Klimontów (powiat sandomierski)







Ten artykuł dotyczy wsi w woj. świętokrzyskim, w pow. sandomierskim. Zobacz też: inne miejscowości o tej nazwie.



















































Klimontów






Herb
Herb Klimontowa


Kolegiata św. Józefa
Kolegiata św. Józefa

Państwo

 Polska

Województwo

świętokrzyskie

Powiat

sandomierski

Gmina

Klimontów

Sołectwo
Klimontów

Liczba ludności
ok. 2000

Strefa numeracyjna
(+48) 15

Kod pocztowy
27-640 Klimontów

Tablice rejestracyjne
TSA

SIMC
0795933


Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego


Mapa lokalizacyjna województwa świętokrzyskiego

Klimontów

Klimontów






Położenie na mapie Polski


Mapa lokalizacyjna Polski

Klimontów

Klimontów





Ziemia50°39′23″N 21°27′10″E/50,656389 21,452778



Kościół i klasztor podominikański


Klimontów – dawne miasto, obecnie wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie sandomierskim, na Wyżynie Sandomierskiej, około 30 km na zachód od Sandomierza. Siedziba gminy Klimontów. W latach 1604–1870 miasto.


Klimontów uzyskał lokację miejską w 1604 roku, zdegradowany w 1869 roku[1]. W latach 1975–1998 miejscowość należała do województwa tarnobrzeskiego.


Przez wieś przebiega droga krajowa nr 9 z Radomia do Barwinka, a także droga wojewódzka nr 758.


Klimontów znajduje się na Małopolskiej Drodze św. Jakuba.




Spis treści






  • 1 Historia


  • 2 Administracja


  • 3 Zabytki


  • 4 Turystyka


  • 5 Osoby związane z Klimontowem


  • 6 Zobacz też


  • 7 Przypisy


  • 8 Bibliografia


  • 9 Linki zewnętrzne





Historia |


Wieś Klimontów powstała w połowie XIII w. Znajdowała się na terenie współczesnej miejscowości Górki. Obok niej, na gruntach wsi Ramuntowice (lub Ramułtowice) powstało miasto. Założył je na mocy królewskiego przywileju Jan Zbigniew Ossoliński 2 stycznia 1604 roku. Jednocześnie, przestała istnieć wieś Klimontów.


W 1611 r. miasto otrzymało przywilej na 3 jarmarki w roku oraz 2 targi w tygodniu. W 1613, w Klimontowie wzniesiono klasztor dominikanów, a w latach 1643–1646 kolegiatę z fundacji Jerzego Ossolińskiego. Miasto było ośrodkiem dóbr złożonych z 9 folwarków.


W 1663 r. Klimontów miał 24 domy i 530 mieszkańców (w tym 129 Żydów). W 1827 r. było tu 118 domów i 1314 mieszkańców. Miejscowa ludność poza rolnictwem zajmowała się wyrobem sukna. W drugiej połowie XVIII w. powstała tu manufaktura sukiennicza.


W czasie powstania listopadowego w Klimontowie sformowano batalion 12 Pułku Piechoty Liniowej.


Klimontów utracił prawa miejskie w 1870 roku na mocy ukazu carskiego[2].


W 1901 urodził się tu poeta Bruno Jasieński. Od 2002 roku każdego lata w Klimontowie odbywa się poświęcony pisarzowi festiwal Brunonalia.


W czasie I wojny światowej, w latach 1914–1915 w okolicy Klimontowa toczyły się krwawe walki pomiędzy wojskami austriackimi (m.in. cieszyński pułk landswehry), a rosyjskimi. Kwatera poległych żołnierzy austriackich zachowała się do dziś na cmentarzu parafialnym.


W 1921 osada miała około 6000 mieszkańców, a w 1939 – 4500.


W czerwcu 1942 Niemcy utworzyli w Klimontowie getto dla ludności żydowskiej[3]. Przebyli w nim Żydzi z Klimontowa, innych miejscowości powiatu sandomierskiego oraz ok. 200 Żydów z Wiednia[3]. Podczas likwidacji getta w październiku-listopadzie 1942 ok. 4 tys. osób wywieziono do obozu zagłady w Treblince, 300 do getta w Sandomierzu, a ok. 100 niezdolnych do transportu zamordowano na miejscu[3].


Po zagładzie ludności żydowskiej, w 1946 liczba mieszkańców Klimontowa zmniejszyła się do 2200.


W dniu 16 kwietnia 1945 roku w domu przy ulicy Sandomierskiej zamordowano Abrama Złotnickiego, Rywkę Pęczyn, Chila Ledermana, Szmuela Ledermana, Chila Gotliba, Chaskiela Grosfelda. W wyniku mordu Józef Batorski pseudonim „Orzech” został skazany na karę śmierci, natomiast pozostałych oskarżonych uniewinniono. W latach 60. XX wieku do winy przyznał się także Włodzimierz Gadulski, którego skazano na 11 lat więzienia[4].



Administracja |


Klimontów jest członkiem Unii Miasteczek Polskich[5].



Zabytki |




Rynek w Klimontowie




Synagoga w Klimontowie




Cmentarz w Klimontowie. Na pierwszym planie groby żołnierzy z I wojny światowej, na drugim żołnierzy sowieckich poległych w walkach na przyczółku baranowsko-sandomierskim.



