Kompania graniczna KOP „Mejszagoła”
.mw-parser-output table.zolnierz-lotnictwo td.naglowek{color:black!important;background:#95a7b9!important}.mw-parser-output table.zolnierz-marynarka td.naglowek{color:white!important;background:#6082B6!important}.mw-parser-output table.zolnierz-lądowe td.naglowek{color:white!important;background:#556B2F!important}.mw-parser-output table.zolnierz-paramilitarny td.naglowek{color:black!important;background:#b6b3c7!important}
| ||
| Historia | ||
Państwo |  II Rzeczpospolita | |
| Rozformowanie | 1939 | |
| Organizacja | ||
| Dyslokacja | Plekiszki[a] Gudulin[b] Mejszagoła | |
| Formacja | Korpus Ochrony Pogranicza | |
| Podległość | batalion KOP „Niemenczyn” | |
Kompania graniczna KOP „Mejszagoła” (wcześniej „Plekiszki”, „Gudulino”) – pododdział graniczny Korpusu Ochrony Pogranicza pełniący służbę ochronną na granicy polsko-litewskiej.
Spis treści
1 Geneza
2 Formowanie i zmiany organizacyjne
3 Służba graniczna
4 Struktura organizacyjna
5 Dowódcy kompanii
6 Uwagi
7 Przypisy
8 Bibliografia
Geneza |
Do czasu zakończenia wojny polsko-bolszewickiej, czyli do jesieni 1920 roku, wschodnią granicę państwa polskiego wyznaczała linia frontu. Dopiero zarządzeniem z 6 listopada 1920 roku utworzono Kordon Graniczny Ministerstwa Spraw Wojskowych[1]. W połowie stycznia 1921 roku zmodyfikowano formę ochrony granicy i rozpoczęto organizowanie Kordonu Granicznego Naczelnego Dowództwa WP. Obsadzony on miał być przez żandarmerię polową i oddziały wojskowe[2]. Latem 1921 roku ochronę granicy wschodniej postanowiło powierzyć Batalionom Celnym[3]. W Miejszogole rozmieszczono dowództwo i pododdziały sztabowe 4 batalionu celnego.
W drugiej połowie 1922 roku przeprowadzono kolejną reorganizację organów strzegących granicy wschodniej[4]. 1 września 1922 bataliony celne przemianowano na bataliony Straży Granicznej[5]. W rejonie odpowiedzialności przyszłej kompanii granicznej KOP „Miejszogoła” służbę graniczną pełniły pododdziały 4 batalionu Straży Granicznej.
Już w następnym roku zlikwidowano Straż Graniczną, a z dniem 1 lipca 1923 roku pełnienie służby granicznej na wschodnich rubieżach powierzono Policji Państwowej[6].
W sierpniu 1924 roku podjęto uchwałę o powołaniu Korpusu Ochrony Pogranicza – formacji zorganizowanej na wzór wojskowy, a będącej w etacie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych[7].
Formowanie i zmiany organizacyjne |
Na podstawie rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych nr 1099 ze stycznia 1926 roku, w trzecim etapie organizacji Korpusu Ochrony Pogranicza, sformowano 21 batalion graniczny [8], a w jego składzie 3 kompanię graniczną KOP.
W październiku 1929 roku 3 kompania graniczna batalionu KOP „Niemenczyn” stacjonowała w Plekiszkach, a w lipcu 1934 w Gudulinie[9]. W listopadzie 1936 roku kompania liczyła 2 oficerów, 11 podoficerów, 6 nadterminowych i 91 żołnierzy służby zasadniczej[c].Z dniem 9 września 1938 roku dowódca KOP zarządzeniem L.5232/tj.og.org/38 przeniósł dowództwo 3 kompanii granicznej z Gudolina do Mejszagoły. [d]
Służba graniczna |
Podstawową jednostką taktyczną Korpusu Ochrony Pogranicza przeznaczoną do pełnienia służby ochronnej był batalion graniczny. Odcinek batalionu dzielił się na pododcinki kompanii, a te z kolei na pododcinki strażnic, które były „zasadniczymi jednostkami pełniącymi służbę ochronną”, w sile półplutonu. Służba ochronna pełniona była systemem zmiennym, polegającym na stałym patrolowaniu strefy nadgranicznej i tyłowej, wystawianiu posterunków alarmowych, obserwacyjnych i kontrolnych stałych, patrolowaniu i organizowaniu zasadzek w miejscach rozpoznanych jako niebezpieczne, kontrolowaniu dokumentów i zatrzymywaniu osób podejrzanych, a także utrzymywaniu ścisłej łączności między oddziałami i władzami administracyjnymi[10]. Miejscowość, w którym stacjonowała kompania graniczna, posiadała status garnizonu Korpusu Ochrony Pogranicza[11].
3 kompania graniczna „Gudulin” w 1934 roku ochraniała odcinek granicy państwowej o długości 43 kilometrów 25 metrów[12].
