Kompania graniczna KOP „Dołhinów”
.mw-parser-output table.zolnierz-lotnictwo td.naglowek{color:black!important;background:#95a7b9!important}.mw-parser-output table.zolnierz-marynarka td.naglowek{color:white!important;background:#6082B6!important}.mw-parser-output table.zolnierz-lądowe td.naglowek{color:white!important;background:#556B2F!important}.mw-parser-output table.zolnierz-paramilitarny td.naglowek{color:black!important;background:#b6b3c7!important}
| ||
| Historia | ||
Państwo |  II Rzeczpospolita | |
| Sformowanie | 1924 | |
| Rozformowanie | 1939 | |
| Organizacja | ||
| Dyslokacja | Dołhinów[a] | |
| Formacja | Korpus Ochrony Pogranicza | |
| Podległość | batalion KOP „Budsław” | |
Rozmieszczenie baonu KOP „Budsław” w 1931
Kompania graniczna KOP „Dołhinów” – pododdział graniczny Korpusu Ochrony Pogranicza pełniący służbę ochronną na granicy polsko-radzieckiej.
Spis treści
1 Geneza
2 Formowanie i zmiany organizacyjne
3 Służba graniczna
4 Walki kompanii w 1939
5 Struktura organizacyjna
6 Dowódcy kompanii
7 Uwagi
8 Przypisy
9 Bibliografia
Geneza |
Do czasu zakończenia wojny polsko-bolszewickiej, czyli do jesieni 1920 roku, wschodnią granicę państwa polskiego wyznaczała linia frontu. Dopiero zarządzeniem z 6 listopada 1920 roku utworzono Kordon Graniczny Ministerstwa Spraw Wojskowych[1]. W połowie stycznia 1921 roku zmodyfikowano formę ochrony granicy i rozpoczęto organizowanie Kordonu Granicznego Naczelnego Dowództwa WP. Obsadzony on miał być przez żandarmerię polową i oddziały wojskowe[2]. Latem 1921 roku ochronę granicy wschodniej postanowiło powierzyć Batalionom Celnym[3]. W Dołhinowie rozmieszczono dowództwo i pododdziały sztabowe 44 batalionu celnego.
W drugiej połowie 1922 roku przeprowadzono kolejną reorganizację organów strzegących granicy wschodniej[4]. 1 września 1922 bataliony celne przemianowano na bataliony Straży Granicznej[5]. W rejonie odpowiedzialności przyszłej kompanii granicznej KOP „Dołhinów” służbę graniczną pełniły pododdziały 44 batalionu Straży Granicznej.
Już w następnym roku zlikwidowano Straż Graniczną, a z dniem 1 lipca 1923 roku pełnienie służby granicznej na wschodnich rubieżach powierzono Policji Państwowej[6].
W sierpniu 1924 roku podjęto uchwałę o powołaniu Korpusu Ochrony Pogranicza – formacji zorganizowanej na wzór wojskowy, a będącej w etacie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych[7].
Formowanie i zmiany organizacyjne |
Na podstawie rozkazu szefa Sztabu Generalnego L. dz. 12044/O.de B./24 z 27 września 1924 roku, w pierwszym etapie organizacji Korpusu Ochrony Pogranicza sformowano 1 batalion graniczny [8][9], a w jego składzie 8 kompanię graniczną KOP[10]. W listopadzie 1936 roku kompania liczyła 2 oficerów, 8 podoficerów, 4 nadterminowych i 83 żołnierzy służby zasadniczej[b].
W 1939 roku 3 kompania graniczna KOP „Dołhinów” podlegała dowódcy batalionu KOP „Budsław”[11].
Służba graniczna |
Podstawową jednostką taktyczną Korpusu Ochrony Pogranicza przeznaczoną do pełnienia służby ochronnej był batalion graniczny. Odcinek batalionu dzielił się na pododcinki kompanii, a te z kolei na pododcinki strażnic, które były „zasadniczymi jednostkami pełniącymi służbę ochronną”, w sile półplutonu. Służba ochronna pełniona była systemem zmiennym, polegającym na stałym patrolowaniu strefy nadgranicznej i tyłowej, wystawianiu posterunków alarmowych, obserwacyjnych i kontrolnych stałych, patrolowaniu i organizowaniu zasadzek w miejscach rozpoznanych jako niebezpieczne, kontrolowaniu dokumentów i zatrzymywaniu osób podejrzanych, a także utrzymywaniu ścisłej łączności między oddziałami i władzami administracyjnymi[12]. Miejscowość, w którym stacjonowała kompania graniczna, posiadała status garnizonu Korpusu Ochrony Pogranicza[13].
3 kompania graniczna „Dołhinów” w 1934 roku ochraniała odcinek granicy państwowej szerokości 29 kilometrów 100 metrów[14]. Po stronie sowieckiej granicę ochraniały zastawy „Nowezaponie”, „Czyść” i „Sakowicze” z komendantury „Sakowicze” oraz zastaw „Żółty Bereżok” z komendantury „Krajsk”[15].
