Lelów











Zobacz też: Lelów w innych znaczeniach tego słowa.


















































Lelów






Herb
Herb Lelowa


Rynek w Lelowie
Rynek w Lelowie

Państwo

 Polska

Województwo

śląskie

Powiat

częstochowski

Gmina

Lelów

Liczba ludności (2008)
2127

Strefa numeracyjna
34

Kod pocztowy
42-235[1]

Tablice rejestracyjne
SCZ

SIMC
0137408


Położenie na mapie gminy Lelów


Mapa lokalizacyjna gminy Lelów

Lelów

Lelów






Położenie na mapie Polski


Mapa lokalizacyjna Polski

Lelów

Lelów






Położenie na mapie województwa śląskiego


Mapa lokalizacyjna województwa śląskiego

Lelów

Lelów






Położenie na mapie powiatu częstochowskiego


Mapa lokalizacyjna powiatu częstochowskiego

Lelów

Lelów





Ziemia50°41′00″N 19°37′31″E/50,683333 19,625278

Strona internetowa miejscowości



Chasydzi w synagodze w Lelowie


Lelów – dawne miasto, obecnie wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie częstochowskim, siedziba gminy wiejskiej Lelów. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie częstochowskim. Lelów leży na Progu Lelowskim Wyżyny Przedborskiej, nad rzeką Białką, ok. 35 km na wschód od Częstochowy.


Lelów uzyskał lokację miejską w 1354 roku, zdegradowany w 1869 roku[2]. Był miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego[3].


Liczba mieszkańców – około 2000.




Spis treści






  • 1 Części wsi


  • 2 Historia


  • 3 Zabytki


  • 4 Atrakcje turystyczne


  • 5 Komunikacja


  • 6 Znani lelowianie


  • 7 Przypisy


  • 8 Bibliografia


  • 9 Linki zewnętrzne





Części wsi |


























Integralne części wsi Lelów[4][5]
SIMC Nazwa Rodzaj
0137762 Posłoda przysiółek
0137779 Pustkowie przysiółek
0137756 Zbyczyce część wsi


Historia |




  • 1193 – pierwsze wzmianki w dokumencie wydanym przez papieża Celestyna III o osadzie Lelów „thabernae Lelov”, która istniała na terenie obecnej wsi Staromieście


  • 1246 – Konrad I mazowiecki, jego syn Kazimierz i Mieszko Opolski budują gród („edificant castrum)” nad Białką


  • 1250 - Kolejna wzmianka o miejscowości w łacińskim dokumencie z 1250 roku wydanym przez papieża Innocentego IV w Lyonie gdzie wieś zanotowana została jako „Lelov”[6].


  • 1261 – książę Kazimierz kujawski odbudował gród po zniszczeniach


  • 1304 – wracający z wygnania na Węgrzech książę kujawski Władysław Łokietek po walkach z Czechami zajął Lelów


  • 1307 – wzmianka o kasztelanii lelowskiej


  • 1325-1334 – przeniesienie siedziby dekanatu z Irządz do Lelowa


  • 1314 – Lelów uzyskuje prawa miejskie


  • 1341 22 września – pobyt na zamku króla Kazimierza Wielkiego


  • 1343 18 października – pobyt na zamku króla Kazimierza Wielkiego


  • 1345 24 czerwca – pobyt na zamku króla Kazimierza Wielkiego


  • 1345 lipiec – pod miastem doszło do bitwy między wojskami polskimi i czeskimi w czasie wojny polsko-czeskiej 1345-1348


  • 1357 2 stycznia – pobyt na zamku króla Kazimierza Wielkiego


  • 1365 24 sierpnia – pobyt na zamku króla Kazimierza Wielkiego


  • 1366 9 lipca – pobyt na zamku króla Kazimierza Wielkiego


  • 1366 – Kazimierz Wielki uwolnił mieszczan od myt i ceł w Królestwie Polskim


  • 1370 przed – budowa/rozbudowa zamku obronnego


  • 1370 – budowa klasztoru franciszkanów


  • XIV – XVII wiek – Lelów był siedzibą powiatu w województwie krakowskim, w tym też okresie zbierał się w nim sąd ziemski dla okolicznej szlachty[7]


  • 1394 – pobyt na zamku króla Władysława Jagiełły


  • 1410 – prace budowlane na zamku w Lelowie z powodu wojny z zakonem krzyżackim


  • 1418 – pobyt na zamku króla Władysława Jagiełły


  • 1418 – sąd nadworny w Lelowie (in curia regis Lelowie) w składzie: Paweł z Bogumiłowic sędzia ziemski krakowski, Piotr Szafraniec (zm. 1437) podkomorzy krakowski, Zbigniew z Brzezia marszałek Królestwa Polskiego, Zaklika z Korzkwi, wojewoda sandomierski Jan ze Zdakowa i kasztelan Stanisław Gamrat oczyścił z nagany Macieja z Wielopola herbu Pilawa

  • 1425 – król Władysław Jagiełło przebywał na zamku

  • 1494 – nakładem mieszczan została naprawiona brama zamkowa


  • 1547 – w związku z pożarem król Zygmunt I Stary zwolnił miasto na 20 lat z podatków

  • XVII wiek – utrata znaczenia miasta w wyniku pożarów i zniszczeń wojennych


  • 1662 – Sejm wydał uchwałę na temat zamku w Lelowie

  • 1766 – przywrócono funkcjonowanie kancelarii ziemskiej


  • 1789 – rozbiórka Bramy Nakielskiej

  • 1795 – III rozbiór Rzeczypospolitej. Miasto przestało być stolicą powiatu na korzyść Włoszczowy


  • 1819 – kasata klasztoru franciszkanów


  • 1827 – w Lelowie było 128 domów i 785 mieszkańców[8]


  • 1869 – utrata praw miejskich


  • 1870 – zakończenie wyburzania murów miejskich


  • 1870 – klasztor franciszkanów został rozebrany


  • 4 września 1939 – wkroczenie Niemców, rozstrzelanie przez Wehrmacht 16 mieszkańców w odwecie za porażkę pod wsią w walce z wojskiem polskim, spalenie kościoła parafialnego z XIV wieku, zburzenie synagogi, początki prześladowań ludności żydowskiej.


