Egftnjytyk

Kompania graniczna KOP „Mejszagoła” kompania graniczna KOP „Gudolino” kompania graniczna KOP „Plekiszki”
Historia
Państwo	II Rzeczpospolita
Rozformowanie	1939
Organizacja
Dyslokacja	Plekiszki[a] Gudulin[b] Mejszagoła
Formacja	Korpus Ochrony Pogranicza
Podległość	batalion KOP „Niemenczyn”

Kompania graniczna KOP „Mejszagoła” (wcześniej „Plekiszki”, „Gudulino”) – pododdział graniczny Korpusu Ochrony Pogranicza pełniący służbę ochronną na granicy polsko-litewskiej.

Geneza |

Do czasu zakończenia wojny polsko-bolszewickiej, czyli do jesieni 1920 roku, wschodnią granicę państwa polskiego wyznaczała linia frontu. Dopiero zarządzeniem z 6 listopada 1920 roku utworzono Kordon Graniczny Ministerstwa Spraw Wojskowych^[1]. W połowie stycznia 1921 roku zmodyfikowano formę ochrony granicy i rozpoczęto organizowanie Kordonu Granicznego Naczelnego Dowództwa WP. Obsadzony on miał być przez żandarmerię polową i oddziały wojskowe^[2]. Latem 1921 roku ochronę granicy wschodniej postanowiło powierzyć Batalionom Celnym^[3]. W Miejszogole rozmieszczono dowództwo i pododdziały sztabowe 4 batalionu celnego.
W drugiej połowie 1922 roku przeprowadzono kolejną reorganizację organów strzegących granicy wschodniej^[4]. 1 września 1922 bataliony celne przemianowano na bataliony Straży Granicznej^[5]. W rejonie odpowiedzialności przyszłej kompanii granicznej KOP „Miejszogoła” służbę graniczną pełniły pododdziały 4 batalionu Straży Granicznej.
Już w następnym roku zlikwidowano Straż Graniczną, a z dniem 1 lipca 1923 roku pełnienie służby granicznej na wschodnich rubieżach powierzono Policji Państwowej^[6].
W sierpniu 1924 roku podjęto uchwałę o powołaniu Korpusu Ochrony Pogranicza – formacji zorganizowanej na wzór wojskowy, a będącej w etacie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych^[7].

Formowanie i zmiany organizacyjne |

Na podstawie rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych nr 1099 ze stycznia 1926 roku, w trzecim etapie organizacji Korpusu Ochrony Pogranicza, sformowano 21 batalion graniczny ^[8], a w jego składzie 3 kompanię graniczną KOP.
W październiku 1929 roku 3 kompania graniczna batalionu KOP „Niemenczyn” stacjonowała w Plekiszkach, a w lipcu 1934 w Gudulinie^[9]. W listopadzie 1936 roku kompania liczyła 2 oficerów, 11 podoficerów, 6 nadterminowych i 91 żołnierzy służby zasadniczej^[c].Z dniem 9 września 1938 roku dowódca KOP zarządzeniem L.5232/tj.og.org/38 przeniósł dowództwo 3 kompanii granicznej z Gudolina do Mejszagoły. ^[d]

 Osobny artykuł: kompania graniczna KOP.

Służba graniczna |

Podstawową jednostką taktyczną Korpusu Ochrony Pogranicza przeznaczoną do pełnienia służby ochronnej był batalion graniczny. Odcinek batalionu dzielił się na pododcinki kompanii, a te z kolei na pododcinki strażnic, które były „zasadniczymi jednostkami pełniącymi służbę ochronną”, w sile półplutonu. Służba ochronna pełniona była systemem zmiennym, polegającym na stałym patrolowaniu strefy nadgranicznej i tyłowej, wystawianiu posterunków alarmowych, obserwacyjnych i kontrolnych stałych, patrolowaniu i organizowaniu zasadzek w miejscach rozpoznanych jako niebezpieczne, kontrolowaniu dokumentów i zatrzymywaniu osób podejrzanych, a także utrzymywaniu ścisłej łączności między oddziałami i władzami administracyjnymi^[10]. Miejscowość, w którym stacjonowała kompania graniczna, posiadała status garnizonu Korpusu Ochrony Pogranicza^[11].

3 kompania graniczna „Gudulin” w 1934 roku ochraniała odcinek granicy państwowej o długości 43 kilometrów 25 metrów^[12].

Sąsiednie kompanie graniczne:

• 2 kompania graniczna KOP „Rykonty” ⇔ 2 kompania graniczna KOP „Szrubiszki” – 1929^[13], 1932^[14], 1934^[15] i w 1938^[16]
  

Struktura organizacyjna |

Strażnice kompanii w latach 1929 – 1934^[13][14][15]

• strażnica KOP „Białozyryszki”


• strażnica KOP „Grabiały”


• Strażnica KOP „Kiernówek”


• strażnica KOP „Drawcze”


• strażnica KOP „Bortkuszki”


• strażnica KOP „Podbłędzie”

Strażnice kompanii w latach 1938 – 1939^[16][17]

• 
  strażnica KOP „Białozyryszki”^[e]
  


• 
  Strażnica KOP „Kiernówek”^[f]
  


• 
  strażnica KOP „Drawcze”^[g]
  


• 
  strażnica KOP „Bortkuszki”^[h]
  


• 
  strażnica KOP „Podbłędzie”^[i]
  

Dowódcy kompanii |

• kpt. Daniel Krośnicki (był 31 X 1929)^[9]
  


• kpt. Adam Paweł Gruda (był 30 IV 1930 − 13 IV 1934 → adiutant batalionu)^[9]
  


• kpt. Antoni Józef Michalewski (23 IV 1934 − 11 VII 1934 → odszedł do 8 pp Leg)^[9]
  


• kpt. Kazimierz III Wiśniewski (11 VIII 1934−)^[9]
  


• kpt. Olgierd Wojdatt^[j] (– 1939)

Uwagi |

Przypisy |

Bibliografia |

• Stanisław Falkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza. W pierwszą rocznicę objęcia służby na wschodniej granicy Rzeczypospolitej 1924-1925. 1925. [dostęp 2016-01-30].


• Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów. Warszawa-Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 83-88067-48-8.


• Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.


• Lech Grochowski (red.): Korpus Ochrony Pogranicza w 70 rocznicę powstania. Materiały z konferencji popularnonaukowej. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1994.


• Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne. Dokumenty organizacyjne. Wybór źródeł. T. 1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-84-6.


• 
  Jerzy Prochwicz, Zbigniew Kępa. ABC formacji granicznych II Rzeczypospolitej. „Problemy Ochrony Granic”. 24, 2003. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1505-1757. 
  


• Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.


• 
  Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (145), 1993. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182. 
  


• 
  Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP-u. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 3 (184), 2000. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281. 
  


• Wykaz zmian stanu oficerów batalionu granicznego KOP „Niemenczyn” w latach 1927-1934 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.


• Komunikaty dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza z lat 1927 (z uzupełnieniami i poprawkami), 1928, 1932, 1934 (z uzupełnieniami i poprawkami) i 1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.