Magnuszew
| |||
| |||
Rynek w Magnuszewie | |||
Państwo | Polska | ||
Województwo | mazowieckie | ||
Powiat | kozienicki | ||
Gmina | Magnuszew | ||
Liczba ludności (2011) | 1015[1][2] | ||
Strefa numeracyjna | 48 | ||
Kod pocztowy | 26-910 | ||
Tablice rejestracyjne | WKZ | ||
SIMC | 0628833 | ||
Położenie na mapie gminy Magnuszew Magnuszew | |||
Położenie na mapie Polski Magnuszew | |||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Magnuszew | |||
Położenie na mapie powiatu kozienickiego Magnuszew | |||
51°45′43″N 21°22′58″E/51,761944 21,382778 |
Magnuszew (daw. Magnuszów) – dawne miasto, obecnie wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie kozienickim, w gminie Magnuszew.
Magnuszew uzyskał lokację miejską w 1377 roku, zdegradowany przed 1576 rokiem, ponowne nadanie praw miejskich w 1776 roku, degradacja w 1869 roku[3]. Magnuszewo położone było w drugiej połowie XVI wieku w powiecie wareckim ziemi czerskiej województwa mazowieckiego[4]. Do 1954 roku siedziba gminy Trzebień. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa radomskiego.
Miejscowość jest siedzibą gminy Magnuszew.
Spis treści
1 Położenie
2 Historia
3 Zabytki
4 Surowce lecznicze
5 Kultura
6 Zobacz też
7 Przypisy
8 Linki zewnętrzne
Położenie |
Miejscowość leży przy drodze krajowej nr 79. Przez miejscowość przebiega także droga wojewódzka nr 736
Historia |
Miejscowość została założona w XII w. przez komesa mazowieckiego. Od XIV w. Magnuszew był w rękach rodu Magnuszewskich herbu Ogończyk.
W roku 1377 ówczesny dziedzic dóbr magnuszewskich, Świętosław uzyskał od księcia mazowieckiego Ziemowita III, prawa miejskie magdeburskie. Na nadanie osadzie rangi miasta miał wpływ rozwój osadnictwa, handlu i rzemiosła, a także położenie na szlaku handlowym wzdłuż lewego brzegu Wisły.
W 1576 roku wskutek zniszczeń wojennych oraz licznych pożarów drewnianej zabudowy Magnuszew został zdegradowany do rzędu wsi. W późniejszym czasie właścicielami Magnuszewa zostali Potoccy, a po nich potężny ród Zamoyskich.
W 1776 roku Andrzej Hieronim Zamoyski na mocy przywileju nadanego przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego przywrócił Magnuszewowi rangę miasta[5]. Przez następne lata miasto dotykały liczne pożary, powodzie a liczbę mieszkańców dziesiątkowały epidemie cholery i czarnej ospy. Liczba mieszkańców drastycznie zmalała, a Magnuszew zubożał i zatracił charakter miasta.
1 czerwca 1869 na mocy ukazu cara Aleksandra II Magnuszew utracił prawa miejskie.
W marcu 1941 Niemcy utworzyli w Magnuszewie getto dla ludności żydowskiej[6]. Mieszkało w nim ok. 1200 osób[6]. We wrześniu 1942 getto zostało zlikwidowane. Jego mieszkańców wywieziono do getta w Kozienicach, a ok. 120 Żydów zamordowano na miejscu[6].
W sierpniu i wrześniu 1944 roku prowadzone były w okolicach Magnuszewa działania wojenne mające na celu zdobycie i umocnienie przyczółka (przyczółek warecko-magnuszewski) na lewym brzegu Wisły. W styczniu 1945 roku ruszyła stąd ofensywa wyzwalająca ziemie środkowej Polski (m. in. Warszawę). W Wyniku działań wojennych miejscowość została prawie doszczętnie zniszczona.