Miejscowość jest siedzibą parafii rzymskokatolickiej pw. św. Marcina, należącej do dekanatu lelowskiego, diecezji kieleckiej.



Zabytki |




Kościół pw. św. Marcina w Lelowie




  • kościół parafialny pw. św. Marcina z XIV/XV w. Przebudowany w 1638 roku.

    • Wewnątrz ocalały z pożaru we wrześniu 1939 roku krzyż

    • kaplica Matki Boskiej Pocieszenia




  • ohel cadyka Dawida Bidermana, do którego corocznie na przełomie stycznia i lutego pielgrzymują chasydzi z całego świata.


  • unikatowy rynek (z każdego rogu odchodzą 2 ulice)

  • cmentarz katolicki, nr rej.: 398/86 z 17.06.1986


nieistniejące:



  • Zamek w Lelowie – zbudowany w stylu gotyckim przez króla Kazimierza Wielkiego na planie prostokąta w miejscu wcześniejszego grodu. Został rozebrany w latach 1804-1805. Obecnie w tym miejscu znajduje się cmentarz.

  • Kościół Franciszkanów

  • klasztor Franciszkanów z 1357 roku – rozebrany w 1825 r.

  • Brama Nakielska – zbudowana w XIV wieku przez króla Kazimierza Wielkiego. Wyburzono ją w 1789 roku. Miała długość 18,5 m.[9]

  • Brama Krakowska

  • Brama Częstochowska w pobliżu klasztoru franciszkanów

  • Mury obronne z łamanego kamienia zbudowane pomiędzy rokiem 1333-1370. Ich długość wynosiła około 1000 metrów. Rozebrane w latach 1848-1870.[10]



Atrakcje turystyczne |



  • zalew na rzece Białce

  • Ciekawostka kulinarna: „ciulim” – potrawa przyrządzana z okazji świąt na bazie ziemniaków, mięsa, przypraw, będąca odpowiednikiem żydowskiego czulentu.




Komunikacja |


Droga krajowa nr 46 Tabliczka DK46.svg (Kudowa – Jędrzejów), droga wojewódzka nr Tabliczka DW794.svg (Koniecpol – Kraków), droga wojewódzka nr Tabliczka DW789.svg (Staromieście – Brusiek), niegdyś część drogi wojewódzkiej Tabliczka DW906.svg (Staromieście – Lubliniec).



Znani lelowianie |




Epitafium Daniela Sigoniusa w Katedrze na Wawelu




  • Daniel Sigonius – rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie w latach: 1626–1627, 1628-1630, 1637


  • Dawid Biderman – cadyk. Żył w latach 1746-1814. Jeden z najbardziej znanych ówcześnie cadyków na ziemiach polskich. Jego myśli cytowane są do dziś przez Chasydów na całym świecie


  • Ignacy Trenda – bohaterski obrońca Kościoła w Lelowie, ur. w 1882, zamordowany przez hitlerowców, 4 września 1939, z powodu odmowy podpalenia Kościoła. Obecnie trwa jego proces beatyfikacyjny.



Przypisy |




  1. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych poprzez wyszukiwarkę. Poczta Polska S.A., styczeń 2013. [dostęp 2015-03-26].


  2. Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 44-45.


  3. Magazin für die neue Historie und Geographie Angelegt, t. XVI, Halle, 1782, s. 13.


  4. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)


  5. GUS. Rejestr TERYT


  6. Colmar Grünhagen 1866 ↓, s. 281.


  7. M. Pawlikowski, Sądownictwo ziemskie w
    przedrozbiorowej Rzeczypospolitej, Strzałków 2012



  8. Tabella Miast, Wsi, Osad, Królestwa Polskiego, z wyrażeniem ich położenia i ludności, alfabetycznie ułożona w Biórze Kommissyi Rządowéy Spraw Wewnętrznych i Policyi. T. 1. Warszawa: 1827, s. 262.


  9. Serwis Nauka w Polsce – PAP SA.


  10. ŁukaszŁ. Schab ŁukaszŁ., Gmina Lelów.pl - Historia, www.lelow.pl [dostęp 2017-01-16] .



Bibliografia |



  • Colmar Grünhagen: Regesten zur Schleisischen Geschichte. Breslau: Josef Max & COMP., 1866.


  • Katalog zabytków sztuki w Polsce w Polsce, T. III, Zesz. 12. Województwo kieleckie, Powiat włoszczowski.

  • Marian Nowak, Antoni Białowąs, 800 lat Lelowa, 1993.

  • Jarosław Widawski, Miejskie mury obronne w państwie polskim do początku XV wieku, Warszawa 1973.


  • Leszek Kajzer, Stanisław Kołodziejski, Jan Salm, Leksykon zamków w Polsce, Warszawa 2001.



Linki zewnętrzne |



  • Strona internetowa Gminy Lelów


  • Lelów w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. V: Kutowa Wola – Malczyce. Warszawa 1884.


  • Lelów w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska. Warszawa 1902.







這個網誌中的熱門文章

12.7 cm/40 Type 89 naval gun

Rikitea

University of Vienna