Kompania graniczna KOP „Korzec”
.mw-parser-output table.zolnierz-lotnictwo td.naglowek{color:black!important;background:#95a7b9!important}.mw-parser-output table.zolnierz-marynarka td.naglowek{color:white!important;background:#6082B6!important}.mw-parser-output table.zolnierz-lądowe td.naglowek{color:white!important;background:#556B2F!important}.mw-parser-output table.zolnierz-paramilitarny td.naglowek{color:black!important;background:#b6b3c7!important}
| ||
| Historia | ||
Państwo |  II Rzeczpospolita | |
| Sformowanie | 1924 | |
| Rozformowanie | 1939 | |
| Organizacja | ||
| Dyslokacja | Korzec[a] | |
| Formacja | Korpus Ochrony Pogranicza | |
| Podległość | batalion KOP „Hoszcza” | |
Rozmieszczenie baonu KOP „Hoszcza” w 1931
Kompania graniczna KOP „Korzec” – pododdział graniczny Korpusu Ochrony Pogranicza pełniący służbę ochronną na granicy polsko-radzieckiej.
Spis treści
1 Geneza
2 Formowanie i zmiany organizacyjne
3 Służba graniczna
4 Struktura organizacyjna
5 Dowódcy kompanii
6 Uwagi
7 Przypisy
8 Bibliografia
Geneza |
Do czasu zakończenia wojny polsko-bolszewickiej, czyli do jesieni 1920 roku, wschodnią granicę państwa polskiego wyznaczała linia frontu. Dopiero zarządzeniem z 6 listopada 1920 roku utworzono Kordon Graniczny Ministerstwa Spraw Wojskowych[1]. W połowie stycznia 1921 roku zmodyfikowano formę ochrony granicy i rozpoczęto organizowanie Kordonu Granicznego Naczelnego Dowództwa WP. Obsadzony on miał być przez żandarmerię polową i oddziały wojskowe[2]. Latem 1921 roku ochronę granicy wschodniej postanowiło powierzyć Batalionom Celnym[3]. W Korcu rozmieszczono dowództwo i pododdziały sztabowe 9 batalionu celnego.
W drugiej połowie 1922 roku przeprowadzono kolejną reorganizację organów strzegących granicy wschodniej[4]. 1 września 1922 bataliony celne przemianowano na bataliony Straży Granicznej[5]. W rejonie odpowiedzialności przyszłej kompanii granicznej KOP „Korzec” służbę graniczną pełniły pododdziały 9 batalionu Straży Granicznej.
Już w następnym roku zlikwidowano Straż Graniczną, a z dniem 1 lipca 1923 roku pełnienie służby granicznej na wschodnich rubieżach powierzono Policji Państwowej[6].
W sierpniu 1924 roku podjęto uchwałę o powołaniu Korpusu Ochrony Pogranicza – formacji zorganizowanej na wzór wojskowy, a będącej w etacie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych[7].
Formowanie i zmiany organizacyjne |
Na podstawie rozkazu szefa Sztabu Generalnego L. dz. 12044/O.de B./24 z 27 września 1924 roku, w pierwszym etapie organizacji Korpusu Ochrony Pogranicza, sformowano 3 batalion graniczny [8][9], a w jego składzie 28 kompanię graniczną KOP[10].
W listopadzie 1936 roku kompania liczyła 2 oficerów, 8 podoficerów, 4 nadterminowych i 82 żołnierzy służby zasadniczej[b].
W 1939 roku 2 kompania graniczna KOP „Korzec” podlegała dowódcy batalionu KOP „Hoszcza”[11].