16 października 1977 roku odsłonięto w miejscowości Pomnik Braterstwa Broni projektu A Ślęzaka[7].
W latach 1974–2005 na podstawie ustawy o uzdrowiskach, Magnuszew było uznany za miejscowość posiadającą warunki do prowadzenia lecznictwa uzdrowiskowego, dzięki czemu mogły być prowadzone tu zakłady lecznictwa[8].
W Magnuszewie urodził się Zdzisław Wincenty Przyjałkowski (ur. 6 października 1892, zm. 12 kwietnia 1971 w Sztokholmie) – legionista, generał brygady Wojska Polskiego.
Zabytki |
- późnobarokowy kościół parafialny pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela z II połowy XVIII wieku, parafia Magnuszew jest jedną z najstarszych w Polsce. Została erygowana przed 1378 rokiem, wówczas wybudowano drewniany kościół parafialny.
- dzwonnica z XIX wieku.
- pomnik upamiętniający walki o Przyczółek warecko-magnuszewski.
- średniowieczny układ urbanistyczny.
- drewniana zabudowa Rynku i głównej ulicy.
Surowce lecznicze |
W czerwcu 1958 roku przeprowadzono w Magnuszewie prace badawczych w ramach których dokonano wiercenia otworu tzw. „Magnuszew 1”. Odwiert osiągnął głębokość 3003,5 metra, stwierdzono istnienie wód mineralnych o zróżnicowanym składzie chemicznym, zmiennym ciśnieniu i wydajności. Największą wartość posiadają silnie zmineralizowane solanki chlorkowo-wapniowe. Ciśnienie złoża określono na 25 atmosfer, średnie zasolenie 11%, a zawartość jodu wynosi 6,3 mg J/litr wody. Woda zalegająca na takiej głębokości odznacza się znacznie podwyższoną temperaturą, około 35 stopni Celsjusza na wypływie.[potrzebny przypis]
Lecznicze właściwości wód ze złóż magnuszewskich wstępnie określa się jako możliwe do zastosowania:
- kąpiele, po rozcieńczeniu ich do 1-6% podczas rehabilitacji pourazowej i po porażeniach reumatologicznych;
- przy schorzeniach wieku dziecięcego (zawartość jodu);
- inhalacje górnych dróg oddechowych;
- picie po rozcieńczeniu około 1% najlepiej dodatkiem małej ilości CO2;
stosowanie przy leczeniu alergii i schorzeń wadliwej przemiany materii.[potrzebny przypis]
Kultura |
We wsi od 1987 roku istnieje grający w lidze ROZPN (klasa A) klub sportowy LZS Magnuszew.
W ostatni weekend czerwca w Magnuszewie jest organizowany Rodzinny Piknik Letni, który inauguruje rozpoczęcie wakacji szkolnych.
Zobacz też |
- Magnuszew Duży
- Magnuszew Mały
- Magnuszewice
- Cmentarz żydowski w Magnuszewie
Przypisy |
↑ [ Portal polskawliczbach.pl]
↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2017-12-29].
↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 50-51.
↑ Mazowsze w drugiej połowie XVI wieku ; Cz.1, Mapa, plany, Warszawa 1973, k. 4.
↑ AGAD, Zbiór dokumentów papierowych, sygn. 1991.
↑ abc Czesław Pilichowski: Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939–1945. Informator encyklopedyczny. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 302. ISBN 83-01-00065-1.
↑ Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa ”Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945", Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, str. 612
↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 kwietnia 1974 r. zmieniające rozporządzenie ws. rozciągnięcia niektórych przepisów o uzdrowiskach na inne miejscowości (Dz.U. z 1974 r. nr 16, poz. 89)
Linki zewnętrzne |
Magnuszew w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. V: Kutowa Wola – Malczyce. Warszawa 1884.- Oficjalny Serwis Informacyjny Urzędu Gminy w Magnuszewie
- O Magnuszewie
- Zdjęcia Magnuszewa
|
|
|