Sąsiednie kompanie graniczne:
- 2 kompania graniczna KOP „Rykonty” ⇔ 2 kompania graniczna KOP „Szrubiszki” – 1929[13], 1932[14], 1934[15] i w 1938[16]
Struktura organizacyjna |
Strażnice kompanii w latach 1929 – 1934[13][14][15]
- strażnica KOP „Białozyryszki”
- strażnica KOP „Grabiały”
- Strażnica KOP „Kiernówek”
- strażnica KOP „Drawcze”
- strażnica KOP „Bortkuszki”
- strażnica KOP „Podbłędzie”
Strażnice kompanii w latach 1938 – 1939[16][17]
strażnica KOP „Białozyryszki”[e]
Strażnica KOP „Kiernówek”[f]
strażnica KOP „Drawcze”[g]
strażnica KOP „Bortkuszki”[h]
strażnica KOP „Podbłędzie”[i]
Dowódcy kompanii |
- kpt. Daniel Krośnicki (był 31 X 1929)[9]
- kpt. Adam Paweł Gruda (był 30 IV 1930 − 13 IV 1934 → adiutant batalionu)[9]
- kpt. Antoni Józef Michalewski (23 IV 1934 − 11 VII 1934 → odszedł do 8 pp Leg)[9]
- kpt. Kazimierz III Wiśniewski (11 VIII 1934−)[9]
- kpt. Olgierd Wojdatt[j] (– 1939)
Uwagi |
↑ Plekiszki - folwark w gminie Mejszogoła, powiecie wileńsko-trockim, województwie wileńskim → Baza miejscowości kresowych
↑ Gudulino -majątek w gminie Mejszogoła, powiecie wileńsko-trockim, województwie wileńskim → Baza miejscowości kresowych
↑ Wykaz stanów etatowych oficerów, podoficerów i żołnierzy KOP przesłanych przez ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna ze sztabu KOP do I oficera do zleceń GISZ płk. dypl. Kazimierza Glabisza. → Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 365
↑ Rajmund Szubański napisał: W 1939 roku 3 kompania graniczna KOP „Gudolino” podlegała dowódcy batalionu KOP „Niemenczyn” → Szubański 2000 ↓, s. 88 (??).
↑ wieś Białozoryszki, gmina Mejszagoła, powiat wileńsko–trocki, województwo wileńskie
↑ dwór Kiernowek, gmina Mejszagoła, powiat wileńsko–trocki, województwo wileńskie
↑ wieś Drawcza, gmina Mejszagoła, powiat wileńsko–trocki, województwo wileńskie
↑ dwór Bortkuszki, gmina Mejszagoła, powiat wileńsko–trocki, województwo wileńskie
↑ Pobłyndzie, gmina Mejszagoła, powiat wileńsko–trocki, województwo wileńskie
↑ Wojdatt Olgierd Leonard, mjr piech., w KOP od 1935 roku. Do mobilizacji dowódca 3 kompanii granicznej „Gudulin”. We wrześniu 1939 roku dowódca II/133 pułku piechoty. → Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 757
Przypisy |
↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 56-58.
↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 59-63.
↑ Polak 1999 ↓, s. 6.
↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 76.
↑ Prochwicz i Kępa 2003 ↓, s. 20.
↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 94-101.
↑ Grochowski (red.) 1994 ↓, s. 7.
↑ Prochwicz 3/1994 ↓, s. 152.
↑ abcde Obsada oficerska bg „Niemenczyn” ↓.
↑ Falkiewicz 1925 ↓, s. 3-4.
↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 312-314.
↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 291.
↑ ab Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 9/1929.
↑ ab Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 13/1932.
↑ ab Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 52/1934.
↑ ab Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 82/1938.
↑ Szubański 2000 ↓, s. 88.
Bibliografia |
- Stanisław Falkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza. W pierwszą rocznicę objęcia służby na wschodniej granicy Rzeczypospolitej 1924-1925. 1925. [dostęp 2016-01-30].
- Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów. Warszawa-Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 83-88067-48-8.
- Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
- Lech Grochowski (red.): Korpus Ochrony Pogranicza w 70 rocznicę powstania. Materiały z konferencji popularnonaukowej. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1994.
- Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne. Dokumenty organizacyjne. Wybór źródeł. T. 1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-84-6.
Jerzy Prochwicz, Zbigniew Kępa. ABC formacji granicznych II Rzeczypospolitej. „Problemy Ochrony Granic”. 24, 2003. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1505-1757.
- Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (145), 1993. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182.
Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP-u. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 3 (184), 2000. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281.
- Wykaz zmian stanu oficerów batalionu granicznego KOP „Niemenczyn” w latach 1927-1934 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Komunikaty dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza z lat 1927 (z uzupełnieniami i poprawkami), 1928, 1932, 1934 (z uzupełnieniami i poprawkami) i 1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