Służba graniczna |
Podstawową jednostką taktyczną Korpusu Ochrony Pogranicza przeznaczoną do pełnienia służby ochronnej był batalion graniczny. Odcinek batalionu dzielił się na pododcinki kompanii, a te z kolei na pododcinki strażnic, które były „zasadniczymi jednostkami pełniącymi służbę ochronną”, w sile półplutonu. Służba ochronna pełniona była systemem zmiennym, polegającym na stałym patrolowaniu strefy nadgranicznej i tyłowej, wystawianiu posterunków alarmowych, obserwacyjnych i kontrolnych stałych, patrolowaniu i organizowaniu zasadzek w miejscach rozpoznanych jako niebezpieczne, kontrolowaniu dokumentów i zatrzymywaniu osób podejrzanych, a także utrzymywaniu ścisłej łączności między oddziałami i władzami administracyjnymi[12]. Miejscowość, w którym stacjonowała kompania graniczna, posiadała status garnizonu Korpusu Ochrony Pogranicza[13].
2 kompania graniczna „Korzec” w 1934 roku ochraniała odcinek granicy państwowej szerokości 26 kilometrów 681 metrów[14]. Po stronie sowieckiej granicę ochraniały zastawy „Szytnia”, „Deraźnia” i „Mucharów” z komendantury „Piszczów”[15].
Wydarzenia
- W meldunku sytuacyjnym z 29 stycznia 1925 roku napisano: Na pododcinku kompanii za nielegalne przekroczenie granicy z Bolszewji przytrzymano trzy osoby[16].
- W meldunku sytuacyjnym z 30 stycznia 1925 roku napisano:
27 stycznia 1925 roku o godz. 24.00 na strażnicy nr 98 zatrzymano dwie kobiety, które między słupami 1572-1573 usiłowały przejść na stronę Rosji[17].
28 stycznia 1925 roku o godz. 3.15 zatrzymano niejakiego Ryczkę, który między słupami 1571-1572 przekroczył granicę z Rosji[17].
Kompanie sąsiednie:
- 1 kompania graniczna KOP „Hołyczówka” ⇔ 3 kompania graniczna KOP „Sapożyn” – 1928[18], 1929[19], 1931[15], 1932[20], 1934[21], 1938[22]
Struktura organizacyjna |
Strażnice kompanii w latach 1928 – 1929[23][c]:
- 96 strażnica KOP „Korzec «Cukrownia»” (Cukrownia[18])
- 97 strażnica KOP „Chutor Parfima”[d]
- 98 strażnica KOP „Chutor Krale”
- 99 strażnica KOP „Babin”
- 100 strażnica KOP „Bogdanówka”[e]
Strażnice kompanii w latach 1931 – 1934[15][20][24][f]
- strażnica KOP „Cukrownia”
- strażnica KOP „Parfimy”
strażnica KOP „Krale”[g][h]
strażnica KOP „Babin”[i]
Strażnice kompanii w 1938[22]
- strażnica KOP „Cukrownia”
- strażnica KOP „Krale”
- strażnica KOP „Babin”
Organizacja kompanii 17 września 1939[25]:
- dowództwo kompanii
- pluton odwodowy
- 1 strażnica KOP „Cukrownia”
- 2 strażnica KOP „Krale”
- 3 strażnica KOP „Babin”
Dowódcy kompanii |
- kpt. Mieczysław Duch (od 5 października 1924, był 2 lutego 1925)[26]
- kpt. Jan Masternak (był 31 lipca 1928 − 20 marca 1929 → przeniesiony do 26 b KOP)[27]
- kpt. Władysław Węgrzyński (29 marca 1929 − 1 kwietnia 1931 → kwatermistrz batalionu)[27]
- kpt. Władysław Majerski (1 kwietnia 1931 − )[27]
- kpt. Stefan Jesionek (był 1 kwietnia 1932 − kwietnia 1932 → dowódca kompanii odwodowej)[27]
- kpt. Władysław Grodnicki (był 1 maja 1932 − )[27]
- kpt. Marcin Zalewski (17 lipca 1932 − )[27]
- kpt. Stanisław Nowicki[j] (- 1939)
Uwagi |
↑ miasto Korzec, gmina Korzec, powiat rówieński, województwo wołyńskie
↑ Wykaz stanów etatowych oficerów, podoficerów i żołnierzy KOP przesłanych przez ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna ze sztabu KOP do I oficera do zleceń GISZ płk. dypl. Kazimierza Glabisza. → Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 368
↑ Wszystkie strażnice kompanii zakwaterowane były w „budynkach popolicyjnych”. Odwód i dowództwo kompanii zakwaterowane było w budynku prywatnym własnym → Wykaz L.dz.KOP 272/1.Br.Op.Wyszk. ↓
↑ W dokumentach występuje też pod nazwą Chutor Parfimy → Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 6/1929 i Parfimy → Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 34/1932Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 57/1934
↑ wieś Bohdanówka, gmina Korzec, powiat rówieński, województwo wołyńskie → Baza miejscowości kresowych
