Placówka wywiadowcza KOP nr 10




Placówka wywiadowcza nr 10 KOP – organ wykonawczy wywiadu Korpusu Ochrony Pogranicza.




Spis treści






  • 1 Formowanie i zmiany organizacyjne


  • 2 Dekonspiracja struktur


  • 3 Obsada personalna


  • 4 Uwagi


  • 5 Przypisy


  • 6 Bibliografia





Formowanie i zmiany organizacyjne |


Została utworzona 15 listopada 1931, a jej siedziba mieściła się w Tarnopolu[1]. Pod względem wyszkolenia wojskowego podlegała dowódcy Brygady KOP „Podole”[2].


Jednostką administracyjną dla placówki nr 10 był batalion KOP „Skałat”[3].
Placówka podlegała Ekspozyturze Nr 5 Oddziału II SG we Lwowie[4].


Z dniem 1 grudnia 1936 roku placówka wywiadowcza KOP nr 8 przejęła od placówki wywiadowczej KOP nr 10 teren powiatu krzemienieckiego[5][a].


W 1939 roku placówka wywiadowcza KOP nr 10 nadal podlegała szefowi ekspozytury Oddziału II nr 5 „Lwów”[6] i stacjonowała w Tarnopolu[7].



Dekonspiracja struktur |


W 1939 roku całość archiwum placówki wywiadowczej nr 10 KOP przejęło NKWD, grupa operacyjna NKWD w Tarnopolu znalazła wiele list agentury czynnej i wyeliminowanej, teczek personalnych i pracy agentów oraz konfidentów polskiego wywiadu i kontrwywiadu. Naraziło to kilkaset osób na dotkliwe represje.
Na podstawie tych list ujawniono:



  • 100 agentów polskiego wywiadu, zamieszkałych w województwie winnickim i kamieniecko-podolskim,

  • 300 agentów i konfidentów organów kontrwywiadu z województwa tarnopolskiego,

  • 80 agentów zamieszkałych na terenie województw lwowskiego, stanisławowskiego i w innych miejscowościach.


Poza niejawnymi kadrami polskiego wywiadu w archiwum tym odnaleziono również:



  • spisy członków różnych partii nacjonalistycznych i organizacji z terenu województwa tarnopolskiego,

  • spisy urzędników różnych polskich instytucji z polityczną charakterystyką tych osób, na podstawie których placówka wyrażała zgodę na przyjęcie do pracy bądź odmowę zatrudnienia,

  • listy osób podejrzanych o działalność wywrotową przeciw państwu polskiemu, a przeznaczonych do umieszczenia w obozach odosobnienia na czas wojny.


Grupa operacyjna NKWD w Tarnopolu na podstawie materiałów archiwum placówki wywiadowczej nr 10 oraz danych agenturalnych do 20 listopada 1939 roku namierzyła i aresztowała w samym tylko Tarnopolu - 60 agentów, konfidentów i właścicieli mieszkań konspiracyjnych.


Od osób aresztowanych w czasie śledztwa uzyskano zeznania o strukturze organów wywiadu i kontrwywiadu RP oraz o agentach i konfidentach wywiadu polskiego. Osobami tymi byli m.in. agent Ekspozytury nr 5 Koryto, Władysław Augustyniak i Marian Litwiński.



Obsada personalna |


Kierownicy placówki


  • kpt. piech. Henryk Nitecki (pomiędzy 1933 i 1935)[b]

  • kpt. piech. Zygmunt Kosior (był w 1939)


Obsada personalna w marcu 1939 roku[7][c]:



  • kierownik – kpt. piech. Zygmunt Kosior → kierownik placówki wywiadowczej „Sanok” (nr 13),

  • oficer – kpt. piech. Stefan Czesław Relich,

  • oficer – por. adm. Kazimierz Krenz



Uwagi |




  1. Placówka wywiadowcza KOP nr 10 miała prawo prowadzić nadal działalność werbunkową na terenie powiatu krzemienieckiego → Wyciąg z rozkazu nr L.dz.9041/Wyw.KOP./36 ↓, s. 2


  2. W tym przedziale czasowym Henryk Nitecki był także kierownikiem placówki wywiadowczej nr 9. Por. Muzeum Polskich Formacji Granicznych. Henryk Nitecki. muzeumsg.pl. [dostęp 2017-04-07].


  3. Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[8].



Przypisy |




  1. Prochwicz 2003 ↓, s. 43.


  2. Zarządzenie nr L.dz.7580/Wyw.Org./31 ↓, s. 2.


  3. Zarządzenie nr L.500/Tjn.Og.Org/37 ↓, s. 3 zał. 47.


  4. Prochwicz 2002 ↓, s. 55.


  5. Wyciąg z rozkazu nr L.dz.9041/Wyw.KOP./36 ↓, s. 2.


  6. Prochwicz 2002 ↓, s. 32.


  7. ab Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 922.


  8. Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.



Bibliografia |



  • Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne. Dokumenty organizacyjne. Wybór źródeł. T.1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-84-6.

  • Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.


  • NKWD przeciwko ludności polskiej na Kresach Wschodnich - wzmianka o placówce dostęp 19.09.2008


  • Jerzy Prochwicz. Wywiad Korpusu Ochrony Pogranicza 1924-1939. „Problemy Ochrony Granic”. 22, 2002. 

  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.

  • Regina Czarnecka: Oddział II Sztabu Głównego (Generalnego) w latach 1921-1939. [dostęp 2016-03-04].

  • Zarządzenie dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza w sprawie reorganizacji służby wywiadowczej nr L.dz.7580/Wyw.Org./31 z 19 listopada 1931 roku.

  • Wyciąg z rozkazu dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza w sprawie przekazania powiatu krzemienieckiego placówkom nr L.dz.9041/Wyw.KOP./36 z 6 listopada 1936 roku.

  • Zarządzenie dowódcy KOP w sprawie reorganizacji Korpusu Ochrony Pogranicza („R.3” I Faza) nr L.500/Tjn.Og.Org/37 z 23 lutego 1937 roku.






這個網誌中的熱門文章

12.7 cm/40 Type 89 naval gun

Rikitea

University of Vienna