  • Układ urbanistyczny miasta, wpisany do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: A.676 z 22.05.1984)[6].

  • Zespół kościoła kolegiackiego (nr rej.: A.677/1-4 z 10.01.1966, z 1.03.1967 z 14.06.1977)[6]:

    • barokowa kolegiata pw. św. Józefa, fundacji Jerzego Ossolińskiego, wybudowana w latach 1643–1650,

    • brama na cmentarz kościelny z końca XVIII w.,

    • kapliczka św. Józefa przed kościołem z II połowy XVIII w.,

    • plebania z połowy XVIII w., przebudowana w 1890 r.




  • Synagoga z 1851 r. (nr rej.: A.680 z 1.03.1967 i z 14.06.1977)[6].

  • Zespół klasztorny dominikanów (nr rej.: A.678/1-3 z 3.03.1972 i z 14.06.1977)[6]:


    • kościół pw. NMP i św. Jacka, wybudowany w latach 1617–1620,

    • klasztor dominikanów z 1620 r., przebudowywany w XVIII i XIX – XX w.,

    • ogrodzenie murowane terenu klasztornego z bramą z XVII – XVIII w.




  • Cmentarz rzymskokatolicki z 1843 r. (nr rej.: A.679 z 13.06.1988)[6].

  • Zabudowa rynku (nr rej.: A.681 z 30.05.1972 oraz 109/A z 28.07.1982)[6].



Turystyka |


Przez wieś przechodzi szlak turystyczny zielony zielony szlak turystyczny z Chańczy do Pielaszowa, szlak turystyczny czerwony czerwony szlak turystyczny z Gołoszyc do Piotrowic oraz szlak rowerowy zielony zielony szlak rowerowy z Sandomierza do Ujazdu.



Osoby związane z Klimontowem |




  • Jan Zbigniew Ossoliński herbu Topór (1555–1623) – wojewoda podlaski, sandomierski, poseł, marszałek sejmu w roku 1601, senator, wojewoda podlaski od 1605, wojewoda sandomierski. Założyciel miasta Klimontów. Fundator klasztoru dominikańskiego w Klimontowie.


  • Jerzy Ossoliński herbu Topór (1595–1650) – dyplomata, podstoli wielki koronny, marszałek sejmu, starosta bydgoski, podskarbi nadworny koronny, wojewoda sandomierski, podkanclerzy koronny, kanclerz wielki koronny. Fundator kolegiaty w Klimontowie.


  • Ignacy Hilary Ledóchowski herbu Szaława (1789–1870) – generał brygady, właściciel dóbr Ossolińskich, rezydent klasztoru dominikanów w latach 1855–1870 i tam pochowany.


  • Jakub Zysman (1861–1926) – lekarz, społecznik. Mieszkaniec Klimontowa od 1891 roku. Pochowany na miejscowym cmentarzu. Jeszcze za życia był określany mianem „Klimontowskiego Judyma”.


  • Bruno Jasieński (właśc. Wiktor Zysman) (1901–1938) – syn doktora Jakuba Zysmana, polski poeta, współtwórca polskiego futuryzmu, działacz międzynarodowego ruchu komunistycznego, twórca teatru amatorskiego w Klimontowie w 1919 roku.


  • Tadeusz Szeląg urodzony w Klimontowie – komendant Obwodu Sandomierz, zastępca komendanta Okręgu Lublin oraz Okręgu Warszawa Województwo, p.o. komendanta Okręgu Warszawa Województwo (Batalionów Chłopskich). Uczestnik powstania warszawskiego.


  • Zdzisław Goszczyński (1897–1940) – urodzony w Janowicach, legionista, kapitan w stanie spoczynku piechoty Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari, ofiara zbrodni katyńskiej w 1940.


  • Rafał Staszewski – urodzony w Klimontowie dziennikarz, regionalista, autor tekstów piosenek.



Zobacz też |



  • Cmentarz żydowski w Klimontowie

  • Parafia św. Józefa w Klimontowie

  • Przyczółek baranowsko-sandomierski



Przypisy |




  1. Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 40-41.


  2. Postanowienie z 21 kwietnia (3 maja) 1870, ogłoszone 16 (28) sierpnia 1870 (Dziennik Praw, rok 1870, tom 70, nr 242, s. 167)


  3. abc Czesław Pilichowski: Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939–1945. Informator encyklopedyczny. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 232. ISBN 83-01-00065-1.


  4. Sumienie miasteczka K. Jak mordowano Żydów po wojnie, „Wyborcza” [dostęp 2017-05-10]  (pol.).


  5. Członkowie (pol.). Unia Miasteczek Polskich. [dostęp 2016-01-06].


  6. abcdef Narodowy Instytut Dziedzictwa: Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie. 2018-09-30. s. 51. [dostęp 2016-01-11].



Bibliografia |




  • Miasta polskie w Tysiącleciu, przewodn. kom. red. Stanisław Pazyra, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków, 1965–1967

  • Eugeniusz Niebelski, W dobrach Ossolińskich – Klimontów i okolice



Linki zewnętrzne |



  • Klimontów – Strona internetowa gminy


  • Klimontów al Klimuntów 2 w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. IV: Kęs – Kutno. Warszawa 1883.







這個網誌中的熱門文章

12.7 cm/40 Type 89 naval gun

Rikitea

University of Vienna