↑ W 2000 roku Rajmund Szubański napisał, że sformułowania zawarte w artykule „Bataliony, kompanie, strażnice KOP” z 1993 roku odnoszą się do stanu sprzed 1937 roku → Szubański 2000 ↓, s. 87. Wymienił następujące strażnice: „Cukrownia”, „Parchimy”, „Krale” → Szubański 1993 ↓, s. 278
↑ W dokumentach występuje też pod nazwą Krali → Szkice dyslokacyjne ↓
↑ futor Kruli, gmina Korzec, powiat rówieński, województwo wołyńskie → Baza miejscowości kresowych
↑ wieś Babin, gmina Korzec, powiat rówieński, województwo wołyńskie → Baza miejscowości kresowych
↑ Stanisław Nowicki VIII, kpt. piech., w KOP od 1930. Do mobilizacji dowódca 2 kompanii granicznej „Korzec”. Przydział mobilizacyjny nieznany. → Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 737
Przypisy |
↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 56-58.
↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 59-63.
↑ Polak 1999 ↓, s. 6.
↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 76.
↑ Prochwicz i Kępa 2003 ↓, s. 20.
↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 94-101.
↑ Grochowski (red.) 1994 ↓, s. 7.
↑ Prochwicz 3/1994 ↓, s. 152.
↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 23.
↑ Meldunki sytuacyjne KOP ↓, s. 16/25.
↑ Szubański 2000 ↓, s. 90.
↑ Falkiewicz 1925 ↓, s. 3-4.
↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 312-314.
↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 305.
↑ abc Szkice dyslokacyjne ↓.
↑ Meldunki sytuacyjne KOP ↓, nr 18/1925.
↑ ab Meldunki sytuacyjne KOP ↓, nr 19/1925.
↑ ab Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 6/1928.
↑ Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 6/1929.
↑ ab Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 34/1932.
↑ Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 58/1934.
↑ ab Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 88/1938.
↑ Wykaz L.dz.KOP 272/1.Br.Op.Wyszk. ↓.
↑ Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 57/1934.
↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 312.
↑ Meldunki sytuacyjne KOP ↓, s. 21/25.
↑ abcdef Obsada oficerska bg „Hoszcza” ↓.
Bibliografia |
- Stanisław Falkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza. W pierwszą rocznicę objęcia służby na wschodniej granicy Rzeczypospolitej 1924-1925. 1925. [dostęp 2016-01-30].
- Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
- Lech Grochowski (red.): Korpus Ochrony Pogranicza w 70 rocznicę powstania. Materiały z konferencji popularnonaukowej. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1994.
- Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne. Dokumenty organizacyjne. Wybór źródeł. T. 1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-84-6.
Jerzy Prochwicz, Zbigniew Kępa. ABC formacji granicznych II Rzeczypospolitej. „Problemy Ochrony Granic”. 24, 2003. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1505-1757.
- Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów. Warszawa-Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 83-88067-48-8.
- Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (145), 1993. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182.
Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP-u. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 3 (184), 2000. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281.
- Graficzny wykaz budynków zajmowanych przez oddziały 1 Brygady KOP nr L.dz.KOP 272/1.Br.Op.Wyszk.
- Wykaz zmian stanu oficerów batalionu granicznego KOP „Hoszcza” w latach 1927-1934 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Szkice dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza i podległych jednostek w latach 1927-1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Meldunki sytuacyjne dowództwa Korpusu Ochrony Pogranicza → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
