Kompania graniczna KOP „Dokszyce”
.mw-parser-output table.zolnierz-lotnictwo td.naglowek{color:black!important;background:#95a7b9!important}.mw-parser-output table.zolnierz-marynarka td.naglowek{color:white!important;background:#6082B6!important}.mw-parser-output table.zolnierz-lądowe td.naglowek{color:white!important;background:#556B2F!important}.mw-parser-output table.zolnierz-paramilitarny td.naglowek{color:black!important;background:#b6b3c7!important}
| ||
| Historia | ||
Państwo |  II Rzeczpospolita | |
| Rozformowanie | 1939 | |
| Organizacja | ||
| Dyslokacja | Dokszyce[a] | |
| Formacja | Korpus Ochrony Pogranicza | |
| Podległość | batalion KOP „Budsław” | |
Rozmieszczeniebatalionu KOP „Budsław” w 1931
Kompania graniczna KOP „Dokszyce” – pododdział graniczny Korpusu Ochrony Pogranicza pełniący służbę ochronną na granicy polsko-radzieckiej.
Spis treści
1 Geneza
2 Formowanie i zmiany organizacyjne
3 Służba graniczna
4 Walki kompanii w 1939
5 Struktura organizacyjna
6 Dowódcy kompanii
7 Uwagi
8 Przypisy
9 Bibliografia
Geneza |
Do czasu zakończenia wojny polsko-bolszewickiej, czyli do jesieni 1920 roku, wschodnią granicę państwa polskiego wyznaczała linia frontu. Dopiero zarządzeniem z 6 listopada 1920 roku utworzono Kordon Graniczny Ministerstwa Spraw Wojskowych[1]. W połowie stycznia 1921 roku zmodyfikowano formę ochrony granicy i rozpoczęto organizowanie Kordonu Granicznego Naczelnego Dowództwa WP. Obsadzony on miał być przez żandarmerię polową i oddziały wojskowe[2]. Latem 1921 roku ochronę granicy wschodniej postanowiło powierzyć Batalionom Celnym[3]. W Dokszycach rozmieszczono dowództwo i pododdziały sztabowe 31 batalionu celnego.
W drugiej połowie 1922 roku przeprowadzono kolejną reorganizację organów strzegących granicy wschodniej[4]. 1 września 1922 bataliony celne przemianowano na bataliony Straży Granicznej[5]. W rejonie odpowiedzialności przyszłej kompanii granicznej KOP „Dokszyce” służbę graniczną pełniły pododdziały 31 batalionu Straży Granicznej.
Już w następnym roku zlikwidowano Straż Graniczną, a z dniem 1 lipca 1923 roku pełnienie służby granicznej na wschodnich rubieżach powierzono Policji Państwowej[6].
W sierpniu 1924 roku podjęto uchwałę o powołaniu Korpusu Ochrony Pogranicza – formacji zorganizowanej na wzór wojskowy, a będącej w etacie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych[7].
Formowanie i zmiany organizacyjne |
Na podstawie rozkazu szefa Sztabu Generalnego L. dz. 12044/O.de B./24 z 27 września 1924 roku, w pierwszym etapie organizacji Korpusu Ochrony Pogranicza sformowano 1 batalion graniczny [8][9], a w jego składzie 6 kompanię graniczną KOP[10]. W listopadzie 1936 roku kompania liczyła 2 oficerów, 9 podoficerów, 5 nadterminowych i 99 żołnierzy służby zasadniczej[b].
W 1939 roku 4 kompania graniczna KOP „Dokszyce” podlegała dowódcy batalionu KOP „Budsław”[11].
Służba graniczna |
Podstawową jednostką taktyczną Korpusu Ochrony Pogranicza przeznaczoną do pełnienia służby ochronnej był batalion graniczny. Odcinek batalionu dzielił się na pododcinki kompanii, a te z kolei na pododcinki strażnic, które były „zasadniczymi jednostkami pełniącymi służbę ochronną”, w sile półplutonu. Służba ochronna pełniona była systemem zmiennym, polegającym na stałym patrolowaniu strefy nadgranicznej i tyłowej, wystawianiu posterunków alarmowych, obserwacyjnych i kontrolnych stałych, patrolowaniu i organizowaniu zasadzek w miejscach rozpoznanych jako niebezpieczne, kontrolowaniu dokumentów i zatrzymywaniu osób podejrzanych, a także utrzymywaniu ścisłej łączności między oddziałami i władzami administracyjnymi[12]. Miejscowość, w którym stacjonowała kompania graniczna, posiadała status garnizonu Korpusu Ochrony Pogranicza[13].
4 kompania graniczna „Dokszyce” w 1934 roku ochraniała odcinek granicy państwowej szerokości 26 kilometrów 70 metrów[14]. Po stronie sowieckiej granicę ochraniały zastawy „Turowszczyzna” i „Wolberowicze” z komendantury „Wolberowicze”[15].