Sąsiednie kompanie graniczne:
- 2 kompania graniczna KOP „Hnieździłów” ⇔ 1 kompania graniczna KOP „Olkowicze” – 1928[16], 1929[17], 1931[15], 1932[18], 1934[19], 1938[20]
Walki kompanii w 1939 |
Strażnice 3 kompanii „Dołhinów” atakował 14 Oddziału Wojsk Pogranicznych NKWD. Strażnica „Milcza” podjęła godzinną walkę. Do niewoli dostał się dowódca strażnicy[21]. Kilku żołnierzy wycofało się w kierunku Dołhinowa. Strażnica „Pohost” też podjęła walkę. Zginął dowódca strażnicy i kilku żołnierzy. Strona sowiecka straciła dowódcę atakującego oddziału lejtn. Pietrowa, a ranny został jego zastępca, politruk Końkow. Także strażnica „Karolin" podjęła walkę. Straciła trzech zabitych oraz pięciu wziętych do niewoli. Pododdziały stacjonujące w Dołhinowie wycofały się bez walki w kierunku Budsławia i dołączyły do wycofujących się sił batalionu[22]. Niewielka część baonu przeszła na Litwę i tam została internowana[23].
Struktura organizacyjna |
| Struktura organizacyjna kompanii granicznej KOP „” | ||
|---|---|---|
| Lata | 1928-1934[16][17][15][18][19][c] | 1938-1939[20][26] |
| Strażnice | strażnica KOP „Sołonoje | - |
strażnica KOP „Milcza” | 1 strażnica KOP „Milcza” | |
strażnica KOP „Pohost”[d] | 2 strażnica KOP „Pohost” | |
strażnica KOP „Karolin” | 3 strażnica KOP „Karolin” | |
| Inne | pluton odwodowy | |
Dowódcy kompanii |
- kpt. Aleksander Michałowski (był 31 X 1928 − 15 IV 1930 → przeniesiony do 11 pp[28])
- kpt. Adam Doberski (7 IV 1930[29] − 31 III 1933 → przeniesiony w stan spoczynku[28] )
- kpt. Witold Obidowicz (9 II 1933 − 23 III 1933 → przeniesiony do batalionu „Budsław”)[28]
- kpt. Sławomir Nakielski[e](– 1939)
- kpt. Zygmunt Waligórski[f] ( IX 1939[21])
Uwagi |
↑ miasteczko Dołhinów, gmina Dołhinów, powiat wilejski, województwo wileńskie
↑ Wykaz stanów etatowych oficerów, podoficerów i żołnierzy KOP przesłanych przez ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna ze sztabu KOP do I oficera do zleceń GISZ płk. dypl. Kazimierza Glabisza. → Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 366
↑ W 2000 roku Rajmund Szubański napisał, że sformułowania zawarte w artykule „Bataliony, kompanie, strażnice KOP” z 1993 roku, odnoszą się do stanu sprzed 1937 roku[24]. Wymienił następujące strażnice: „Sołone”, „Milcza”, „Pohost”, „Karolin”[25].
↑ W komunikatach dyslokacyjnych występuje również jako Pogost[27].
↑ Nakielski Sławomir, kpt. piech., w KOP od 1938. Do mobilizacji dca 3 kompanii granicznej „Dołhinów”. Przydział mobilizacyjny nieznany[30].
↑ Waligórski Zygmunt Stanisław, kpt. piech., w KOP od 1936. Do mobilizacji dca 4 kompanii granicznej „Dokszyce”. We wrześniu 1939 dca 3 kompanii granicznej „Dołhinów” odtworzonego baonu KOP „Budsław”[31].
Przypisy |
↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 56-58.
↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 59-63.
↑ Polak 1999 ↓, s. 6.
↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 76.
↑ Prochwicz i Kępa 2003 ↓, s. 20.
↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 94-101.
↑ Grochowski (red.) 1994 ↓, s. 7.
↑ Prochwicz 3/1994 ↓, s. 152.
↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 23.
↑ Meldunki sytuacyjne KOP ↓, s. 22/25.
↑ Szubański 2000 ↓, s. 88.
↑ Falkiewicz 1925 ↓, s. 3-4.
↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 312-314.
↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 296.
↑ abc Szkice dyslokacyjne ↓.
↑ ab Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 8/1928.
↑ ab Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 10/1929.
↑ ab Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 19/1932.
↑ ab Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 53/1934.
↑ ab Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 84/1938.
↑ ab Cygan 2006 ↓, s. 95.
↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 190.
↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 225.
↑ Szubański 2000 ↓, s. 87.
↑ Szubański 1993 ↓, s. 276.
↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 306.
↑ Komunikaty dyslokacyjne ↓.
↑ abc Obsada oficerska bg „Budsław” ↓.
↑ Obsada oficerska bg „Budsław” ↓, s. 36.
↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 735.
↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 756.
Bibliografia |
- Wiktor Krzysztof Cygan: Kresy we krwi. Obrona północno-wschodniej Polski we wrześniu 1939. Warszawa: Espadon Publishing, 2006. ISBN 978-83-60786-00-0.
- Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
- Stanisław Falkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza. W pierwszą rocznicę objęcia służby na wschodniej granicy Rzeczypospolitej 1924-1925. 1925. [dostęp 2016-01-30].
- Lech Grochowski (red.): Korpus Ochrony Pogranicza w 70 rocznicę powstania. Materiały z konferencji popularnonaukowej. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1994.
- Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne. Dokumenty organizacyjne. Wybór źródeł. T. 1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-84-6.
Jerzy Prochwicz, Zbigniew Kępa. ABC formacji granicznych II Rzeczypospolitej. „Problemy Ochrony Granic”. 24, 2003. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1505-1757.
- Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów. Warszawa-Pułkusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 83-88067-48-8.
- Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (145), 1993. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182.
Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP-u. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 3 (184), 2000. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281.
- Wykaz zmian stanu oficerów batalionu granicznego KOP „Budsław” w latach 1927-1934 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Szkice dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza i podległych jednostek w latach 1927-1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Komunikaty dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza z lat 1927 (z uzupełnieniami i poprawkami), 1928, 1932, 1934 (z uzupełnieniami i poprawkami) i 1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
