławna były jarmarki, które odbywały się co dwa tygodnie, we wtorki. Już w XVI wieku wykorzystywano tu pokłady kamienia wapiennego, glinki ceramicznej i ogniotrwałej. Miejscowi rzemieślnicy: stolarze, szewcy, rymarze i garncarze słynęli w całej okolicy ze swych wyrobów. Istniała tu piękna rezydencja z bogatym parkiem, gorzelnia, fabryka sukna i tabaki, ratusz i sąd grodzki.


Pławieńska parafia katolicka została utworzona w 1613 roku W kościele tejże parafii znajdował się tryptyk Hansa z Kulmbachu, ucznia Wita Stwosza, przedstawiający legendę Stanisława ze Szczepanowa, biskupa i męczennika. Obecnie ołtarz ten znajduje się w Muzeum Narodowym w Warszawie, a w Pławnie umieszczona jest kopia tego dzieła. Pławno bardzo często było niszczone przez pożary, które często powodowały masowe migracje ludności. Stąd liczba mieszkańców wahała się od 700 aż do 2400 dusz w różnych okresach. W XVII wieku około 25% społeczności Pławna stanowili żydzi. Od roku 1854 zorganizowano ochronę przeciwpożarową, która później przekształciła się w ochotniczą straż pożarną, istniejącą do dziś.





Wyścigi w Pławnie – rycina Edwarda Nicza (1881)


W 1810 roku spłonął kościół, zbudowany przez Przerębskich. Po pożarze została zbudowana niewielka drewniana kaplica – zbyt mała, by mogła pomieścić wszystkich parafian. W 1878 roku zaczęto budowę nowego, już trzeciego kościoła. Większość kosztów pokrył właściciel Pławna Władysław Gruszecki, a po jego śmierci – jego żona, Cezaryna Gruszecka. W 1904 roku kościół konsekrował biskup diecezjalny włocławski Stanisław Kazimierz Zdzitowiecki[6].


W roku 1879 znany hodowca i sportsmen Marian Gruszecki (syn Władysława) zorganizował w Pławnie lokalny mityng wyścigowy. Wydzielił wówczas ze swego majątku plac na tor wyścigowy. Pławieńskie Towarzystwo Wyścigowe uzyskało osobowość prawną w roku 1882[7] (statut został zatwierdzony w grudniu 1881 roku)[8]. Marian Gruszecki sprzedał w 1888 roku Pławno Stefanowi Lubomirskiemu i przeprowadził się do Skierniewic, gdzie zmarł w 1891 roku. Książę Stefan Lubomirski podarował tor wyścigowy w Pławnie Towarzystwu na własność.


19 maja 1881 roku doszło do jednego z najtragiczniejszych pożarów w dziejach miejscowości. Około godz. 11:00 zapaliła się stodoła należąca do Teodora Ligockiego, a następnie ogień obejmował kolejne zabudowania. W ciągu trzech godzin spaliło się łącznie 326 budynków (w tym 52 nie były ubezpieczone), ocalało zaledwie 7 domów (od strony wsi Gidle) i 5 stodół. Spłonęły m.in. kaplica katolicka i synagoga. Ogień pozostawił bez dachu nad głową 311 rodzin, tj. łącznie około 2000 osób. W pożarze zginęły 45-letnia Sura-Bajla Szpałtyn i 5-letnia Ryfka Bajgelman. Sumę strat oszacowano na 200 000 rubli. Podczas akcji gaszenia pożaru spaleniu uległy także trzy sikawki i cztery beczki pożarnicze[9].


W 1920 roku 22 mieszkańców Pławna, jako ochotnicy, wzięło udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Trzech z nich poległo, a trzech odznaczono za waleczność.


Od 1922 roku istnieje tu klub sportowy Warta – Pławno, a od czasów Komisji Edukacji Narodowej datuje swój początek szkoła.


3 i 4 września 1939 żołnierze Wehrmachtu po wkroczeniu do wsi torturowali mieszkańców, a następnie zamordowali 7 z nich[10].


W czasie II wojny światowej i okupacji ogromna większość mieszkańców należała do Armii Krajowej i czynnie uczestniczyła w akcjach dywersyjnych. Silnie była również rozwinięta partyzantka.


Obecnie większość mieszkańców Pławna i okolic pracuje w Radomsku. Tam też dojeżdża młodzież z Pławna, kontynuująca edukację w szkołach średnich.



Zabytki |




Zespół dworski w Pławnie


Według rejestru zabytków NID[11] na listę zabytków wpisane są obiekty:



  • cmentarz katolicki, 1831, nr rej.: 421/88 z 27.05.1988,

  • zespół dworski, obecnie szpital, ul. Radomszczańska 19:

    • dwór, XVIII w., XIX/XX w., nr rej.: 10/45 z 29.05.1946 (dec. pałac),

    • park, XVIII w., 1910, nr rej.: A/9 z 31.10.2003.





Zobacz też |


  • Cmentarz żydowski w Pławnie


Przypisy |




  1. Polska w liczbach: Liczba ludności. [dostęp 2018-17-02].


  2. Główny Urząd Statystyczny: Rejestr TERYT. [dostęp 2013-06-02].


  3. Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 60-61.


  4. [bez autora]: Pławno. W: Oficjalny Serwis Internetowy Gminy Gidle. gidle.pl > O gminie > Ważniejsze miejscowości w gminie > Pławno [on-line]. Urząd Gminy Gidle. [dostęp 2016-09-16].


  5. Postanowienie z 23 stycznia (4 lutego) 1870, ogłoszone 19 (31) maja 1870 (Dziennik Praw, rok 1870, tom 70, nr 241, s. 77).


  6. Marcin Gonera. Cztery wieki parafii. „Niedziela. Tygodnik katolicki”. Rok LVI (nr 18 [edycja częstochowska]), s. 7, 2013-04-26. ks. inf. dr Ireneusz Skubiś (red. nacz.). Częstochowa: Kuria Metropolitarna w Częstochowie. ISSN 0208-872X. OCLC 68766373. [dostęp 2016-09-16]. 


  7. Małgorzata Caprari: Historia Widzowa: od Liry do Intensa. W: „Bomba w górę”. Serwis o wyścigach konnych i hodowli [on-line]. www.bombawgore.pl. [dostęp 2016-09-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-15)].


  8. [bez autora]. Wiadomości bieżące. W Pławnie.... „Tydzień”. Rok IX (nr 51), s. 4, 1881-12-18. Mirosław Dobrzański (red.). Petroków (Piotrków Trybunalski): Mirosław Dobrzański. [dostęp 2016-09-18]. 


  9. [bez autora]. Wiadomości bieżące. Pożar Pławna. „Tydzień”. Rok IX (nr 22), s. 3, 1881-05-29. Mirosław Dobrzański (red.). Petroków (Piotrków Trybunalski): Mirosław Dobrzański. [dostęp 2016-09-16]. 


  10. Józef Fajkowski, Jan Religa, Zbrodnie hitlerowskie na wsi polskiej 1939-1945, Warszawa 1981, s. 74.


  11. Narodowy Instytut Dziedzictwa: Rejestr zabytków nieruchomych – województwo łódzkie. 2018-09-30. [dostęp 2016-09-19].



Linki zewnętrzne |




  • Pławno (w Oficjalnym Serwisie Internetowym Gminy Gidle).


  • Pławno w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. VIII: Perepiatycha – Pożajście. Warszawa 1887.


  • Pławno w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska. Warszawa 1902.







這個網誌中的熱門文章

12.7 cm/40 Type 89 naval gun

Rikitea

University of Vienna