Sąsiednie kompanie graniczne:
- 1 kompania graniczna KOP „Krzyżówka” ⇔ 2 kompania graniczna KOP „Hnieździłów” – 1928[16], 1929[17], 1931[15], 1932[18], 1934[19], 1938[20]
Walki kompanii w 1939 |
Strażnice 4 kompanii „Dokszyce” w zasadzie nie zdołały podjąć walki. Wyjątek stanowiła strażnica „Porzecze”. W trakcie walki o straznicę zginęło dwóch żołnierzy z 13 Oddziału Wojsk Pogranicznych, a 1 żołnierz 2 DS został ranny. Strażnica została zdobyta o 6:10. Załoga strażnicy wycofała się[21]. Strażnica „Komajsk” została zaatakowana przez 157 pułku kawalerii i nie zdołała podjąć walki. Jak podają sowieckie źródła Polscy żołnierze tylko w bieliźnie, z karabinami ukryli się w lesie. Strat nie ma[22]. Niewielka część baonu przeszła na Litwę i tam została internowana[23].
Struktura organizacyjna |
| Struktura organizacyjna kompanii granicznej KOP „Dokszyce” | ||
|---|---|---|
| Lata | 1928-1934[16][17][15][24] | 1938-1939[20][25] |
| Strażnice | strażnica KOP „Porzecze” | strażnica KOP „Porzecze” |
strażnica KOP „Antonopol” | strażnica KOP „Antonopol” | |
strażnica KOP „Pohulanka” | strażnica KOP „Pohulanka” | |
strażnica KOP „Komajsk” | strażnica KOP „Komajsk” | |
strażnica KOP „Raszkówka” | - | |
| Inne | pluton odwodowy | |
Dowódcy kompanii |
- kpt. Jerzy Maciejowski (był w 1928 − 15 IV 1930) → przeniesiony do 75 pp [26]
- kpt. Stanisław Łodziński (31 III 1930 − 15 III 1931 → przeniesiony do dowództwa Brygady „Wilno”)[26]
- kpt. Romuald Tyczyński (9 III 1931 −)[26]
- kpt. Witold Weber (26 III 1934[26] − )
- kpt. Zygmunt Waligórski[c] (- 1939)
Uwagi |
↑ miasto Dokszyce, powiat dziśnieński, województwo wileńskie
↑ Wykaz stanów etatowych oficerów, podoficerów i żołnierzy KOP przesłanych przez ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna ze sztabu KOP do I oficera do zleceń GISZ płk. dypl. Kazimierza Glabisza. → Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 366
↑ Waligórski Zygmunt Stanisław, kpt. piech., w KOP od 1936. Do mobilizacji dca 4 kompanii granicznej „Dokszyce”. We wrześniu 1939 dca 3 kompanii granicznej „Dołhinów” odtworzonego baonu KOP „Budsław” → Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 756
Przypisy |
↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 56-58.
↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 59-63.
↑ Polak 1999 ↓, s. 6.
↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 76.
↑ Prochwicz i Kępa 2003 ↓, s. 20.
↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 94-101.
↑ Grochowski (red.) 1994 ↓, s. 7.
↑ Prochwicz 3/1994 ↓, s. 152.
↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 23.
↑ Meldunki sytuacyjne KOP ↓, s. 41/25.
↑ Szubański 2000 ↓, s. 88.
↑ Falkiewicz 1925 ↓, s. 3-4.
↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 312-314.
↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 296.
↑ abc Szkice dyslokacyjne ↓.
↑ ab Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 8/1928.
↑ ab Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 10/1929.
↑ Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 19/1932.
↑ Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 53 i 54/1934.
↑ ab Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 84/1938.
↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 189.
↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 190.
↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 225.
↑ Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 54/1934.
↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 306.
↑ abcd Obsada oficerska bg „Budsław” ↓.
Bibliografia |
- Stanisław Falkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza. W pierwszą rocznicę objęcia służby na wschodniej granicy Rzeczypospolitej 1924-1925. 1925. [dostęp 2016-01-30].
- Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
- Lech Grochowski (red.): Korpus Ochrony Pogranicza w 70 rocznicę powstania. Materiały z konferencji popularnonaukowej. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1994.
- Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne. Dokumenty organizacyjne. Wybór źródeł. T. 1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-84-6.
Jerzy Prochwicz, Zbigniew Kępa. ABC formacji granicznych II Rzeczypospolitej. „Problemy Ochrony Granic”. 24, 2003. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1505-1757.
- Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów. Warszawa-Pułkusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 83-88067-48-8.
- Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (145), 1993. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182.
Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP-u. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 3 (184), 2000. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281.
- Wykaz zmian stanu oficerów batalionu granicznego KOP „Budsław” w latach 1927-1934 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Szkice dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza i podległych jednostek w latach 1927-1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Komunikaty dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza z lat 1927 (z uzupełnieniami i poprawkami), 1928, 1932, 1934 (z uzupełnieniami i poprawkami) i 1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
